Al jaren worden er plannen gemaakt om de Middelburgse monumenten te verduurzamen, maar slechts enkelen gingen daadwerkelijk het avontuur aan van de werkelijke uitvoering. Met een stijgende gasrekening en de problemen in Groningen wordt de urgentie steeds duidelijker: willen monumenten bewoonbaar blijven, moeten er nu reeds voorbereidende maatregelen getroffen worden. Anders verliezen de statige woningen uit de 17e eeuw hun glans en Middelburg zijn aantrekkingskracht voor bewoners, ondernemers en bezoekers.
Samenwerking
Door deel te nemen in een Europees project genaamd VIOLET (acroniem voor preserVe tradItional buiLdings through Energy reducTion) heeft gemeente Middelburg zich aangesloten bij andere monumentensteden in Europa, zoals Sevilla en Bordeaux, om van elkaar te leren hoe we daadwerkelijk tot realisatie van plannen komen. Middelburg is hierin leidend omdat alle ingrediënten aanwezig zijn voor succes:
- Er is een progressieve gemeente die onderkent dat verduurzaming van monumenten noodzakelijk is om de leefbaarheid van de binnenstad te waarborgen en hier actief beleid op maakt, maar daarover later meer.
- Een onderwijsinstituut als HZ University of Applied Sciences opleiding Bouwkunde die met twee ervaringsdeskundingen op het gebied van Duurzame Monumenten met onderzoek naar, en scholing over monumenten zorgt dat er nieuwe kennis gemaakt wordt en dat die kennis breed gedeeld wordt. De opleiding leidde Monumentenwachters in Zeeland en Brabant op en gaat dat ook elders in het land doen.
- En Erfgoed Zeeland is in de stad gevestigd (waar de Monumentenwacht bij hoort) zij ontwikkelden een adviesinstrument genaamd het Monumentenpaspoort, waarmee eigenaren advies op maat krijgen waar kansen voor verduurzaming in het historische erfgoed van Zeeland en natuurlijk Middelburg liggen. Het Monumentenpaspoort is lokaal ontwikkeld en wordt landelijk uitgerold.
- Een aantal trotse en gepassioneerde monument-eigenaren die als pioniers hun monumentale woning met een rijk verleden willen voorbereiden op een lange toekomst met weinig energieverbruik, maar met behoud van de monumentale uitstraling en unieke elementen.
Uitvoering
Recent heeft gemeente Middelburg op basis van de fondsen uit het VIOLETt-project een DUMO-Coach heeft ingehuurd (docent HZ) die op basis van het Monumentenpaspoort van Erfgoed Zeeland monumentenbezitters helpt bij het realiseren van de plannen: van vergunning via aanbesteding naar uitvoering.Bij veel binnenstadbewoners leeft het idee dat je niets mag wijzigen aan een monument of dat de gemeente lastig doet. Al een tijdje geleden heeft gemeente Middelburg beleid gemaakt waardoor het mogelijk wordt om onder voorwaarden zonnepanelen op het dak van een monument te plaatsen en dubbel glas in de ramen van een monument aan te brengen. De stad anticipeert hiermee op nieuwe inzichten en ontwikkelingen.Soms weten monumenteneigenaren niet waar ze moeten beginnen of hoe ze een betrouwbare aannemer kunnen vinden die kwaliteit levert.En regelmatig komt het voor dat de bewoner van een monument geen idee heeft hoe de verduurzamingsplannen gefinancierd moeten worden. Het restauratiefonds kan hierin ondersteunen met een laagrentende lening. Verder is er momenteel een landelijke subsidieregeling.Bij bovenstaande zaken biedt de DUMO-Coach uitkomst als verbindende schakel. Een monumentenbezitter laat een Monumentenpaspoort opstellen, waarop de DUMO-Coach in overleg met de bewoner de plannen voor de uitvoering baseert.Op dit moment worden acht monumenten in Middelburg op deze manier gecoached, waarvan er één reeds in uitvoering is en voor vier monumenten in één keer toestemming van het WARK (Walchers Adviesteam Ruimtelijke Kwaliteit) is ontvangen voor het vervangen van het glas. De offerte-aanvragen naar de glasleveranciers zijn de deur al uit.
Uniek
Voor de verduurzaming van een historisch gebouw moet je soms creatief zijn. Ieder gebouw is anders. Zo worden er nu in plaats van zonnepanelen, keramische dakpannen met zonnecellen erin geïntegreerd geplaatst op een van de genoemde monumenten. En voor dubbel glas wordt het historische geblazen, gegoten of getrokken glas hergebruikt in het nieuw te plaatsen dubbel glas. Beide toepassingen zijn uniek voor Zeeland en wellicht Nederland. Door samenwerking en de innovatieve kracht van alle betrokken partijen komen we daadwerkelijk tot concrete resultaten. Onder het motto van “Bewoond Bewaard” worden monumenten zo behouden voor de toekomst en blijft de binnenstad van Middelburg mooi en leefbaar.