Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Na een storm van protest is de sloopaanvraag voor de villa De Heul in Ridderkerk ingetrokken. De Heul staat bekend als het huis van scheepsmagnaat Cornelis Verolme. Onder meer erfgoedvereniging Heemschut verzette zich tegen het plan om het gemeentelijk monument te slopen. De gemeente heeft deze week laten weten dat na overleg met de eigenaar de sloopvergunning is ingetrokken en dat sloop daarmee van de baan is.
Het bijzondere tegeltableau op de gevel van een winkelpand aan de Leidsestraat 86-88 in Amsterdam is er slecht aan toe. Commissie Amsterdam van erfgoedvereniging Heemschut heeft in een brief de eigenaar gevraagd het tableau op te knappen en informeert gemeente Amsterdam van het verval. Het tegeltableau, voorstellend de uitvinder van het slingeruurwerk Christiaan Huygens, maakt een integraal onderdeel uit van de uit 1903 daterende gevel. Het is een fraai voorbeeld van voor die tijd karakteristieke reclametableaus, waarvan er inmiddels nog maar weinig over zijn.
Na jaren van touwtrekken is De Hang in Laaksum opgeknapt. Een gloednieuwe viszaak werd begin januari geopend in de oude loods, die gebouwd is tijdens de gloriedagen van de haring- en ansjovisvisserij in de Zuiderzee. Vorige eeuw werd de vervallen loods al aangewezen als gemeentelijk monument. Op aandringen van onder andere erfgoedvereniging Heemschut hebben de toenmalige gemeente en Herbestemming Noord gezocht naar een compromis tussen behoud van rust en dagjesmensen.
Na de watersnoodramp van 1953 werden achthonderd houten ‘geschenkwoningen’ uit voornamelijk Scandinavië naar Nederland verscheept. De huizen dreigen nu te verdwijnen. Vorig jaar waarschuwde Erfgoedvereniging Heemschut dat er al honderden van deze geschenkwoningen zijn afgebroken of ingrijpend en onherkenbaar verbouwd. Provincies Zuid-Holland, Zeeland en Noord-Brabant besloten eerst een extern bureau te laten inventariseren wat er nog van de woningen over is. Dat bureau begint daar deze maand mee. Er zijn vooralsnog geen plannen bij de provincies om de geschenkwoningen zelf te gaan beschermen, maar wel om belanghebbenden te attenderen op de waarde van dit erfgoed.
Aan het vervallen Huize Ivicke in Wassenaar is na lang touwtrekken wat lapwerk verricht. Maar het conflict over het rijksmonument duurt voort. Karel Loeff, directeur van Erfgoedvereniging Heemschut, maakt zich zorgen. “Er is een kat- en muisspel gaande tussen de gemeente en de eigenaar. Ondanks alle goede intenties van de gemeente is het volstrekt onduidelijk hoe dit gaat eindigen. Duidelijk is wel dat het rijk zich moet beraden op de manier waarop de Monumentenwet moet worden gehandhaafd als er dit soort kwaadwillende eigenaren optreden. Kleinere gemeenten hebben vaak onvoldoende mogelijkheden en middelen om een vuist te kunnen maken.”
Alle stolpen in Noord-Holland worden dit jaar door de provincie in kaart gebracht en gewaardeerd. De zogeheten waarderingskaart moet een basis vormen voor mogelijke verdere maatregelen van bescherming voor de toekomst. Aanleiding voor dit besluit was de actie van erfgoedvereniging Heemschut, boerderijenstichting Noord-Holland ‘Vrienden van de Stolp’ en het West-Fries Genootschap tegen het verdwijnen van de stolp uit het landschap. Na het maken van de waarderingskaart wil het provinciebestuur debat voeren over de manier waarop de langzame sloop gestopt kan worden.
