Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Nieuwegein viert deze week zijn vijftigste verjaardag. Wie denkt dat een zó jonge stad maar weinig historie met zich meedraagt, zit ernaast: Nieuwegein was al buitengewoon in trek bij de Romeinen. Aan de Edisonbaan hebben archeologen een Romeinse nederzetting blootgelegd, die stamt uit de jaren 40 tot 100 na Christus. “Er moet hier een ‘boerderij-achtig’ huis hebben gestaan”, vertelt archeoloog Frans Kasbergen.
Gemeente Nijmegen wil zich in de komende jaren ontwikkelen als kenniscentrum van de Romeinse Limes. Daarom wordt vanaf september 2021 een Bijzondere Leerstoel aan de Radboud Universiteit ingericht, die zich gaat focussen op de Romeinse Limes. Nijmegen wil zich daarmee nog duidelijker profileren als de oudste stad van het land en extra aandacht geven aan de belangrijke rol die de stad speelde in de Romeinse tijd. Nijmegen herbergt al het Gelderse archeologisch depot en een deel van Museum Het Valkhof is gewijd aan de talloze Romeinse opgravingen. De leerstoel moet naast wetenschappelijk onderzoek zorgen voor meer bekendheid onder een breed publiek.
Archeologe Saskia Stevens gaat met een team van wetenschappers onderzoek doen naar de Limes. In dit grensverleggende project kan ook het publiek meedoen. “We weten al veel over de Limes, maar de kennis moet nu gebundeld worden om tot één beeld te komen. Dat doen we ook door het publiek erbij te betrekken. Geïnteresseerden, amateurarcheologen, mensen die heel veel weten over een gebied of over één onderwerp”, vertelt Saskia.
De Limes staat op de nominatie voor de werelderfgoedlijst van Unesco, maar in Gelderland is nauwelijks iets te zien van de noordgrens van het Romeinse Rijk. Utrecht en Zuid-Holland doen het veel beter. Daar verrezen de afgelopen jaren complete forten en musea om de Romeinse geschiedenis zichtbaar te maken voor het grote publiek. Dat laten de Ridders van Gelre zien in hun televisieprogramma bij Omroep Gelderland.
Hoe leefden de Romeinen tweeduizend jaar geleden in en vooral rond het castellum Pretorium Agrippinae, het tegenwoordige Valkenburg? In het vernieuwde Torenmuseum Valkenburg krijg je antwoord op deze vraag. Films, tekst maar ook voorwerpen laten zien hoe de Romeinen leefden en werkten op en rond het meeste westelijke fort van de Romeinse limes. Met de aanmelding van de Romeinse limes voor een plek op de Werelderfgoedlijst van de Unesco neemt de belangstelling voor de Romeinse legerplaatsen langs de tweeduizend jaar oude grens steeds meer toe.
De Neder-Germaanse Limes – de voormalige grens van het Romeinse Rijk – is een uniek en onvervangbaar monument met universele waarde voor de mensheid. Daarom wordt deze grens door Nederland voorgedragen voor plaatsing op de Unesco Werelderfgoedlijst, maakte minister Van Engelshoven afgelopen vrijdag bekend in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. In samenwerking met Duitsland wordt in januari de aanvraag bij Unesco ingediend, waarna deze VN-organisatie in juli 2021 hierover een besluit zal nemen.
Afgelopen week is aan cultuurminister Van Engelshoven advies uitgebracht over de Nederlandse nominatie van de Romeinse Limes als Unesco Werelderfgoed. Daarin ontbreekt ten onrechte Lugdunum, het eindpunt van deze Romeinse grensverdediging die begon bij de Zwarte Zee en eindigde met Lugdunum bij Katwijk aan Zee. Er is alle reden Lugdunum wel mee te nemen, eventueel als voorlopige nominatie als het proces meer tijd vraagt. Zonder zo’n optie nu in te bouwen is een latere aanvulling in de Unesco systematiek waarschijnlijk onmogelijk.
Afgelopen vrijdag boden de drie colleges van gedeputeerde staten van Gelderland, Utrecht en Zuid-Holland het nominatiedossier van de Romeinse Limes aan aan de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Bij een positief besluit van de ministerraad, zal de voordracht in 2020 bij UNESCO in Parijs worden ingediend. Met de Werelderfgoedstatus hopen de provincies de Limes onder aandacht te brengen van vele bezoekers, van zowel binnen als buiten de oude Romeinse grenzen.
Bij archeologische opgravingen bij het Zuid-Hollandse Valkenburg is een unieke Romeinse inscriptie gevonden. De tekst staat op één van de palen van een oude Romeinse weg, langs de huidige N206. De tekst luidt ‘COH II CR’, de afkorting van Cohors II Civium Romanorum, en dateert uit het jaar 125 na Christus. De opgravingen zijn onderdeel van het archeologische onderzoek naar de limes, de noordgrens van het Romeinse Rijk.
In deze uitgave van het Limes Journaal het tweede deel van de Talk Show waarin drie hoofdrolspelers van de Romeinse Limes vooruitkijken naar ontwikkelingen, mogelijkheden en evenementen.
De editie van vandaag blikt terug op de gebeurtenissen en ontwikkelingen in het vorige jaar. Dit wordt voor het eerst gepresenteerd met de Limes Journaal Talk Show, waarbij drie gasten over hun ervaringen vertellen.
Vanaf de late middeleeuwen tot eind achttiende eeuw kwamen aan de kust bij Katwijk regelmatig de resten van een mysterieuze ruïne tevoorschijn. Volgens Romeinse bronnen moet hier een fort gelegen hebben op het eindpunt van de grens van het Romeinse vasteland. Al eeuwen proberen onderzoekers deze verdronken ‘Brittenburg’ terug te vinden. Na eeuwen tevergeefs speurwerk leek deze beroemdste ‘cold case’ van de Nederlandse archeologie onoplosbaar. Historicus Tom Buijtendorp besloot de zaak echter te heropenen. In een nieuw boek doet hij verslag van zijn speurtocht die een nieuw licht werpt op de Brittenburg. Op Historiek een fragment uit dit boek, getiteld ‘Brittenburg – Verdronken hoeksteen van het Romeinse Rijk’.
