Dit gaat 2023 voor de erfgoedwereld brengen

Beeld: Erfgoedstem

Met de feestdagen achter de rug en de jaarlijkse toplijstjes met de hoogtepunten van 2022 is het tijd om vooruit te kijken. Wat zijn dé onderwerpen die volgens De Erfgoedstem het nieuws van 2023 gaan bepalen? Een vooruitblik het nieuwe jaar in.

Duurzaamheid
We kunnen er niet omheen en willen er niet om heen, maar net zoals vorig jaar zal 2023 het jaar worden van de duurzaamheid, samenvallend met de energietransitie en de energiecrisis aangewakkerd door de oorlog in Oekraïne.

De druk op de erfgoedwereld neemt sterk toe om grote stappen te nemen. Monumenten kunnen en mogen niet achterblijven in de discussie. Waar bijvoorbeeld Vlaanderen in de herfst van vorig jaar besloot om de regels voor zonnepanelen sterk te versoepelen is het ook de verwachting dat er in Nederland versoepelingen gaan volgen.

Veel gemeenten zijn daar in ieder geval al mee bezig. Ook de regels rondom dubbele beglazing en isolatie worden door veel gemeenten op dit moment tegen het licht gehouden. Verduurzaming betekent in veel gevallen ook simpelweg een reden voor sloop, zoals door veel woningcorporaties wordt gesteld.

Zie ook ons recente artikel, Monumenten en duurzaamheid: buigen of barsten?

ook de erfgoedwereld kent al enige tijd een behoorlijk aantal onvervulde vacatures

Een tekort aan goede krachten
Niet alleen de horeca, de school en de bouw schreeuwen om goede vakmensen, ook de erfgoedwereld kent sinds al enige tijd een behoorlijk aantal onvervulde vacatures. Natuurlijk, onze branche is klein en mensen werken er graag, maar het is relatief behoorlijk hoe het aantal vacatures is opgelopen.

Vooral omdat er een hele generatie vanwege pensionering de sector verlaat. In gemeenteland is een behoefte aan het ontstaan voor ervaren en inhoudelijke erfgoedmensen. Een behoefte die over de hele ruimtelijke ordening voelbaar is. Veel afdelingen en vergunningen staan onder hoge werkdruk door de vele plannen die worden gemaakt. Er lijkt geen beter moment te zijn om nu erfgoedambtenaar te worden.

To Faro, or not?
2023 zal dan toch wel het jaar worden waar Nederland het FARO-verdrag uit 2005 ratificeert? Al zegt het recente onderzoek van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed ‘Samen leren door te doen’ daar (nog) helemaal niks over. Het woord ratificeren valt daar slechts drie keer waarbij er vooral gekeken wordt naar een nieuw advies voor. Maar het lijkt onwaarschijnlijk dat Nederland niet gaat meedoen aan het verdrag gezien alle inspanningen die daar de afgelopen jaren zijn ingestopt. Het Europese Verdrag van Faro (2005) benadrukt de maatschappelijke waarde van erfgoed en het belang ervan voor de samenleving. Om het idee van meetekenen wat kracht bij te zetten is er een petitie gestart, al is de belangstelling nog niet heel hoog.

Veranderingen erfgoedbeleid
Meer overheidsnieuws. 2023 gaat ook het jaar worden waarin staatssecretaris Gunay Uslu met een inhoudelijke reactie komt over het functioneren van de Erfgoedwet. Uit een eerder gedeelde beleidsdoorlichting blijkt dat de wet uit 2016 op zichzelf goed functioneert, maar dat er vooral in het erfgoedveld toch wel op lokaal niveau grote zorgen zijn over het functioneren van gemeenten binnen het stelsel. Iets waar wekelijks in De Erfgoedstem de voorbeelden van te lezen zijn. Hoe en of de staatssecretaris daar een oplossing gaat bedenken, horen we deze lente.

Provinciale Statenverkiezingen
In de lente mogen we ook weer naar de stembus. Hoewel voor erfgoed niet altijd heel relevant, toch leuk om in aanloop naar 15 maart 2023 in de gaten te houden welke partijen erfgoed in de verkiezingsprogramma’s hebben staan en welke niet. Voor wie nog invloed heeft op een dergelijk program. Kunsten ’92 heeft het pamflet voor de vorige verkiezingen uit 2019 nog op de website staan en veel daarvan is nog net zo actueel.

Slavernijverleden
Het slavernijverleden blijft een pijnlijk, belangrijk en tot voor kort onderbelicht onderdeel van de geschiedenis. Vanaf 1 juli 2023 tot 1 juli 2024, wordt in het hele koninkrijk extra aandacht aan besteed tijdens het Herdenkingsjaar Slavernijverleden. De Rijksoverheid ondersteunt initiatieven van of in samenwerking met de verschillende groepen en gemeenschappen met een relatie tot het slavernijverleden. Initiatiefnemers, zoals musea, theaters en archieven, maar ook particuliere initiatiefnemers zoals kunstenaars, creatieve makers of organisatoren, kunnen een aanvraag indienen voor financiering voor de organisatie van een activiteit tijdens het Herdenkingsjaar.

Voor de agenda
Dan zijn er alvast nog wat data te omcirkelen voor het komende jaar in de, nu nog lege, agenda. Zoals op 9 en 10 september 2023 openen duizenden monumenten voor de 37e keer gratis hun deuren voor publiek tijdens de VriendenLoterij Open Monumentendag met als thema Levend erfgoed ‘Als monumenten konden praten’. Het Nationaal Monumentencongres zal dit jaar op donderdag 9 november plaatsvinden, plaats en thema nog te bepalen. Extra in de gaten te houden is Nationale Molendag dit jaar (op 13 en 14 mei), vanwege het 100-jarig bestaan van vereniging De Hollandsche Molen.