Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Wat ligt er precies in de grond op kasteelterrein Oud Haerlem? In 2020 voerde het bureau Saricon voor de gemeente Heemskerk een veldonderzoek uit. De metingen zijn geïnterpreteerd en dat houdt in dat we eindelijk antwoord kunnen geven op deze vraag. Onder andere een nieuwe kasteelstructuur (hoofdburcht), een gigantische schuur, een molen en verdedigingsmuren doken […]
In 2016 vond een amateurarcheoloog een stuk vuursteen met een zwarte substantie eraan op de Zandmotor bij Den Haag. De zwarte stof bleek lijm, zogenoemd berkenpek, van 50.000 jaar oud te zijn. Na onderzoek van de extreem zeldzame vondst werd duidelijk dat de Neanderthalers de pek op een ‘high-tech’ manier gewonnen hadden, schrijft Gerrit Dusseldorp. Normaal gesproken is er voor het maken van pek veel brandhout nodig, maar in de drooggevallen Noordzee, waar de Neanderthalers leefden, waren maar weinig bomen. De Neanderthalers hebben daarom een efficiënt en complex productieproces moeten ontwikkelen om deze pek te maken.
Bouwers zijn vaak bang zijn dat archeologische vondsten de bouw stilleggen. “Onterecht”, legt Maaike Sier van de archeologische dienst van Rotterdam uit. “De afgelopen zestig jaar is dat in Rotterdam nog nooit gebeurd. Natuurlijk kost het uitvoeren van archeologisch onderzoek tijd, maar het meeste onderzoek vindt plaats voorafgaand aan de bouw. Als er tijdens de bouw onderzoek nodig is, ligt de bouw niet stil. Er wordt gekeken naar mogelijkheden de bouwwerkzaamheden tegelijk met de archeologische werkzaamheden uit te voeren. Als onderzoek wordt opgenomen in het bestek, kun je er rekening mee houden en leidt het niet tot vertraging.”
Wie in Rucphen wil bouwen, hoeft voortaan minder vaak rekening te houden met eventuele archeologische vondsten. De vrijstellingsgrenzen om archeologisch onderzoek te doen worden versoepeld. Dat blijkt uit de nieuwe archeologienota van de gemeente Rucphen, samengesteld door archeologen van de regio West-Brabant. Het gaat om de normen voor de diepte en het oppervlakte. “We weten nu door nader onderzoek van diverse instanties dat er op veel plekken niks waardevols kán zijn”, zegt wethouder Laura Matthijssen. “Onzin om daar mensen op te zadelen met archeologische onderzoekskosten.”
Magneetvissen is net als het zoeken met een metaaldetector een gewilde hobby, terwijl het magneetvissen niet zonder meer is toegestaan. In elk geval niet als het om archeologische vondsten gaat. Magneetvissen is niet gelegaliseerd. De uitzondering op het opgravingsverbod voor zoeken en graven met een metaaldetector geldt alleen op het land en niet in het water (zie Besluit Erfgoedwet). Archeologische voorwerpen in het water mogen niet verplaatst of meegenomen worden, dus ook niet met een magneet uit het water gehaald.
Bij opgravingen op het Binnenhof hebben Haagse archeologen een stenen muurtje uit de middeleeuwen gevonden (zie foto’s). Het muurtje is tussen 1250 en 1300 gebouwd met kloostermoppen. Bij de stenen zijn ook potscherven en dierlijke botten gevonden. De archeologen van de gemeente Den Haag zijn niet zelf op zoek gegaan naar het middeleeuwse materieel, maar konden ‘meeliften’ met het deze week gestarte funderingsonderzoek van het Rijksvastgoedbedrijf.
Archeoloog Iris van Archeologie Delft blikt in een video terug op de opgravingen in de Spoorzone in Delft. Onder de grond zijn muren van het oudste station van Delft en een riool vol ‘schatten’ gevonden.
Archeoloog Michiel Bartels brengt in zijn vrije tijd samen met vrijwilligers met een sonarboot de bodem van het Markermeer in kaart (zie video). Hij hoopt resten van de Slag op de Zuiderzee in 1573 te vinden. Tot zijn verbazing is er nog geen enkel scheepswrak uit die tijd aangetroffen. “Er zouden toch zeker een stuk of tachtig moeten liggen.” Toch is Bartels ervan overtuigd dat er met de nieuwe sonar aan boord vondsten zullen worden gedaan. Die vondsten wil hij gaan tentoonstellen in het Westfries Museum. “We zijn bezig met een jaarlijkse herdenking van de slag vanaf 2023.”
Het archeologisch wandelpark bij De Vork in Haren is donderdag 27 juni feestelijk geopend. De aanleg van het park is onderdeel van Groningen Spoorzone, het project waarbij de stations in en rond de stad Groningen worden aangepakt om de uitbreiding van het treinverkeer mogelijk te maken. In het park zijn vele archeologische vondsten zijn gedaan. Zo zijn er sporen van boerderijen uit de late ijzertijd en Romeinse tijd en voorwerpen van vuursteen uit de steentijd gevonden. In het park is een skeletboerderij gebouwd. Informatiepanelen van Geopark De Hondsrug geven hierover meer informatie.
Archeologen hebben in de Utrechtse wijk Zuilen bijzondere vondsten gedaan. Er zijn op de oever van de Vecht nederzettingen uit de zevende en achtste eeuw én uit de tiende tot en met de twaalfde eeuw gevonden. Dit is het eerste archeologische bewijs dat er al in de vroege middeleeuwen mensen in het gebied langs de Vecht hebben gewoond.
Negenduizend jaar geleden waren er al mensen in het gebied dat nu Oosterwold in Almere is. Dat blijkt uit archeologisch onderzoek van het bedrijf EARTH in opdracht van de gemeente Almere. In bodemmonsters zijn stukjes van vuurstenen en pijlen en stukjes van geroosterde hazelnoot gevonden. Aan de hand van geavanceerde koolstofanalyse is vast komen te staan dat deze stukjes 9.350 jaar oud zijn. Het bedrijf EARTH heeft een film gemaakt over het archeologische onderzoek om het belang van archeologisch onderzoek aan te tonen. Deze film is op YouTube te bekijken.
Gisterochtend sprak de Tweede Kamer over de bescherming van ons erfgoed. “Om archeologische vondsten voor Nederland te behouden, is het hoog tijd de regels beter te handhaven en misschien zelfs de Erfgoedwet aan te passen”, schrijft archeoloog Gerrit Dusseldorp. “We hebben in Nederland een zogenoemd Portable Antiquities Netherlands Scheme (PAN). Hierin werken metaaldetector-hobbyisten samen met archeologen. Hieruit komt fantastische kennis voort, die archeologen nooit alleen kunnen vergaren. Maar als we niet oppassen, wordt de samenwerking met experts gebruikt als ’echtheidscertificaat’ door verzamelaars die hun vondsten voor veel geld willen verhandelen. Dat moedigt de vernieling van ons aller verleden aan.”
