‘Vier jaar nadat Paleis Soestdijk in particuliere handen kwam, liggen de renovatie van het paleis en de ontwikkeling van het landgoed nog steeds stil’. Zo begint het uitgebreide artikel van onderzoeksjournalist Derk over het gedoe rond Paleis Soestdijk (NRC, 18 juni). Net zoals het plan voor dit nationale erfgoed, zorgde ook het artikel voor ophef. Volgens Erfgoedvereniging Heemschut kan het paleis beter terug naar nationale handen. Wat denkt u?
Hoe zat het ook alweer?
Paleis Soestdijk werd in 2015 te koop gezet door kabinet Rutte II vanwege de hoge onderhoudskosten. Het monumentale gebouw was in de slechte staat en moest voor € 30 miljoen opgeknapt worden. Niet iedereen kwam in aanmerking om een bod te doen. De koper moest aan allerlei voorwaarden voldoen en er werden eisen gesteld aan het plan: zo moest het paleis een passende bestemming krijgen, toegankelijk worden voor publiek en moest de natuur op het landgoed behouden blijven. Uiteindelijk werd het plan van MeyerBergman, bekend van de herontwikkeling van de Westergasfabriek in Amsterdam, uitgekozen als beste. Voor € 1,7 miljoen werd het paleis verkocht.
In het winnende plan van MeyerBergman stond het volgende: Soestdijk zou een ‘proeftuin’ worden voor innovatie, waar instituten, bedrijven en starters zich aan elkaar kunnen presenteren. Ook zou het landgoed een hotel en restaurants krijgen. Door middel van 65 luxe villa’s die op het landgoed gebouwd zouden worden, moest het geld opgehaald worden voor de renovatie van het paleis.
Het leek een prima plan, totdat MeyerBergman in april 2019 de ‘optimalisatie’ presenteerde en de omwonenden enorm schrokken. Om de financiering rond te krijgen had MeyerBergman het plan wat gerekt: het waren geen 65 luxe villa’s meer, maar 98 woningen, waaronder appartementenblokken van 15 meter hoog. Geen 220 extra parkeerplaatsen zoals in het plan stond, maar meer dan 1000. Niet ‘een paar’ evenementen, maar 40 evenementen per jaar. Een nieuw auditorium en amfitheater werden helemaal niet in het originele plan genoemd. De omwonenden zagen de Efteling in hun achtertuin al opdoemen. En niet alleen de omwonenden waren verontwaardigd, ook de andere projectontwikkelaars die hadden meegedaan aan de wedstrijd reageerden boos. Ideeën waarop hun plan werd afgekraakt, stonden nu in de optimalisatie van MeyerBergman.
Daarnaast raakte het plan in de knel met een pas aangescherpte wet van de Provincie over het kappen van oude bossen. De benodigde kap voor het bouwen van de villa’s zou dus niet meer door mogen gaan. Terwijl juist de woningbouw nodig is voor de financiering. Ook de prinsessen reageerden geschrokken op de kap van hun geliefde ‘Borrebos’.
Het Rijk blijft het plan van MeyerBergman steunen en met de nodige aanpassingen gaat de Provincie overstag. Maar het verzet van de kritische omwonenden en belangengroepen groeit en in de gemeenteraad is de rust nog niet wedergekeerd. Ook MeyerBergman had het liever anders gezien: “We steken onze nek uit om een mooie toekomst te geven aan een geliefd landgoed en paleis die jarenlang slecht zijn onderhouden door het Rijk. Niet om snelle winst te maken, maar uit liefde voor dit erfgoed!” (NRC €)
Geen NRC-abonnement? Luister naar onderzoeksjournalist Derk Stokmans in de NRC-podcast op Spotify.
‘Geef Soestdijk terug aan het Rijk’
Zes jaar na het besluit om het paleis te verkopen, is de staat van het rijksmonument er niet beter op geworden. Erfgoedvereniging Heemschut ziet de gevaren voor het nationaal erfgoed. “Welk land verkoopt nu zijn eigen paleizen aan de markt?”, vraagt directeur Karel Loeff zich hardop af.
De erfgoedvereniging doet daarom een oproep aan het kabinet: “Zorg voor de cultuur. Koop het paleis terug, investeer zelf in de restauratie en zoek daarna een passende herbestemming. Het huidige idee: projectontwikkeling met winst, is gebaseerd op het oude denken. Heemschut pleit ook voor een beroep op filantropie: er zijn genoeg echte weldoeners in Nederland met voldoende vermogen om een minder belastend plan voor natuur, toerisme en omgeving uit te voeren.”
Heemschut zal de partijen in de Kamer een brief sturen om Soestdijk onderdeel te maken van de nieuwe kabinetsformatie.
Wat nu?
Paleis Soestdijk is zoveel in het nieuws geweest dat het in 2020 ons ‘meest besproken’ monument was. We weten er inmiddels alles van. Wat moet er volgens u met het Paleis Soestdijk gebeuren? Laat het ons hieronder weten.