Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Het team Archeologie van de gemeente Zutphen kreeg vrijdag de zilveren legpenning van de AWN – Vereniging van vrijwilligers in de archeologie in Nederland uitgereikt. AWN (Archeologische Werkgroep Nederland) kan de prijs elke vijf jaar uitreiken aan een instantie die zich bijzonder verdienstelijk heeft gemaakt voor de archeologie en vrijwilligers. Stadsarcheoloog Michel Groothedde ontving de penning op nationaal archeologiecongres de Reuvensdagen in Apeldoorn.
Maandenlange strijd van vrijwilligers heeft het vertrek van het Geelvink Muziek Museum in Zutphen uit het monumentale pand ‘De Wildeman’ niet kunnen voorkomen. De bruikleenovereenkomst die het museum met de gemeente had voor het pand liep begin 2019 af. Alleen als het museum huur zou gaan betalen of het pand wilde kopen, kon het langer in het rijksmonument blijven. Door dramatische vochtproblemen heeft het museum uiteindelijk besloten om het monument te verlaten. Het museum heeft inmiddels een persbericht naar buiten gebracht (download persbericht).
In Zutphen is de Oude IJsselbrug gerenoveerd en uitgebreid met een verbinding voor fietsers en voetgangers. Het nieuwe deel is voorzien van een zitbank en een uitkijkplatform dat zicht biedt over de uiterwaarden (zie foto’s). Met de bank worden fietsers en voetgangers van elkaar gescheiden. De bank is voorzien van perforaties en interne verlichting, waardoor de brug in het donker op bijzondere wijze wordt verlicht. In de bank is tevens een tijdlijn van de historie van de brug en de stad verwerkt. De renovatie is onderdeel van het project ‘Rivier in de Stad’, waarin zowel waterwering als waterbeleving centraal staat.
Erfgoedvereniging Heemschut trekt aan de bel over de slechte toestand van het rijksmonument op de hoek van de IJsselkade en de Marspoortstraat in Zutphen. Dat het beeldbepalende pand wordt verwaarloosd is doodzonde, zeker omdat het een rol heeft vervuld in het leven van Walraven van Hall. Over Van Hall, de ‘bankier van het verzet’, verscheen recent een film. Van Hall heeft een aantal jaar als bankier in het pand gewerkt. Heemschut Gelderland heeft de gemeente Zutphen aangeschreven en gevraagd om op te treden tegen de eigenaar.
Archeologen hebben in de Sint Walburgiskerk in Zutphen een bijzonder religieus beeld gevonden. De archeologen draaiden een plaat van kalksteen in de bodem om en stonden oog in oog met God. Het bijzondere aan de vondst is dat het beeld zeer rijk en gedetailleerd is uitgevoerd en dat er nog resten van beschilderingen (polychromie) op zitten. De positie van het beeld is waarschijnlijk centraal in het doksaal geweest, boven de trap naar het hoogkoor. Het beeld is vermoedelijk tijdens de Reformatie, bij de sloop van het doksaal en de crypte in 1595, in de bodem beland.
Tijdens archeologisch onderzoek in de Sint Walburgiskerk in Zutphen zijn ruim 250 munten opgegraven uit de periode 1400-1830. Ruim 150 zilveren exemplaren dateren uit de periode 1450-1550. “Een historische vondst”, aldus stadsarcheoloog Michel Groothedde. “Nog nooit hebben we zo’n grote hoeveelheid munten uit die tijd opgegraven.” Munten worden vaker gevonden, maar dan gaat het om collectemunten uit een latere periode. Deze munten zijn waarschijnlijk door de kerk zelf geslagen als zogenaamd ‘armengeld’. Groothedde verwacht dat de historische vondst slechts het topje van de ijsberg is, omdat er nog alleen aan de oppervlakte is gegraven. “Moet je nagaan als we verder de diepte ingaan.”
