Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
IVEM maakt erfgoed zichtbaar en beleefbaar voor een groter publiek.
In 2021 wordt de invoering van de Omgevingswet verwacht. De Omgevingswet regelt voor alle overheden de spelregels voor de inrichting en het beheer van de leefomgeving. De Omgevingswet heeft veel consequenties voor de hele samenleving en in het bijzonder voor bewonersgroepen. Daarom worden er 19 voorstellen voor regelingen op lokaal en regionaal niveau gedaan.
Eind juni moet de Eerste Kamer besluiten of de Omgevingswet per 1 januari 2021 kan worden ingevoerd. Of dat gebeurt staat nog te bezien. Er leven veel zorgen in de Eerste Kamer. Grootste knelpunt blijft het Digitaal Stelsel, dat nog niet helemaal af is. Ook constateert een aantal partijen dat de burgerparticipatie onvoldoende in de Omgevingswet is vastgelegd. Een andere bron van zorg vormt klimaatadaptatie. De Omgevingswet legt veel verantwoordelijkheid bij het decentrale bestuur, terwijl steeds duidelijker wordt dat zonder regie van het rijk die ambities onvoldoende van de grond komen.
Digitale revolutie, Lokaal maatwerk, meer zeggenschap voor de burger: de Omgevingswet moet alles vereenvoudigen. Maar vlak voor de invoering twijfelen gemeenten en ICT-leveranciers of ze wel nóg een decentralisatie en digitalisering aankunnen. Gemeenten komen personeel en geld tekort. ICT-leveranciers waarschuwen intern voor dreigende fiasco’s. De Nationale Ombudsman wil voorkomen dat burgers bij een nieuwe decentralisatie moeilijk mee kunnen komen. Vrijdag buigt de ministerraad zich over de complicaties rond de Omgevingswet. Dan beslist het kabinet of de invoering volgens planning kan doorgaan. Meerdere partijen in de Eerste Kamer willen uitstel – of afstel.
Het landschap in Nederland staat onder druk, onder meer vanwege de snelle opmars van zonneparken, windturbines, bedrijventerreinen en nieuwe woonwijken. De kwaliteit van het landschap moet daarom volwaardig gaan meewegen bij het plannen van projecten die de leefomgeving beïnvloeden. Daarvoor pleit het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in een rapport. Volgens het PBL is de zorg voor het landschap op dit moment niet goed geborgd in de Omgevingswet. In het huidige omgevingsbeleid is het landschap vaak een sluitpost, met als gevolg dat ons landschap versnippert.
Wordt het werk van planologen eenvoudiger dankzij de invoering van de Omgevingswet? Hoogleraar Gebiedsontwikkeling Co Verdaas: “Laten we niet somberen dat het allemaal ingewikkeld is. Laten we gewoon aan de slag gaan. We hebben zoveel kennis en kunde in huis. Benut die!”
De Federatie Grote Monumentengemeenten (FGM) heeft met een brief aan minister Ollongren van Binnenlandse Zaken een reactie gegeven op de concept Nationale Omgevingsvisie (NOVI). In de reactie plaatst Karin Westerink, als voorzitter van de FGM een aantal kanttekeningen bij het concept en doet zij een aantal suggesties.
De gemeente Heerlen sluit zich de Limburgse digitale erfgoedkaart aan. Na de zomer worden de eerste Heerlense erfgoederen op de kaart gezet. De deelnamekosten bedragen eenmalig 6.000 euro en jaarlijks 2.250 euro aan onderhoud. De provincie Limburg heeft het initiatief genomen om de kaart te ontwikkelen. Met de kaart wordt geanticipeerd op de Omgevingswet die per 1 januari 2021 in werking moet treden. De provincie Limburg wil dat alle Limburgse gemeenten de erfgoedwaarden op dezelfde manier in kaart brengen.
Vooruitlopend op de Omgevingswet wordt al flink geëxperimenteerd met de flexibiliteitsmogelijkheden die deze gaat bieden, zo ook in de gemeente Zaanstad. Daar wil men het voormalige defensieterrein Hembrug – waar onder meer een fritesfabriek is gevestigd – omvormen tot een gemengd woon- en werkgebied. Het experiment is vooralsnog niet geslaagd: de Raad van State heeft recent een streep door de plannen gezet. In dit blog ga ik in op deze uitspraak en de betekenis ervan voor de Omgevingswet.
Er gaat veel goed in de erfgoedsector. Tegelijkertijd constateert de Raad voor Cultuur in zijn sectoradvies ‘Met erfgoed meer ruimtelijke kwaliteit’ dat achteroverleunen geen optie is. De sector kende de afgelopen jaren een grote dynamiek. Met de komst van de Omgevingswet wordt van de sector een volgende stap verwacht: een bredere blik en een andere houding, waarbij erfgoed wordt gezien als één van de pijlers van onze ontwikkeling als samenleving. De raad twijfelt of de sector wel klaar is voor de Omgevingswet en gaat in op de kennisinfrastructuur, het contact met de samenleving en de financiën. Lees het sectoradvies hier.
De Tweede Kamer heeft donderdag 7 maart 2019 ingestemd met het wetsvoorstel Invoeringswet Omgevingswet. Het wetsvoorstel wordt nu ter behandeling voorgelegd aan de Eerste Kamer. Met de aanvaarding is een belangrijke stap gezet in de vernieuwing van het omgevingsrecht, dat in 2021 in werking moet treden. De Omgevingswet werd al in 2016 aangenomen door de Tweede en Eerste Kamer. De wet is van belang voor de erfgoedzorg, omdat de wet regels geeft voor de omgang met het cultureel erfgoed in de fysieke leefomgeving.
Gemeenten liggen op koers voor de invoering van de Omgevingswet per 2021. Maar de hoeveelheid werk zal niet verminderen en het is de vraag of de vergunningverlening zal versnellen, blijkt uit onderzoek van I&O Research. De wet moet wetgeving voor en beheer van de leefomgeving versimpelen. Alle regels op het gebied van water, lucht, bodem, natuur, infrastructuur, gebouwen en erfgoed worden erin opgenomen. Het onderzoek naar de bekendheid van de wet brengt een opvallend cijfer naar voren. “Op dit moment heeft meer dan driekwart van de door ons ondervraagde inwoners zelfs nog nooit van de Omgevingswet gehoord”, vertelt Ester Hilhorst.
Voor ROmagazine schrijft Henk Baas, hoofd Landschap bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, over het verschil tussen de termen landschap en leefomgeving. “Rond 2016 is de term leefomgeving in ons vakmatig taalgebied gekomen. Vooral in de Omgevingswet en omgevingsvisies wordt het begrip gebruikt. Hierbij dient zich de vraag op: is leefomgeving nu eigenlijk hetzelfde als landschap, of hebben we hier te maken met echt iets anders? Wat is landschap eigenlijk? Ruimte in de omgeving biedt kansen aan transities die we met elkaar zo graag willen. Landschap gaat over waarden, over betekenisgeving.”
