Met interesse las ik het artikel de ‘Grote Kerk is van ons allemaal’ van een voormalig lid en adviseur van de provinciale monumentencommissie. Diverse partijen zijn betrokken bij het wel en wee van de Grote Kerk in het centrum van Hoogeveen. Het is prijzenswaardig dat de Hervormde Wijkgemeente Centrum en in haar verlengde de Stichting Behoud van de Grote Kerk zich inzet voor het behoud van het monumentale gebouw en de (wijk) zorg van de kerk. Echter de ontkerkelijking is ook in Hoogeveen een feit en bijgevolg stromen er onvoldoende baten van kerkleden binnen om de exploitatie van de kerk uit de rode cijfers te halen. Niet voor niets zijn de Nederlands Hervormde Kerk in 2004 met de Gereformeerde Kerken opgegaan in de Protestantse Kerk in Nederland (PKN), waarvan de Protestantse Gemeente Hoogeveen een loot is, waarvan de dagelijkse leiding berust bij de Algemene Kerkenraad. De Algemene Kerkenraad wil de kerk verkopen of onderbrengen in een externe stichting om een sluitende begroting te krijgen, echter in dit voornemen schuilt ook een groot gevaar.
Zonder overheidsbescherming zou de kerk hierdoor in handen van speculanten kunnen vallen. De overheid, in het bijzonder de gemeente Hoogeveen zou zich moeten inzetten om de kerk te behouden, gezien zijn architectonisch, historisch en maatschappelijk belang voor Hoogeveen. De kerk is het belangrijkste grote monument van Hoogeveen op een markante plek.
De status van Rijksmonument blijkt geen garantie voor voldoende subsidies, waarbij de gemeente Hoogeveen uitblinkt in afwezigheid. De monumentenwet verplicht de gemeente Hoogeveen niet om monumenten op haar terrein te beschermen en door grote bezuinigingen in de monumentenzorg door het Rijk en de Provincie stokt de geldstroom. Typerend is dat sedert 2015 Hoogeveen geen gemeentelijke monumentenlijst meer kent, waardoor mede de Pastorie Hervormde Kerk (Grote Kerkstraat 42) geen beschermde status meer kent. Zorgelijk. Bovendien is door de provincie het vergunningenstelsel versoepeld, waardoor grootschalige nieuwbouw en grondspeculaties in Hoogeveen geen strobreed in de weg wordt gelegd. Als de kerk in handen valt van particulieren zonder overheidstoezicht zie ik de toekomst somber in, authentieke elementen zullen steeds meer verloren gaan, mogelijk gevolgd door de sloop.
Ook de teloorgang van vele (semi-) overheidsgebouwen in Hoogeveen geeft mij weinig vertrouwen. Details wijzen hierop, zoals het feit dat oude munten die tijdens de restauratie van de kerk in 1967/68 waren gevonden niet in een museum terecht komen.
Maar er is nog hoop, hopelijk met Gods wil. Herbestemming (bijvoorbeeld als streekmuseum) van de kerk zou een goede optie zijn, maar dan met een goede monumentenbescherming. Dat impliceert tevens het kweken van deskundigheid en een goed archief bij de gemeente. Beter is geen kwestie van geldgebrek, maar het stellen van prioriteiten en tonen van goede wil. Het is jammer dat de auteur van het artikel ‘Grote Kerk is van ons allemaal’ niet eerder aan de bel heeft getrokken tijdens zijn functie als lid en adviseur van de provinciale monumentencommissie, mogelijk veroorzaakt door het ontbreken van inzichten vooraf, en dat het opnieuw particulieren moeten zijn die de gemeente Hoogeveen moeten wekken.
Ronald Wilfred Jansen
Ronald Jansen