Op het platteland is een nog niet zo zichtbaar maar ingrijpend proces aan de gang: het proces van vrijkomende agrarische bebouwing. Professionals spreken de mondvol niet eens meer uit en hebben het kortweg over de VAB. Betekent de VAB gestage verpaupering? Sloop? Of een omwenteling naar nieuwe bedrijvigheid. Over die vragen werden afgelopen donderdag twee congressen gehouden: ‘Het verhaal van de VAB’ in Veenhuizen en ‘Gebruik de boerderij!’ in Zutphen. De eerste bijeenkomst liet zien dat er al heel wat geslaagde initiatieven zijn; de tweede benadrukte dat er ook nog heel wat ogen geopend moeten worden.
Scholieren van basisscholen in Warnsveld en Zutphen zijn uitgedaagd mee te denken over een Zutphens Erfgoedkwartet. Het is één van de projecten om de aandacht te vestigen op het erfgoed van de stad en scholieren hiermee in contact te brengen. De wedstrijd past goed in de lessen geschiedenis en wereldoriëntatie. Scholieren kunnen suggesties doen voor de samenstelling van het kwartet. Welke categorieën vinden zij dat erin thuishoren; kerken, stadspaleizen, musea, industrieel erfgoed? Zo wordt erfgoed op een speelse wijze in de klas gebracht. Het kwartet is in het nieuwe jaar verkrijgbaar via verkooppunten in de stad.
De afgelopen maanden hebben de vijftien verspreid in het land opererende boerderijenstichtingen en hun koepelorganisatie Agrarisch Erfgoed Nederland het manifest ‘Gebruik de boerderij!’ opgesteld. Het manifest is een oproep aan overheden en ontwikkelaars, eigenaren en bewoners van historische boerderijen, aan iedereen die het aangaat, om op een verstandige manier gebruik te maken van het vele agrarisch erfgoed. Het manifest wordt gepresenteerd en aangeboden op donderdag 30 november tijdens het gelijknamige congres dat plaatsvindt in Zutphen. Het congres heeft tot doel de deelnemers te bewegen om over eigen grenzen heen te kijken.
In Zutphen geeft het Koelhuis samen met het Pakhuis en de Broodfabriek identiteit, historische gelaagdheid en samenhang aan de Noorderhaven. Dit voormalige industriegebied ligt op een steenworp afstand van de historische binnenstad van Zutphen en transformeert snel naar een hippe woonwijk. In 1920 werd het Koelhuis gebouwd om er de zomerboter van de aangesloten fabriek te bewaren. Na zeven jaar leeg te hebben gestaan, werd het Koelhuis in de afgelopen vijf jaar een hotspot. Nu de steigers weg zijn, komt het eenvoudig maar markant geprofileerde metselwerk uit de tijd van de Amsterdamse School tot zijn recht.
Pieter van der Ploeg, strateeg bij Alliander, pleit voor meer duurzame energieopwekking in de gebouwde omgeving. Volgens Van der Ploeg kan op de daken in zijn woonplaats Zutphen tachtig miljoen kilowattuur, drie keer de productiecapaciteit van de drie windmolens in Zutphen, worden opgewekt. Een heel groot deel van de elektriciteitsvraag kan dus in Zutphen zelf worden opgewekt. Wat mist zijn zonne-energie oplossingen die passen bij het historische karakter van de stad. Omdat discussie over oplossingen nodig is, want “2035 is veel dichterbij dan we denken”, doet Alliander mee aan de competitie Van een Leien Dakje. Doet u ook mee?
In Zutphen zijn bijna 50 kanonskogels gevonden tijdens archeologisch onderzoek in de buurt Noorderhaven, bij de Kostverlorentunnel. De lichste kogel is vermoedelijk een 6-ponder, de zwaarste een 24-ponder. Op de vindplaats stond het geschutsrondeel Kostverloren uit 1532. Het rondeel werd door het Spaanse leger bij verrassing veroverd, waarna de stad werd bezet. Of de kogels aan deze actie toebehoren, is onduidelijk. De meeste kogels zijn gevonden in een slooplaag uit omstreeks 1675. Onder het nabijgelegen spoor liggen waarschijnlijk nog meer kogels. Nadat de kogels zijn schoongemaakt, worden ze waarschijnlijk tentoongesteld.
