Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Het monumentale Bätzorgel uit de oude Pieterskerk te Breukelen heeft een grote restauratie achter de rug. Tien maanden lang keken de kerkgangers in een akelige gat, maar afgelopen maand is het orgel in prachtige kleuren teruggekeerd in de kerk en hij klinkt weer als nieuw. Op zaterdagmiddag 23 maart a.s. vindt de officiële ingebruikname plaats van 15.00 uur tot 17.30 uur, iedereen is hierbij van harte welkom.
Altijd al eens willen weten wat er allemaal nodig is voor de restauratie van een kerkorgel? Via de website van Vrienden van de Pieterskerk Breukelen is de restauratie van het GT Batzorgel uit de Pieterskerk te Breukelen te volgen. De restauratie is inmiddels zo’n 9 maanden onderweg. In maart moet al het werk gereed zijn. Blijf de site volgen voor meer updates en nieuws. Zo volgt binnenkort een video gemaakt voor Erfgoedparel van de provincie Utrecht.
Stichting ERM heeft op veler verzoek de waaier Zorg voor uw orgel opnieuw uitgegeven. De eerste editie, die in een oplage van 2500 verscheen, is geactualiseerd en uitgebreid. De waaier biedt een eenvoudige leidraad voor het dagelijks beheer van een orgel. Ze geeft een globaal overzicht van de verschillende zaken die een beheerder kan tegenkomen, beschrijft problemen die er kunnen spelen, zoals de effecten van verwarmen, vochtproblemen, stof of het multifunctioneel gebruik van het gebouw, en geeft adviezen. De zeventien bladen bevatten aan de ene zijde illustraties en aan de andere zijde toelichtende teksten en suggesties.
“Het orgel van Baard. Een renovatie waard.” Dat staat op een spandoek bij de Gertrudiskerk in het Friese dorp. In de Gertrudiskerk bevindt zich een orgel van Bakker & Timmenga uit 1888. Het eenklaviers instrument verkeert in een zo slechte staat dat het eigenlijk niet meer te bespelen valt. Daarom is vanuit het dorp en de kerkgemeenschap een actie gestart om het orgel te laten restaureren. De kosten worden geraamd op € 60.000. Een derde van het bedrag is al binnen door subsidie van het orgelfonds, een derde moet zelf worden gefinancierd en een derde moet worden gefinancierd met fondsenwerving.
De ChristenUnie en het CDA in Overijssel komen bij de behandeling van de P-nota met een gezamenlijke motie waarin zij aandacht vragen voor beeldbepalende kerkgebouwen en kerkorgels. De motie is een samenvoeging van twee initiatieven van beide partijen en wordt ondersteund door D66, VVD en SGP. Het onderhoud, de revitalisering en de herbestemming van kerkgebouwen en -orgels is een toenemend punt van zorg voor veel beheerders. Het Rijk stelt de komende jaren extra middelen beschikbaar voor de restauratie en verduurzaming van monumenten waaronder kerken. CU en CDA willen daarop insteken met hun gezamenlijke motie.
Peter Sneep vond het een naar gezicht, de vlammen die vorige week woensdag uit het dak van de Sint-Corneliuskerk in Limmen sloegen. “Als orgelliefhebber denk je meteen aan het orgel dat ergens in zo’n brandende kerk moet staan te sidderen.” Op de website Orgbase.nl van Piet Bron leest Sneep dat het rijksmonument niet één maar twee orgels had. En op de videobeelden van Kees Bos ziet Sneep dat het Pels-orgel waterschade heeft opgelopen (vanaf 3:33) en dat het koororgel door de brand is verwoest (vanaf 7:55). “Ik hoop dat Limmen zijn kerk terugkrijgt. En twee orgels.”
Afgelopen weekend ging het carillon van de Utrechtse Domtoren wereldwijd ‘viral’. De Utrechtse stadsbeiaardier Malgosia Fiebig gaf een eerbetoon aan de overleden Zweedse DJ Avicii en speelde virtuoos een aantal van zijn bekendste werken. Een en ander toont maar weer eens aan hoe de middeleeuwse torens en klokken in dit digitale tijdperk nog steeds de mensen weten te bereiken, te raken en een rol spelen in de samenleving.
Twee jaar geleden startte de restauratie van het hoofdorgel van de Oude Kerk te Amsterdam. Een allesbehalve onopvallend deel van het werk wordt uitgevoerd door de restauratieschilders Wolters & Ovink uit Deventer. “De kleurkeuze voor het uit te voeren imitatie- en restauratieschilderwerk is gebaseerd op de bij het kleuronderzoek aangetroffen schildering uit de 19e eeuw. Eveneens is een gekleurde prent van H.P. Schouten uit 1786 als leidraad gebruikt”, vertelt Ovink. Het hoofdorgel wordt het Vater-Müllerorgel genoemd. Het werd in 1726 gerealiseerd door Christian Vater en, vanwege het verzakken van de toren, in 1742 in aangepaste en uitgebreide vorm opgeleverd door Johann Caspar Müller.
In 2015 is het beroemde Vater/Müller-orgel van de Oude Kerk in Amsterdam in restauratie gegaan. Orgelmakerij Reil te Heerde voert het werk uit. In een vlog wordt de restauratie door de orgelmakers met de camera op de voet gevolgd. De meest recente aflevering, vlog #6 (zie video), laat zien hoe marmerimitatie en bladgoud op de bekroning van de orgelkast worden aangebracht. Ook is te zien hoe de onderdelen van de in het orgel achtergebleven windladen worden gecodeerd voor verdere restauratie.
Wie wil eigenaar worden van een orgelpijp? In Elst kan het. De Grote Kerk staat op het punt een nieuw orgel aan te schaffen en om dat te bekostigen, start de Protestantse Gemeente komende zondag een actie. Het Engelse Walker-orgel, gebouwd in 1870 en afkomstig uit de St. John the Baptist in Winchester-Winnall, kost inclusief renovatie en nieuwe eiken kast circa 140.000 euro. De kerkrentmeesters nemen de helft van het aankoopbedrag voor haar rekening, de orgelcommissie tracht de andere helft via werving en acties bij elkaar te krijgen.
Het orgel staat in veel Nederlandse kerken nog steeds centraal bij de begeleiding van kerkmuziek. De laatste decennia winnen andere instrumenten – mede onder invloed van de evangelische beweging – aan populariteit. Zoals de gitaar, het drumstel, trompetten en fluiten. Een deel van de christenen vindt de teloorgang van het orgel jammer. Maar het orgel als instrument zelf was bij haar introductie in de protestantse kerken ook behoorlijk omstreden.
Veertig bekende organisten pleiten in een petitie voor het opnieuw pleisteren van de muren van het schip van de Nieuwe Kerk in Delft. Dit om de akoestiek van de kerk voor het Bätzorgel uit 1840 te verbeteren. De petitie ”Nieuwe glans voor koninklijk orgel” wordt aangeboden aan het college van kerkrentmeesters van de protestantse gemeente Delft. Meer informatie en tekenen voor de petitie kan hier.
