Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Vier van de zeven Koloniën van Weldadigheid zouden begin juli op de Werelderfgoedlijst van UNESCO komen. Maar de coronacrisis dreigt roet in het eten te gooien. “We hebben nog niets gehoord van UNESCO”, zegt woordvoerder Eddy Beuker van de provincie Drenthe. “Dus we weten even niet waar we aan toe zijn. Maar we houden inmiddels overal rekening mee.” Of de beslissende vergadering van het Werelderfgoedcomité van UNESCO in juli doorgaat is zeer de vraag.
Na een intensief samenwerkingstraject met ICOMOS in 2018-2019, wordt het herwerkte nominatiedossier van de Koloniën van Weldadigheid door de Vlaamse Overheid voorgedragen om ingeschreven te worden op de UNESCO-Werelderfgoedlijst.
VVD Drenthe vindt dat ondernemers in de voormalige Kolonie van Weldadigheid Veenhuizen de kans moeten krijgen om de monumentale gebouwen die ze nu van het Rijk huren, te kopen. Rijksvastgoedbedrijf wil dat alles wordt overgenomen door één partij. Het Drentse Landschap is geïnteresseerd, maar heeft extra geld nodig voor onderhoud. VVD Drenthe denkt dat wanneer het Rijk panden voor een goede prijs aan ondernemers verkoopt, de winst daarvan gebruikt kan worden om het Drentse Landschap tegemoet te komen bij de aankoop van de resterende panden. Ondernemers zijn volgens hen nodig voor een leefbaar dorp.
Goed en minder goed nieuws voor de Koloniën van Weldadigheid. Het Drentse Veenhuizen, Frederiksoord en Wilhelminaoord en het Belgische Wortel komen waarschijnlijk voor de Werelderfgoedstatus in aanmerking. Voor Willemsoord, Ommerschans en Merksplas is de kans op die status echter kleiner geworden omdat ze te veel zijn aangetast. Begin negentiende eeuw zijn de Koloniën van Weldadigheid opgericht. De economie lag op apegapen, er was veel werkloosheid en armoede. De Koloniën moesten de armen weer perspectief bieden. Mensen konden er wat landbouw bedrijven en een zelfstandig bestaan opbouwen. Maar voor een deel waren het ook strafinrichtingen.
Het Rijksvastgoedbedrijf zoekt een nieuwe eigenaar voor cultuurhistorisch erfgoed in het Drentse dorp Veenhuizen. Op donderdag 27 juni is hiervoor een belangstellendenregistratie gestart. De nieuwe eigenaar krijgt straks de mogelijkheid het bijzondere verhaal van Veenhuizen een vervolg te geven. Met oog voor en gebaseerd op de erfgoedwaarde en aandacht voor duurzame ontwikkeling. Uiterlijk 1 oktober 2019 kunnen belangstellenden zich melden.
Op 1 mei opent Museum De Proefkolonie in Frederiksoord. In september volgt het openingsfeest. De provincie Drenthe wilde graag een aanleiding om in september alle stakeholders voor de UNESCO-werelderfgoedstatus voor de Koloniën van Weldadigheid bij elkaar te roepen. Museumbezoekers worden meegenomen in het verhaal van de eerste vijf koloniegezinnen, vertelt directeur Peter Sluiter. “Je begint in de armoede en stank van de stad, komt dan als kolonist binnen en ervaart dan aan den lijve wat er van je wordt verwacht. Aan het einde van de rit ontdek je wat er terechtkomt van de ambities van Generaal Van den Bosch.”
Eind februari zal België, mede namens Nederland, de Koloniën van Weldadigheid voorgedragen voor de titel Europees Erfgoedlabel. Naar verwachting besluit de Europese Commissie aan het eind van het jaar over de nominatie. Het Europees Erfgoedlabel wijst locaties aan die een sleutelrol hebben gespeeld in Europa en de totstandkoming van de Europese Unie.
Kwajongensstreken zullen van alle tijden zijn. Je mag er van uitgaan dat je eigen voorvader ook kattenkwaad uitgehaald heeft, maar normaliter kom je daar niets van te weten. Tenzij die voorvader in de koloniën van weldadigheid heeft geleefd, want dan komen de streken terecht bij de Raad van Politie en Tucht. Zomaar een greep.
De provincie Drenthe stelt uit het Drents Monumentenfonds 400.000 euro beschikbaar als laagrentende lening voor de herbestemming van de voormalige Tuinbouwschool in Frederiksoord. Het project is onderdeel van de gebiedsontwikkeling Koloniën van Weldadigheid. De voormalige Tuinbouwschool is sinds 21 december 2018 in eigendom van Zova B.V. en wordt gerestaureerd, verduurzaamd en verbouwd tot innovatiecluster en woon-/zorgvoorziening. “Met de lening behouden we beeldbepalend erfgoed in een cultuurhistorisch waardevol gebied: de Koloniën van Weldadigheid. Tegelijkertijd steunen we hiermee een innovatief zorgconcept, dat nieuwe kansen biedt voor opleidingen en werkgelegenheid”, aldus gedeputeerde Cees Bijl.
Niet komend jaar, maar in 2020 wordt een nieuwe poging gedaan om de Koloniën van Weldadigheid in Drenthe, Overijssel en België UNESCO-werelderfgoed te laten worden. Afgelopen zomer mislukte een aanvraag. Nu heeft ICOMOS, het adviesorgaan van UNESCO, aangegeven samen te willen werken aan een aangepast dossier. “Tegen deze samenwerking zeggen wij geen nee”, aldus de Drentse gedeputeerde Cees Bijl. Samen wordt gekeken hoe het belang van de geschiedenis van de koloniën beter kan worden verwoord. Minister Ingrid van Engelshoven heeft laten weten akkoord te zijn met het uitstel.
De Koloniën van Weldadigheid krijgen nationale bescherming door ze op te nemen in het nieuwe Besluit Kwaliteit Leefomgeving. Daarmee wordt voldaan aan een eis voor de UNESCO-werelderfgoedstatus. De landelijke stuurgroep die zich bezighoudt met de aanvraag van die status moet nog een besluit nemen, maar de provincie Drenthe verwacht dat die in november wordt genomen. Eerst worden nog gesprekken gevoerd met de direct betrokkenen in de koloniën. Er wordt duidelijk gemaakt dat de bescherming niet meer wordt dan het landelijk bekrachtigen van de beschermde afspraken en regelingen die er nu al zijn. Daarom wordt er geen verzet verwacht.
In de vroegere mandenmakerij in Wilhelminaoord, eigendom van de Maatschappij van Weldadigheid, komen 13 appartementen voor jonge mensen met autisme. De herbestemming van het rijksmonument uit 1901 past naadloos bij de al 2 eeuwen oude missie van de Maatschappij van Weldadigheid, vindt directeur Minne Wiersma. “Op deze manier herleeft het gedachtegoed van Johannes van Den Bosch. Net zoals de toenmalige kolonisten krijgen de bewoners van de appartementen een steuntje in de rug.” De herbestemming kost ruim 1,9 miljoen euro. De provincie Drenthe geeft een subsidie van twee ton, naast een lening van 1,3 miljoen. Het Nationaal Restauratiefonds legt vier ton op tafel.