In het Land van Maas en Waal zijn in de jaren 50 van de vorige eeuw 96 nieuwe boerderijen gebouwd in het kader van bedrijfsverplaatsing vanuit dorpskernen. Dit was mogelijk nadat komgronden door ontwatering, ontsluiting en ontginning tot landbouwgronden waren getransformeerd. Een inventarisatie van het Gelders Genootschap in 2014 leverde een goed beeld op van de rijke verscheidenheid aan boerderijen. Heemschut Gelderland vindt dat de gemeente West Maas en Waal en de gemeente Druten na vele jaren onderzoek nu moeten besluiten of de boerderijen al dan niet een gemeentelijke monumentenstatus krijgen.
De Monumentenpremie 2019 is uitgereikt aan drie eigenaren van gemeentelijke monumenten. Namens Ars Donandi en Erfgoedvereniging Heemschut werd in totaal 10.000 euro gegeven aan mevrouw Van Haastert-Van der Hulst uit Bloemendaal, de heer Van Munster uit Lettele en de heer Bardoel uit Leersum. Het bedrag werd beschikbaar gesteld uit het Kuijper van Harpenfonds, dat in 2014 werd opgericht door mevrouw Jongejan uit Bloemendaal. Heemschut hoopt dat de uitreiking van de Monumentenpremie kan worden voortgezet en dat het bedrag wellicht met andere bijdragen uit fondsen kan worden aangevuld.
Commissie Drenthe van erfgoedvereniging Heemschut gaat verdwenen en nog aanwezige caféveranda´s inventariseren en documenteren. Het doel is een publicatie samen te stellen in het kader van erfgoedbehoud in Drenthe. Caféveranda’s ontstonden begin 20ste eeuw, toen het cafépubliek veranderde van alleen dorpsbewoners, naar een breder recreatief publiek. De veranda was de vertaling van het café naar buiten. Rond de jaren 60 verdwenen veel veranda’s, vaak samen met het café. Nu bloeit de liefde voor deze oude caféveranda’s weer op.
Snackbar ’t Pleintje uit een bekende scène van de film ‘New Kids Turbo’ (2010) in bestaat echt, maar niet voor lang meer. Het pand gaat plaatsmaken voor een modernere snackbar. Erfgoedvereniging Heemschut heeft het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem gevraagd om ’t Pleintje op te nemen in de collectie. Volgens het Brabants Dagblad gaat het museum serieus kijken naar het verzoek om ’t Pleintje naar Arnhem te verschepen, maar het is de vraag of het mogelijk is om de drie containers, waarin de snackbar zich bevindt, goed te verhuizen.
Gemeente Kaag en Braassem wil af van de gemeentelijke monumentenlijst. Daarvoor in de plaats moet een systeem komen met karakteristieke gebouwen en gebieden. Karel Loeff, directeur van erfgoedvereniging Heemschut, verteld in een interview wat Heemschut van het plan vindt. Loeff: ‘Ons voornaamste bezwaar in dit voorstel is dat bij een aanwijzing als karakteristiek een aantal zaken vergunningvrij worden. Daarbij kunnen belangrijke erfgoedwaarden worden aangetast, zoals het aanzicht en percele. Een toets vanuit de gemeente ontbreekt.’ Volgens Loeff staat erfgoed door de groeiende behoefte aan nieuwbouwwoningen en de hoge verduurzamingskosten steeds meer onder druk.
Hoewel de procedure al was opgestart, heeft stadsdeel Zuid besloten de Gaasterlandschool in Amsterdam niet als monument aan te wijzen. Woningbouw krijgt de voorkeur. Erfgoedvereniging Heemschut gaat bezwaar maken tegen dit besluit. Volgens Heemschut is de voormalige Rooms-Katholieke Nijverheidsschool een icoon in de categorie jonge monumenten van na 1965. “Het is belangrijk dat Amsterdam dit soort gebouwen bewaart. (…) Als dat niet gebeurt, verdwijnt al gauw een groot deel van het toekomstig erfgoed”, aldus Norman Vervat van Heemschut.
