Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Negen Utrechtse schoolgebouwen zijn gemeentelijk monument geworden. Voor het eerst zijn er ook scholen die gebouwd zijn na de oorlog, toegevoegd aan de lijst. Er is gekeken naar de ‘betekenis van een schooltype voor de ontwikkeling van onderwijsmethodes en de stedenbouwkundige waarde in de wijk’. Met de status moeten de schoolgebouwen uit diverse bouw- en stijlperioden behouden blijven voor de stad.
Een jaar geleden deed het Utrechts Monumenten Fonds (UMF), na het vertrek van filmtheater ‘t Hoogt, het Utrechtse monumentale pand in de verkoop. Nu heeft het UMF laten weten het rijksmonument uit de verkoop te halen en op zoek te gaan naar nieuwe mogelijkheden. Dit besluit viel vanwege een langdurige discussie met Gemeente Utrecht over de hoogte van de afkoopsom voor het erfpachtcontract. De nieuwe functie zal binnen de huidige erfpachtvoorwaarden moeten vallen. Waarschijnlijk krijgt het pand weer een culturele bestemming.
Het bijzondere mozaïek van Joop Kruip uit 1970, dat niet behouden kon worden bij de renovatie van de Utrechtse middelbare school waar het kunstwerk in de gevel zat, heeft een nieuwe bestemming gekregen op de kopgevel van een nieuwbouwproject in de wijk Hoograven. De herplaatsing is het werk van Werkgroep Monumentale Kunst van Heemschut, gemeente Utrecht en het schoolbestuur, die samen op zoek zijn geweest naar een nieuwe bestemming voor het kunstwerk. Na een zorgvuldige restauratie is het mozaïek onlangs aan de wijk gepresenteerd.
Gemeente Utrecht heeft uiteindelijk toch een vergunning gegeven voor het verwijderen van het orgel uit het monumentale Leeuwenbergh Gasthuis. Stichting Vrienden van Leeuwenbergh had dit orgel uit 1954 verwijderd en het pand vervolgens verkocht aan Stadsherstel Utrecht. Gemeente Utrecht en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed meenden dat het orgel niet zonder vergunning verwijderd mocht worden, de voormalige en huidige eigenaren dachten van wel. Om een juridische strijd te voorkomen is er nu besloten om een vergunning te verlenen op voorwaarde dat het orgel op den duur weer naar Utrecht komt.
De nieuwe gevel van Hoog Catharijne in Utrecht gaat opgesierd worden met twee draken die ooit op het historische gebouw De Utrecht stonden. De twee beelden van zo’n 3000 kilo per stuk komen boven de ingang van het winkelcentrum. De Utrecht, een mooi jugendstilpand uit 1902, werd tot verdriet van velen in 1974 gesloopt. Het gebouw moest wijken voor het Gildenkwartier van Hoog Catharijne.
Voor het geboortehuis van kunstenaar Theo van Doesburg in de Teelingstraat in Utrecht is op 30 augustus een gedenksteen onthuld. Van Doesburg was één van de initiatiefnemers van De Stijl. Bij het horen van Theo van Doesburg gaat bij de meeste mensen geen belletje rinkelen. Dit in tegenstelling tot Gerrit Rietveld of Piet Mondriaan, beiden ook initiatiefnemers van De Stijl. Van Doesburg heeft echter veel invloed gehad op De Stijl en op de aanverwante kunstbeweging Bauhaus uit Duitsland.
Bij park Lepelenburg in het centrum van Utrecht zijn resten van een middeleeuwse stadsmuur gevonden. Het gaat om een tufstenen muur die vanaf het jaar 1122 werd gebouwd. De vondst is bijzonder, omdat de meeste tufstenen bouwwerken uit die tijd in de eeuwen die volgden zijn gesloopt. “Het is een cadeautje waar we heel blij mee zijn”, zegt gemeentearcheoloog Annette Bakker.
Vlakbij het Rietveld Schröderhuis, ook aan de Prins Hendriklaan in Utrecht-Oost, staat nóg een staaltje Utrechtse architectuur: het woonhuis van spoorwegarchitect Sybold van Ravesteyn (1889-1983). Het rijksmonument wordt in augustus door Vereniging Hendrick de Keyser opengesteld als Museumhuis. Zoals Rietvelds creatie in 1924 aan de stadsrand stond met zicht op de nog lege Johannapolder, zo gold dat in 1933 voor Van Ravesteyns huis. Het is zijn enige woningontwerp en een vroeg voorbeeld van het golvende vormgebruik dat hem beroemd en berucht zou maken. Het huis is nog in originele staat.
Op de geluidsschermen van het viaduct op de Prins Hendriklaan in Utrecht is een serie zwart-witfoto’s onthuld die een blik geven op de geschiedenis van het naastgelegen Rietveld Schröderhuis. Aan de kant van het in 1923-1924 door Gerrit Rietveld ontworpen huis tonen de foto’s het uitzicht vanuit het huis. Aan de andere kant is vooral het UNESCO-werelderfgoed zelf te zien.
Museum Catharijneconvent in Utrecht opent komend voorjaar een tentoonstelling waarin middeleeuwse schatten uit de Dom van Münster te zien zijn. “Ze bieden een fascinerend inzicht in de internationale positie die Münster in de middeleeuwen bekleedde. Zo bevat de collectie een reliekhouder die door Keizer Otto in 997 is geschonken aan de bisschop van Münster. Maar er is ook een Iraans bergkristallen speelstuk dat aantoont dat Münster onderdeel was van handelsroutes tussen het voormalige Mesopotamië en Europa”, belooft het museum. De tentoonstelling ‘Münster Domschat’ is te zien van 8 maart tot en met 10 juni.
“Kunstwerken aan gebouwen die gesloopt worden gaan vaak verloren, maar soms lukt het een nieuwe plek te vinden.” Arjan den Boer geeft als voorbeeld de poort met reliëfs van het hoofdkantoor van de Raiffeisenbank (de latere Rabobank) aan de Sint-Jacobsstraat in Utrecht. “Het tufstenen kunstwerk over landbouw werd in 1957 gemaakt door Gerarda Rueter. Nadat het oude gebouw aan de Sint-Jacobsstraat in 1986 werd gesloopt, werd de bankpoort in 1993 herplaatst tegen de parkeergarage Springweg. Het valt enigszins weg tegen de grindbetonnen muur en heeft zonder doorgang z’n functie verloren, maar het is mooi dat-ie weer te zien is.”
Met het overhandigen van de sleutel van de Domtoren aan de directeur van aannemingsbedrijf Nico de Bont kan de vijf jaar lange restauratie van het iconische bouwwerk beginnen. De kosten zijn ruim 37 miljoen euro. Het komend halfjaar wordt aan de steiger gewerkt en wordt het tijdschema afgerond. Voor dat laatste wordt elke steen bekeken en getekend. Per steen volgt de afweging: niets aan doen, restaureren of vervangen. Nico de Bont had bij de aanbesteding het laagste inschrijfbedrag en de hoogste kwaliteitsscore. Naast het aannemingsbedrijf werkt de gemeente ook samen met een restauratiearchitect en erfgoedspecialisten.
