Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Het monumentale dieselgemaal uit 1913 aan de Cort van der Lindenkade 33 kan dit jaar weer meedoen aan de Nationale Molen- en Gemalendag op zaterdag 11 mei. Deelname was lang onzeker, maar dankzij sponsors die erfgoedstichting Adapt wist te vinden voor de benodigde diesel en smeerolie, zagen de laatste drie vrijwilligers het weer zitten om het gemaal opnieuw voor het publiek in bedrijf te stellen.
De vrijwilligers van gemaal Papekop en Diemerbroek in Woerden en Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden hebben op 2 november een ‘Pluim’ gekregen van de Nederlandse Gemalenstichting. De pluimen worden door de stichting elk jaar uitgereikt aan waterschappen en particuliere organisaties die hun gemaal opleveren na een voorbeeldmatige restauratie. Het gemaal begon zijn leven als een windmolen, welke in 1927 afbrandde. In 1928 werd de stenen molenstomp omgebouwd. Medio 2016 is het gemaal bouwkundig gerestaureerd en is een aanvang gemaakt met het weer gangbaar maken van de installatie.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier wil méér doen met zijn erfgoed. Het waterschap bezit 150 monumentale objecten, zoals oude gemalen, poldermolens, historische dijkpalen en eeuwenoude sluizen. Als eerste stap om dit watererfgoed onder de aandacht te brengen, houdt het waterschap een tentoonstelling. Daar wordt onder andere gemaal Lely in de Wieringermeer belicht. Bezoekers van de tentoonstelling kunnen op een kaart hun favoriete watererfgoed aangeven. “Wij willen een top tien opstellen van iconisch watererfgoed”, vertelt Ingrid Oud van het waterschap. “Op deze tien objecten richten wij volgend jaar de schijnwerper.”
De Afsluitdijk wordt de komende vier jaar uitgebreid gerenoveerd. Het project kost alles bij elkaar zo’n 550 miljoen euro. Het is voor het eerst in 85 jaar dat de waterkering ingrijpend wordt vernieuwd. Na de renovatie moet de Afsluitdijk tot 2050 bestand zijn tegen de stijgende zeespiegel en zware stormen. Om dat te bereiken worden de sluizen versterkt, komen er nieuwe stormvloedkeringen en worden er grote gemalen gebouwd om water uit het IJsselmeer te kunnen afvoeren.
In Amsterdam bevinden zich verschillende polders, waarvan een groot deel bebouwd is. Om hier gewoon te kunnen wonen, moet de waterstand geregeld worden. Dat gebeurt onder andere door gemalen. Gemalen zijn simpel beschouwd gebouwen waarin de machines staan. Maar die beschrijving doet geen recht aan deze bijzondere categorie bouwwerken. Niet voor niets zijn veel gemalen bestempeld als monument. Historische gemalen hebben cultuurhistorische waarde vanwege hun techniek, architectuur en (vaak) markante ligging. De Nederlandse Gemalenstichting, die dit jaar haar 30-jarig jubileum viert, strijdt voor het behoud en correcte herbestemming van de nog complete ensembles.
Fryslân is de gemalenkampioen van Nederland met ruim 1000 gemalen. Voor Wetterskip Fryslân de uitdaging om in de toekomst meer integraal, multidisciplinair en op verschillende schaalniveaus naar het gemaal te kijken. Door aandacht te hebben voor zowel het gebouw, het terrein én het landschap maakt Wetterskip Fryslân het verschil. Dit geldt niet alleen voor gemalen maar ook voor bijvoorbeeld zuiveringsinstallaties.
