Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
De Provincie Zeeland stelt voor 2020 bijna 1,4 miljoen euro beschikbaar voor grote restauraties van rijksmonumenten. Volgens de provincie zorgt het behoud van iconen onder andere voor verhoogde leefbaarheid en toeristische aantrekkingskracht van Zeeland. Eigenaren van rijksmonumenten kunnen van 2 december 2019 tot en met 31 januari 2020 subsidie aanvragen.
Zeeland heeft in de afgelopen 5 jaar 340 aanvragen ingediend bij en 13 miljoen euro ontvangen uit de Subsidieregeling instandhouding monumenten (Sim). Waarom er voor ongeveer 1000 monumenten geen geld is ontvangen en hoeveel geld de provincie in totaal is misgelopen, kan het dagelijks provinciebestuur niet zeggen. Dat is het antwoordt op de vragen van de Statenfracties van de SGP en de PvdA. Die vermoeden dat Zeeland veel subsidie is misgelopen.
Zeeland wil dat de Vlaams-Nederlandse Scheldedelta, net als de Drentse Hondsrug, een UNESCO Global Geopark wordt. De provincie denkt dat geschiedenis verpakt in toegankelijke, educatieve verhalen zich kan vertalen in een toename van toeristen en kansen voor onderzoek. Zeeland probeert het keurmerk samen met Antwerpen, Oost-Vlaanderen en Noord-Brabant binnen te hengelen. Binnenkort start de publiekscampagne.
De Scheldedelta moet over vier jaar een UNESCO GeoPark zijn. Dat zou een enorme stimulans betekenen voor onderzoek en toerisme. Drie jaar geleden was er al sprake van dat Zeeland, Noord-Brabant en West-Vlaanderen een bidbook zouden indienen bij UNESCO. “Er is ontzettend intensief aan gewerkt”, verzekert Carla Schönknecht, gedeputeerde van de provincie Zeeland. “Misschien hebben we het maken van het bidbook een beetje onderschat. Je moet alle partijen op één lijn krijgen. Meerdere provincies en meerdere landen.” Nu staat 2020 als datum voor het indienen van een bidbook. In 2022 kan dan de status van GeoPark een feit zijn.
De Zeeuwse steden Goes, Middelburg, Terneuzen en Vlissingen willen samen met het provinciebestuur een gooi doen naar de titel culturele hoofdstad van Europa in 2033. Dat staat in het regioprofiel cultuur dat de Zeeuwse overheden naar cultuurminister Ingrid van Engelshoven sturen. “We willen de aantrekkelijkheid van onze provincie meer zichtbaar maken op het gebied van cultuur. Zeeland is land in zee en het culturele doorgeefluik tussen Holland en Vlaanderen. Zeeland voelt anders. Zowel de maritieme sfeer als het mediterrane gevoel hangen er in de lucht”, aldus gedeputeerde Ben de Reu.
Oud-Rilland ligt in de Westerschelde. Maar voor hoe lang nog? Jarenlange monitoring door Archeologische Werkgemeenschap Nederland wijst uit dat de resten van het verdronken dorp grotendeels verdwijnen. De boosdoener is erosie: slijtage als gevolg van de getijdenwerking, de golfslag van schepen en het uitdiepen van de vaargeul. Een strekdam en het daardoor opgehoopte slik moesten de resten beschermen, maar dat blijkt onvoldoende gelukt. Om te voorkomen dat het water de resten voorgoed opslokt, is op korte termijn archeologisch onderzoek en documentatie nodig. Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland gaat dat samen met de provincie doen.
Provincie Zeeland gaat onderhoud van cultuurhistorisch waardevolle boerderijen actief ondersteunen. Er zijn nu 190 boerderijen geselecteerd die in aanmerking komen voor de regeling. Eigenaren van dit agrarisch erfgoed zijn aangeschreven om hen op de hoogte te stellen dat de provincie begeleiding en ondersteuning wil bieden voor behoud, onderhoud, restauratie, herbestemming en zoeken naar financiering. Deelname is vrijwillig. Volgens Etiënne Buijsse, die in 2003 vanwege de goed onderhouden staat van zijn boerderij de Erfgoed Trofee won, is de regeling welkom. “Passanten zeggen vaak: ‘Wat hebt u een mooie boerderij.’ Ze realiseren zich niet wat een geld en werk het kost.”
Onder het Zeeuwse slijk liggen veel meer resten van verdronken dorpen dan tot nu toe gedacht. Op een kaart uit 2001 stond dat 117 dorpjes waren weggevaagd door het water, maar het zijn er minstens 205. Dat blijkt uit onderzoek van archeoloog Nathalie de Visser. “Ik hanteer een andere definitie. In het oude onderzoek werd alleen een dorp met een kerk meegeteld, maar Zeeland telde in de Middeleeuwen ook veel gehuchten zonder.” Maar ze kwam er ook veel op het spoor door nieuwe technieken: De Visser koppelt hoogtemodellen, grondradar en luchtfoto’s met informatie uit (gedigitaliseerde) archieven.
Voor de restauratie van de Sint Baafskerk in Aardenburg, de vestingwerken van Veere, de Koutermolen in Hoedekenskerke en de Beaufortsluis bij Walsoorden is in totaal ruim 1,3 miljoen euro subsidie beschikbaar. Het geld komt uit Den Haag, maar het wordt verdeeld in Middelburg. Het ministerie van OCW stort elk jaar 20 miljoen euro in het Provinciefonds voor de restauratie van rijksmonumenten. Zeeland krijgt daarvan 1.375.200 euro. Op basis van vijf criteria beoordeelt het dagelijks provinciebestuur waaraan het geld wordt uitgegeven. Monumenten krijgen maximaal 70 procent van hun restauratiekosten vergoed.
Er zijn in Zeeland 199 boerderijcomplexen van zodanige cultuurhistorische waarden dat deze van provinciaal belang kunnen worden geacht. Deze zullen worden opgenomen in het Omgevingsplan Zeeland 2018. De eigenaren van deze boerderijen wil de provincie gaan ondersteunen bij instandhouding en mogelijke herbestemming van hun eigendom door onder meer het realiseren van één loket ten behoeve van informatieverschaffing, het bieden van ondersteuning bij voorbereiding van verbouwing of restauratie, het herstel van kleine cultuurhistorisch waardevolle elementen.
Marc Kocken, sectorhoofd Erfgoed en Publiek van de Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland, is enthousiast over Zeeuwse Ankers, een digitaal platform dat met verschillende communicatiemiddelen over de cultuurhistorische en archeologische waarden van de provincie Zeeland verteld. Het platform heeft ook een economische component, benadrukt Kocken. “Je kunt mensen naar je provincie trekken door te laten zien wat de regio te bieden heeft en hoe aantrekkelijk het is om hier te wonen en recreëren. En bedrijven vinden mogelijk op de site de inspiratie die hen over de streep trekt om zich hier te vestigen.”
