Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Erfgoedvereniging Bond Heemschut maakt zich zorgen over het verkoopproces rond de voormalige kolonie van Weldadigheid Veenhuizen en pleit voor betere bescherming van te vervreemden monumenten.
In de zomer van 2021 zal duidelijk worden of de Koloniën van Weldadigheid zich Werelderfgoed mogen noemen. Tijdens een online bijeenkomst van UNESCO op 2 november is besloten dat de uitgestelde 44e vergadering van het Werelderfgoedcomité plaats zal vinden van in juni of juli in China, in de stad Fuzhou. De besluitvorming over het nominatiedossier van de Koloniën van Weldadigheid (het Nederlandse Frederiksoord, Wilhelminaoord en Veenhuizen en het Vlaamse Wortel) komt tijdens deze zitting aan de orde. Vanwege de coronapandemie werd de zitting van het Werelderfgoedcomité in China in juni 2020 waar de Koloniën van Weldadigheid op de agenda stonden tot nader order uitgesteld.
Het gaat langer duren voor bekend is of de Koloniën van Weldadigheid en de Nieuwe Hollandse Waterlinie gaan behoren tot het Unesco Werelderfgoed. Het Werelderfgoedcomité, dat die beslissing deze zomer in de Chinese stad Fuzhou moest nemen, heeft de jaarvergadering uitgesteld wegens de uitbraak van het coronavirus. Nederland is al vele jaren bezig om beide projecten op de erfgoedlijst te krijgen. De 21 landen van het Werelderfgoedcomité proberen aan het einde van dit jaar alsnog bijeen te komen.
De Europese Commissie heeft 31 maart tien sites bekroond die een belangrijke rol hebben gespeeld in de geschiedenis en cultuur van Europa en/of in de opbouw van de Europese Unie. Deze sites krijgen het European Heritage Label. De Koloniën van Weldadigheid behoren nu tot deze groep en dragen mee de waarden van Europa uit. België én Nederland krijgen een gezamenlijk label vanwege de transnationale indiening.
Vier van de zeven Koloniën van Weldadigheid zouden begin juli op de Werelderfgoedlijst van UNESCO komen. Maar de coronacrisis dreigt roet in het eten te gooien. “We hebben nog niets gehoord van UNESCO”, zegt woordvoerder Eddy Beuker van de provincie Drenthe. “Dus we weten even niet waar we aan toe zijn. Maar we houden inmiddels overal rekening mee.” Of de beslissende vergadering van het Werelderfgoedcomité van UNESCO in juli doorgaat is zeer de vraag.
Na een intensief samenwerkingstraject met ICOMOS in 2018-2019, wordt het herwerkte nominatiedossier van de Koloniën van Weldadigheid door de Vlaamse Overheid voorgedragen om ingeschreven te worden op de UNESCO-Werelderfgoedlijst.
VVD Drenthe vindt dat ondernemers in de voormalige Kolonie van Weldadigheid Veenhuizen de kans moeten krijgen om de monumentale gebouwen die ze nu van het Rijk huren, te kopen. Rijksvastgoedbedrijf wil dat alles wordt overgenomen door één partij. Het Drentse Landschap is geïnteresseerd, maar heeft extra geld nodig voor onderhoud. VVD Drenthe denkt dat wanneer het Rijk panden voor een goede prijs aan ondernemers verkoopt, de winst daarvan gebruikt kan worden om het Drentse Landschap tegemoet te komen bij de aankoop van de resterende panden. Ondernemers zijn volgens hen nodig voor een leefbaar dorp.
Goed en minder goed nieuws voor de Koloniën van Weldadigheid. Het Drentse Veenhuizen, Frederiksoord en Wilhelminaoord en het Belgische Wortel komen waarschijnlijk voor de Werelderfgoedstatus in aanmerking. Voor Willemsoord, Ommerschans en Merksplas is de kans op die status echter kleiner geworden omdat ze te veel zijn aangetast. Begin negentiende eeuw zijn de Koloniën van Weldadigheid opgericht. De economie lag op apegapen, er was veel werkloosheid en armoede. De Koloniën moesten de armen weer perspectief bieden. Mensen konden er wat landbouw bedrijven en een zelfstandig bestaan opbouwen. Maar voor een deel waren het ook strafinrichtingen.
Het Rijksvastgoedbedrijf zoekt een nieuwe eigenaar voor cultuurhistorisch erfgoed in het Drentse dorp Veenhuizen. Op donderdag 27 juni is hiervoor een belangstellendenregistratie gestart. De nieuwe eigenaar krijgt straks de mogelijkheid het bijzondere verhaal van Veenhuizen een vervolg te geven. Met oog voor en gebaseerd op de erfgoedwaarde en aandacht voor duurzame ontwikkeling. Uiterlijk 1 oktober 2019 kunnen belangstellenden zich melden.
Op 1 mei opent Museum De Proefkolonie in Frederiksoord. In september volgt het openingsfeest. De provincie Drenthe wilde graag een aanleiding om in september alle stakeholders voor de UNESCO-werelderfgoedstatus voor de Koloniën van Weldadigheid bij elkaar te roepen. Museumbezoekers worden meegenomen in het verhaal van de eerste vijf koloniegezinnen, vertelt directeur Peter Sluiter. “Je begint in de armoede en stank van de stad, komt dan als kolonist binnen en ervaart dan aan den lijve wat er van je wordt verwacht. Aan het einde van de rit ontdek je wat er terechtkomt van de ambities van Generaal Van den Bosch.”
Eind februari zal België, mede namens Nederland, de Koloniën van Weldadigheid voorgedragen voor de titel Europees Erfgoedlabel. Naar verwachting besluit de Europese Commissie aan het eind van het jaar over de nominatie. Het Europees Erfgoedlabel wijst locaties aan die een sleutelrol hebben gespeeld in Europa en de totstandkoming van de Europese Unie.
Kwajongensstreken zullen van alle tijden zijn. Je mag er van uitgaan dat je eigen voorvader ook kattenkwaad uitgehaald heeft, maar normaliter kom je daar niets van te weten. Tenzij die voorvader in de koloniën van weldadigheid heeft geleefd, want dan komen de streken terecht bij de Raad van Politie en Tucht. Zomaar een greep.
