In het buitenland zijn tientallen ‘gevallen helden’ van hun sokkel getrokken. Als ik naar de video’s kijk, moet ik aan onze Nederlandse beelden denken. De eerste vragen zijn alweer gesteld over Jan Pieterszoon Coen in Hoorn. Ik denk dat zijn dagen zijn geteld… Maar wat moeten wij, als erfgoedliefhebbers, hiervan vinden? Ik vond altijd dat we zoveel mogelijk beelden moesten behouden. Nu pleit ik voor sloop. Ik zal uitleggen waarom.
Informatie onvoldoende
Vier jaar geleden schreef ik, ook voor de Erfgoedstem, een artikel over aanstootgevende beelden. Ik ging in op Leopold II in Oostende en Jan Pieterszoon Coen in Hoorn. Twee historische personen waarmee wij ons vandaag de dag niet meer mee willen associëren. Sterker nog: we schamen ons voor hen. Toch concludeerde ik toen dat deze beelden moeten blijven staan – met informatie over hun wandaden.
Nu sta ik hier anders in. Ik stel mezelf ook andere vragen. Bijvoorbeeld: zal ik een traan laten als we deze beelden verwijderen? Antwoord: nee. Deze emoties zie ik wel bij de mensen die de beelden omtrekken. Wat zegt dit? En waar staan deze beelden symbool voor bij de tegenstanders? Waarom blijft dit zo’n pijnpunt? Op zoek naar antwoorden kwam ik onder andere een artikel en een documentaire tegen.
Beelden houden wond open
Het artikel heet Het verleden is een puinhoop. De schrijfster betoogt dat wij met ‘polderen en praten’ niet verder komen. De oplossing? Het kapotslaan van de beelden en het puin laten liggen. Daarna kunnen we het verleden pas bespreken. De documentaire (BBC) is genuanceerder maar heeft dezelfde boodschap. Het verwijderen van beelden geeft ruimte om over het verleden te praten. Zolang ze blijven staan, staan ze (letterlijk) tussen bevolkingsgroepen in. De beelden zijn het onderwerp van discussie – niet de geschiedenis zelf.
Wat vindt u?
Mijn mening is veranderd. Laten we Jan Pieterszoon Coen van zijn sokkel halen. Tegelijktijdig vind dit lastig. Want waar leg je de grens? Wat verwijder je wel en wat niet? We moeten dan afwegingen maken, gebaseerd op de waarde van het beeld en de wandaden (of overtuiging) van de afgebeelde persoon. Is dit wel mogelijk? Wat is uw mening? En heeft u uw ook bijgesteld nu deze discussie blijft voortbestaan? En als u voor behoud bent, waarom is dat dan?
Gertjan de Boer
De korte documentaire van de BBC vindt u hier: https://www.bbc.com/news/world-us-canada-53005243
Het artikel van van Saarloos vind u hier: https://www.nrc.nl/nieuws/2019/10/04/het-verleden-is-een-puinhoop-a3975558 (betaalmuur)