Huis Eindenhout is wel een van de meest karakteristieke panden van Haarlem: een neoclassicistisch herenhuis met twee witmarmeren sfinxen die het de bijnaam ‘Huis met de beelden’ gaven. Daarnaast stond het vooral bekend om de roze met groene kleurstelling. Momenteel wordt de gevel van die kleuren ontdaan. Kleurhistorisch onderzoek wijst namelijk uit dat er oorspronkelijk een andere kleur op zat.
“We hadden direct het gevoel ‘hier klopt iets niet’”
In 2018 werd Stadsherstel Amsterdam de eigenaar van dit rijksmonument. Sinds haar oprichting in 1956 heeft Stadsherstel Amsterdam al 750 monumenten en beeldbepalende panden gered. In en binnen een straal van 45 kilometer rondom Amsterdam. Zo ook het Huis met de beelden in Haarlem. Bij de voorbereidingen van de restauratie overheerste volgens projectleider Ruth van der Puijl al snel het gevoel “Er klopt iets niet, dit is niet de oorspronkelijke kleur.” Besloten werd om een kleurhistorisch onderzoek te laten uitvoeren.
Verf krabben vanaf de hoogwerker
Als eerste uitgangspunt voor deze verkenning dienden oude ontwerptekeningen, foto’s en prenten, maar het belangrijkst zijn uiteraard de achtergebleven verfresten op het gebouw zelf. Omdat het laboratoriumonderzoek naar de monsters enige tijd in beslag neemt en je aan de andere kant het pand niet langer dan noodzakelijk wil verstoppen achter een grote steiger, is uiteindelijk vanaf een hoogwerker heel lokaal verf van de voorgevel afgekrabd.
Helaas is er in het verleden veel afbijtmiddel gebruikt, maar toch is het in sommige hoekjes gelukt om tot wel zo’n 50 lagen oude verf te onderscheiden. Het gaf een goed beeld hoe het landhuis, in 1790 gebouwd door de rijke Amsterdamse leerhandelaar George Gerard Lans, er in de begindagen heeft uitgezien. De oorspronkelijke hoofdkleur van de gevel en kolommen blijkt een romig wit te zijn geweest. Pas later, zoals ook te zien is op een afbeelding uit circa 1825, heeft een oudroze kleur de gevel gesierd. Het uiterlijk van de laatste jaren is waarschijnlijk op deze periode gebaseerd geweest.
Zelfde architect als Provinciehuis: paviljoen Welgelegen
De ramen en deuren dragen geen sporen meer van oorspronkelijke verflagen maar de ontwerptekeningen toont deze in bruin. Een extra argument om aan te nemen dat dit inderdaad de oorspronkelijke kleur geweest is, komt uit onverwachte hoek. Uit het eerder uitgevoerde bouwhistorisch onderzoek door bleek dat niet Pierre Esaie Duyvené Huis Eindenhout heeft ontworpen, zoals lange tijd werd gedacht. Naar alle waarschijnlijkheid is dit Abraham van der Hart (1747-1820) geweest, de architect van het nabijgelegen paviljoen Welgelegen – het huidige Provinciehuis – waarmee Eindenhout grote gelijkenis vertoont. Uit het bouwhistorisch rapport van Welgelegen komt naar voren dat daar de ramen oorspronkelijk bruin zijn geweest.
“Best spannend als de steigers afgebroken worden”
Daarmee kon ook dat laatste puzzelstukje worden ingevuld. De kleuren uit het geadviseerde palet zijn vervolgens als proef aangebracht, op zowel zon- als schaduwzijde van het pand en deze zijn in verschillende sessies met de kleurhistorici, de gemeente en de architect bekeken. Ook de, zeer betrokken, bewoners van de vijf bewoonde appartementen zijn meegenomen in het proces en het bijbehorende verhaal.
Over de uiteindelijke keuze was snel consensus. Door het gedegen onderzoek en door de partijen in een vroeg stadium en bij alle stappen te betrekken is dit een gedragen beslissing.
En zo toont Eindenhout zich binnenkort weer in haar oorspronkelijke roomwitte kleur. Daarmee wordt het pand teruggebracht naar hoe het ontworpen en bedoeld is, waarbij de kleur ondersteunend is. Ruth van der Puijl: “Zo komt de architectuur beter tot zijn recht en spreken de details meer. Maar het is ook best spannend als de steigers straks afgebroken worden!”
Lees meer op www.stadsherstel.nl over de geschiedenis van dit pand en schrijf u in voor #OmDeDagEenMonument zodat u om de dag een bijzonder monumentenverhaal in uw brievenbus krijgt.