Binnen nu en vijftien jaar zullen 24.000 boerenbedrijven ermee stoppen en zullen 700 van de 2.000 rijksmonumentale boerderijen hun functie verliezen. Dit kan vergaande consequenties hebben, niet alleen voor de objecten zelf, maar ook voor het omringende landschap. Hoe komt het dat functieverlies bij historisch waardevolle boerderijen zo vaak tot sloop leidt? Heeft het soms te maken met de Nederlandse ‘opgeruimd staat netjes-mentaliteit’? Renate Pekaar onderzocht de consequenties van leegstand en komt tot een nieuwe strategie.
Overijssel zoekt creatieve oplossingen voor leegstaande boerderijen
Een VAB-athon, zo noemt de provincie Overijssel een 24-uurs ideeënmarathon in de zoektocht naar een nieuwe bestemming voor een leegstaande boerderij is Stegeren. VAB staat voor Vrijkomende Agrarische Bebouwing. Deze boerderij is in handen van de provincie Overijssel. Stegeren, een oud buurtschap in de gemeente Ommen, telt ongeveer 150 inwoners. De boerderij is zo’n honderd jaar oud en ligt langs de Overijsselse Vecht.
Dramatische agrarische leegstand Brabant
Nu al staat er zo’n 2 miljoen vierkante meter aan agrarische bedrijfsgebouwen leeg in Noord-Brabant. Doordat veel boerenbedrijven de komende jaren stoppen, zal daar tot 2030 nog eens 4,2 miljoen vierkante meter aan leegstand in die sector bijkomen, zo verwacht onderzoeksinstituut Alterra. Dat is ongeveer een kwart van de totale hoeveelheid agrarisch vastgoed in Brabant.
Groninger Landschap: ‘Asielzoekers in boerderijen tegen leegstand’
Marco Glastra, directeur van het Groninger Landschap, heeft een oplossing voor de plattelandsverloedering en de leegstand van boerderijen: gebruik de boerderijen voor asielzoekers. Dat zei hij vrijdag tegen RTV Noord. Hij reageert op de waarschuwing van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, die zegt dat gemeenten moeten ingrijpen om verloedering en leegstand tegen te gaan.
VNG waarschuwt voor ‘plattelandsverloedering’
Door de leegstand van agrarische gebouwen dreigt het Nederlandse platteland te verloederen. Daarvoor waarschuwt de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. De VNG werkt aan plannen om die verloedering tegen te gaan, bijvoorbeeld door boerderijen (agrarische bestemming) een gewone woonbestemming te geven. Maar het zal een tijd duren voordat dat plan zal worden uitgevoerd, zegt de VNG. Dat heeft te maken met allerlei belangen.
De ruïne als alternatief voor sloop van boerderijen
Boerderijen, boerenschuren en boerenerven raken in Nederland steeds vaker in onbruik. Naar verwachting is de leegstand van agrarisch vastgoed op termijn groter dan die van kantoren. Met name in krimpregio’s is de toekomst van agrarische bebouwing een groot thema. In oost-Groningen bedachten drie ondernemers een alternatief voor sloop: de boerderijen laten vergaan tot overwoekerde ruïnes.
Actie tegen leegstand boerenbedrijven Amersfoort en Veenendaal
De leegstand van boerenbedrijven in de regio’s Amersfoort en Veenendaal moet worden aangepakt. Dat willen de betrokken gemeentes. Het lukt boeren vaak niet om een opvolger te vinden en daarom verliest het bedrijf zijn agrarische functie. De verwachting is dat de komende jaren 1,8 miljoen vierkante meter aan agrarische bebouwing leeg komt te staan.
Meer onderzoek nodig naar agrarisch leegstand Groene Hart
Er moet meer onderzoek komen naar de agrarisch leegstand in het Groene Hart. Het onderzoek moet antwoorden geven op vragen als: Is er verborgen leegstand? Neemt die toe? Gaat leegstand in het Groene Hart probleem worden? Zo ja, op welke termijn gaat dat spelen? Dat was de conclusie van een bijeenkomst op 7 december over vrijkomende agrarische bebouwing en de herbestemming daarvan georganiseerd door het Programmabureau Groene Hart.
NVM: Herbestemmen en plattelandswoning blijft lastig proces
Veel boerderijen en stallen hebben hun agrarische functie verloren. Een groot deel staat intussen langdurig leeg, ziet de makelaarsorganisatie NVM. De agrarische bestemming belemmert dat deze gebouwen mogen worden ingezet voor nieuwe activiteiten in het landelijk gebied. In de praktijk blijkt dat herbestemming daardoor een lastig proces is. Bij veel gemeenten ontbreekt bovendien de ambitie en benodigde kennis om hiermee actief aan de slag te gaan.
Verergerende Brabantse agrarische leegstand leidt tot experimenten
Er komt een experiment in de gemeenten Boxmeer en Sint-Anthonis om de leegstand op het platteland moet tegengaan. Onderzoeksbureau BRO en boerenorganisatie ZLTO voorspellen dat de leegstand van boerderijen in Brabant veel groter wordt dan gedacht. In 2030 zullen ruim 4500 Brabantse boeren met hun bedrijf zijn gestopt en staan de stallen leeg en de boerderijen te koop. Het probleem is dat potentiële kopers tegen een woud aan regelgeving aanlopen voor het vestigen van een ander dan een boerenbedrijf in het buitengebied. In Sint-Anthonis en Boxmeer wordt tijdens het experiment soepeler met deze regels omgegaan.
Rapport: Leegstand op het platteland
In het rapport ‘Vrijkomende agrarische bebouwing in het landelijk gebied’ van Alterra wordt een schrikbarend beeld geschetst van omvangrijke leegstand van stallen, schuren, boerderijen en erven. Rijksadviseur Landschap en Water Eric Luiten liet onderzoeken wat de consequenties daarvan zijn én wat inspirerende voorbeelden zouden kunnen zijn voor hergebruik of transformatie. Daarbij maakt Eric Luiten een koppeling met kansen die de energietransitie kan bieden. Het rapport ‘Leegstand op het platteland’ met in Deel 1 een verkenning van de opgave en in Deel 2 een ontwerpend onderzoek naar de kansen voor energieopwekking zijn nu beschikbaar.
Zonneboerderijen in plaats van leegstand
Als de helft van de Achterhoekse agrariërs die in de komende jaren met hun bedrijf stoppen ‘zonneboer’ wordt, kan het gebied in 2030 grotendeels voor zijn eigen energie zorgen. Dat staat dinsdag in het plan Zon op het Erf, dat de Achterhoekse Groene Energie Maatschappij (AGEM) in opdracht van de provincie Gelderland en alle Achterhoekse gemeenten heeft gemaakt. In de komende vijftien jaar zullen ongeveer 1.500 boeren in de landstreek met hun bedrijf stoppen.