Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Voor het geboortehuis van kunstenaar Theo van Doesburg in de Teelingstraat in Utrecht is op 30 augustus een gedenksteen onthuld. Van Doesburg was één van de initiatiefnemers van De Stijl. Bij het horen van Theo van Doesburg gaat bij de meeste mensen geen belletje rinkelen. Dit in tegenstelling tot Gerrit Rietveld of Piet Mondriaan, beiden ook initiatiefnemers van De Stijl. Van Doesburg heeft echter veel invloed gehad op De Stijl en op de aanverwante kunstbeweging Bauhaus uit Duitsland.
Het rijksmonumentale zwembad van Bio Vakantieoord in Arnhem, een rijksmonument naar ontwerp van architect J.J.P. Oud uit de jaren 60, is door Factor Architecten kosteloos gerenoveerd en verduurzaamd. Het therapeutische bad is weer beschikbaar voor gezinnen met gehandicapte kinderen die op Bio Vakantieoord verblijven. J.J.P. Oud geldt als één van de belangrijkste architecten van De Stijl en Het Nieuwe Bouwen. In zijn ontwerpen voor het toenmalige Bio Herstellingsoord greep hij terug op de lichte en strakke architectuur uit zijn vroege werk, gecombineerd met de heldere en primaire kleuren van De Stijl.
Het Van Doesburg-Rinsemahuis in de Papagaaienbuurt in Drachten heeft sinds 1 maart de status van rijksmonument. Minister Van Engelshoven heeft het huis uit 1921 van architect Theo van Doesburg, grondlegger van De Stijl, de status toegekend vanwege de bijzondere kleurharmonie.
Vanuit de gedachte dat het belangrijk is kinderen van jongs af aan kennis te laten maken met cultureel erfgoed, heeft het Gemeentemuseum Den Haag vijf programma’s speciaal voor kleuters. Voor ‘De Wereld van het Jonge Kind’ ging Melissa de Vreede van het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie Amateurkunst (LKCA) mee met de kinderen van groep 2 van de Koningin Beatrixschool die kennismaakten met de beroemde kleuren en vormen van Mondriaan en Kunstbeweging De Stijl. Lees het artikel ‘Kijken met een betere bril’ hier.
Fotograaf Stijn Poelstra heeft de abstracte verhoudingen en primaire kleuren vastgelegd van het Rietveld Schröderhuis in Utrecht. Het rijksmonument, dat ook op de werelderfgoedlijst van UNESCO staat, is in 1924 ontworpen door meubelontwerper en architect Gerrit Rietveld. Rietveld maakte deel uit van De Stijl. Het werk van deze kunstbeweging werd gekenmerkt door een starre geometrie van horizontale en verticale lijnen met een beperkt palet van zwart, wit, geel, rood en blauw. U kunt de foto’s bekijken op de website van de Architect.
Aan de gebouwen van Gerrit Rietveld is al het overbodige weggelaten. Er zijn dan ook geen kunstwerken of decoraties aan te vinden. Zijn eerste architectuuropdracht uit 1919 vormt hierop een uitzondering: de juwelierswinkel Begeer aan het Oudkerkhof 27 in Utrecht. Voor ‘een Rietveld’ doen de geveldecoraties archaïsch aan, maar in hun tijd gezien waren ze best modieus. Ze waren verwant aan de kunst aan Amsterdamse School-gebouwen. Rietveld sloot zich in 1919 aan bij De Stijl. De juwelierswinkel vormt dus de laatste getuige van de ‘oude’ of beter gezegd de jonge Rietveld.
Ze hadden veel gemeen maar hebben elkaar nooit ontmoet: Piet Mondriaan uit Amersfoort en Gerrit Rietveld uit Utrecht. De twee wereldberoemde kunstenaars worden nu alsnog met elkaar verbonden door middel van een kunstzinnige fietsroute tussen de twee steden. De route is vernoemd naar de kunstenaarsbeweging waar Mondriaan en Rietveld bij hoorden: De Stijl. Wie de route volgt komt onderweg tien beelden tegen van de hedendaagse kunstenaar Boris Tellegen. Alle tien de beelden verwijzen naar De Stijl. De route wordt zondag 24 juni officieel geopend. De routekaart is dan ook te vinden op www.destijlutrechtamersfoort.nl.
Provincie Drenthe is de laatste tijd belast met een voor de provincie ongebruikelijke taak: het ontwikkelen van onroerend goed. Twee jaar geleden kocht de provincie voor 1 euro de voormalige Rijksluchtvaartschool Eelde. De panden zijn tussen 1953 en 1957 gebouwd en hebben lang leeggestaan. Asbest, betonrot, lekkerij. De provincie maakte het allemaal mee. De reden dat de provincie de panden wel kocht, was de wens om cultureel erfgoed te bewaren. Ze zijn gebouwd naar een ontwerp van Pierre Cuypers, die hulp kreeg van architect Glastra van Loon en kunstenaar Bart van der Leck, leden van De Stijl.
“Wat is architectuur en wat is de betekenis ervan? Dit is een diepgaande vraag die niet meteen eenduidig te beantwoorden is”, schrijft Misak Terzibasiyan. Met een aantal voorbeelden van architectuur wil Terzibasiyan in zijn komende blogs trachten de betekenis van architectuur te benaderen. Het eerste voorbeeld is het Rietveld-Schröderhuis. “Begin jaren 20 van de vorige eeuw wordt met de bouw van dit huis één van de meest bijzondere woonhuizen gerealiseerd dat vele generaties architecten nog steeds inspireert.”
De Stijl-kunstenaar Bart van der Leck (1876-1958) ontwierp het tegeltableau in opdracht van de VARA, die decennia in het complex huisde. Het kunstwerk beeldt met gekleurde tegels de omroepgeschiedenis uit en werd in 1958 postuum uitgevoerd. Tijdens het restauratieonderzoek, dat experts van de RCE op locatie uitvoeren, wordt gekeken naar de vervaardigingstechnieken, de gebruikte materialen, de manier van plaatsing en de oorzaken van verval. De gemeente Hilversum betaalt mee aan de restauratie.
Theo van Doesburg maakte in 1921 een reeks ‘staalkaarten’ voor huizen aan de Torenstraat in Drachten. Voor elke kamer legde hij vast welke kleuren er moesten komen. Aan de hand van het behang, dat altijd grijs was, maar in allerlei nuances, bepaalde hij welke schakeringen blauw, geel en rood de deuren en kozijnen moesten worden geschilderd. Niet iedereen was blij met de felle kleuren, met als gevolg dat ze werden overgeschilderd. Sinds 1988 hebben de huizen in de ‘Papegaaienbuurt’ weer hun oorspronkelijke kleuren. Museum Drachten heeft de laatste aanwinst binnen de reeks (zie foto) toegevoegd aan de tentoonstelling over De Stijl.
Geel, blauw en rood. Misschien wel de meest radicale kunststroming uit Nederland is lange tijd ook de meest onbegrepen: het duurt tientallen jaren voordat het werk van kunstenaars als Mondriaan, Van Doesburg, Van der Leck en Rietveld op waarde geschat wordt. Honderd jaar na dato staat De Stijl symbool voor de moderniseringen van de twintigste eeuw en blijft de groep hedendaagse kunstenaars inspireren. Wat is De Stijl? Op NPO Focus vindt u een overzicht in tekst en video van de kunststroming die de samenleving in evenwicht wil brengen en die de hedendaagse kunst, design, muziek en architectuur beïnvloedt.
