Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
“In de bossen van Paleis het Loo staat de hoogste boom van Nederland: een Douglasspar van 50,5 meter hoog. Dat is net zo hoog als een flatgebouw van 15 verdiepingen. Maar helaas heb je steeds minder van dit soort prachtige bomen in Nederland,” aldus een verslaggever van RTL Nieuws. In een video gaat hij langs bij een aantal bijzondere bomen in Nederland en vraagt hij zich af wat een monumentale boom nou eigenlijk is.
De gemeente Groningen staat op het punt een aantal monumentale bomen bij de Der Aa-kerk te kappen. Onbegrijpelijk dat massaal verzet uitblijft, schrijft Liesbeth Völkel in een opinieartikel. “Eigenlijk zijn bomen een soort levende wezens, zij het dat zij door wortels aan een plaats gebonden zijn. Je hoeft geen esoterica of bomenridder te zijn om dat zo te voelen. Eeuwenoude bomen dwingen nog altijd ons respect af. Ze zijn stille, niet maakbare getuigen van de geschiedenis.” (…) “Wat bezielt ons Groningers om zes kerngezonde bomen die een rijksmonument omringen te kappen, met het argument dat er dan meer ruimte voor daglicht zou ontstaan, en voor tafeltjes, stoelen en parasols?”
Op donderdag 21 juni is tijdens het jaarlijkse symposium van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en Staatsbosbeheer de vernieuwde Kaart Groen Erfgoed gelanceerd. De kaart is uitgebreid met monumentale bomen uit het Landelijk Register van Monumentale Bomen. Dit register wordt beheerd door de Bomenstichting, die bomen in kaart brengt vanwege hun hoge leeftijd, bijzondere schoonheid, zeldzaamheidswaarde of beeldbepalende functie voor de omgeving. Het gaat vaak om bomen in een groenaanleg, zoals tuinen van landgoederen en buitenplaatsen. Ook zien we veel monumentale bomen in historische dorps- en stadskernen en particuliere tuinen.
De jongste provincie van Nederland herbergt de oudste iep van zijn soort, de Dodoensiep. Midden in de polder aan de Lepelaarsweg bij Zeewolde groeit deze bijzondere boom. Nog maar 45 jaar jong, maar: de grootste Dodoensiep ter wereld. De boom dankt zijn ontstaan aan de iepenziekte. Bij de eerste ziektegolf in de jaren 30 werd in Nederland veel onderzoek gedaan naar oorzaak en herkomst van de schimmel. In de berm van de Lepelaarsweg werden klonen uitgezet van gekruiste iepen die moesten bewijzen dat ze voldoende resistent waren. De proefstrook is van cultuurhistorische waarde, vertelt boswachter Timmerman.
De oude kastanjelaren van de Charlottalei in Antwerpen zijn tegen de vlakte gegaan. De emotionele reactie van mensen die volgde op het omhakken van de bomen is heftig en voor de koelste kikkers onder ons wellicht verbazingwekkend. Hoe komt het toch dat mensen telkens weer zo bewogen reageren als de kettingzaag een stille reus neerhaalt? Veel valt de leren uit de retoriek die gebruikt wordt in die reacties. Mensen lijken oprecht van streek te zijn. Met het omhakken van een monumentale boom verdwijnt een stuk verbondenheid met het verleden.
De gemeente Wageningen heeft een lijst van monumentale bomen op particulier terrein gepubliceerd. Hij bestaat uit 120 bomen.
De eigenaren van deze bomen krijgen van de gemeente 100 euro per jaar (of eens in de vijf jaar 500 euro) om hun boom in goede conditie te houden. Op die manier hoopt de gemeente de bomen voor de toekomst te bewaren en het groene karakter van de stad te behouden.
In Doesburg zijn twee treurbeuken door de Bomenstichting opgenomen in het Landelijke Register van Monumentale Bomen. Het gaat om de tweetal bomen aan de Koepoorstraat. De twee levende monumenten zijn volgens de Bomenstichting aangeplant rond 1860. Om bomen als monument aan te merken dienen de bomen ouder dan 80 jaar te zijn en moeten zij beeldbepalend zijn. Volgens de trotse wethouder Fred Janssen zijn het de twee meest gefotografeerde bomen uit de gemeente.
Op 5 juni opent de website van het Landelijk Register van Monumentale Bomen. In het register staan op dit moment circa 15.000 bomen, lanen en boomgroepen. Op de website is te zien waar de monumentale bomen staan. In het Landelijk Register van Monumentale Bomen zijn bomen opgenomen die volgens de Bomenstichting van nationaal belang zijn. In veel gevallen gaat het om bomen met een hoge leeftijd gecombineerd met een bijzondere schoonheid of zeldzaamheidswaarde, of een beeldbepalende functie voor de omgeving.
Voor degenen die erfgoed maar doods vinden: er zijn ook springlevende monumenten in Arnhem. Er staan in deze stad een dikke 800 bomen op de zogeheten Waardevolle Bomenlijst. Dat is een aardig bosje bij elkaar. De gemeente heeft in 2013 de lijst samengesteld en afgelopen week herzien. Langzaam maar zeker groeit het aantal als waardevol aangemerkte bomen in Arnhem. Waar is die lijst eigenlijk voor? Eigenlijk is het en vorm van deregulering.
Het aantal bomen in Tilburg met het predikaat ‘monumentaal’ is bijna verdrievoudigd. De officiële lijst vermeldt er nu 3.302, dat waren er tot voor kort 1.177. De nieuwe lijst heeft rechtskracht sinds vorige week.
Omwonenden van het Van Zeggelenplein in de Nieuwe Amsterdamse Buurt in Haarlem zien met lede ogen negen gezonde bomen en een grasveld verdwijnen. De bomen, waaronder vier monumentale, moeten plaats maken voor twee basisscholen, een gymzaal en zeventien woningen (…) Raadslid Daphne Huysse van Groenlinks: “Wat is zo’n status nu eigenlijk waard, als we daar bij bouwplannen kennelijk geen rekening mee houden?”
