‘Niet alles kan’, luidt de titel van het rapport van het Adviescollege Stikstofproblematiek uit 2019. Nederland wil veel met haar open landschap: het biedt plek aan distributiecentra, velden met zonnepanelen en nieuwbouwwoningen. Tegelijkertijd willen we onze natuur behouden én de boeren tevreden houden. Dat is nog al wat voor zo’n klein en dichtbevolkt landje. Logisch dat niet alles kan. Maar wie heeft dan wel het meeste recht op ons landschap? Belangenorganisaties staan lijnrecht tegenover elkaar.
Zo zien we ‘bouwend Nederland’ geregeld in de knel komen met erfgoedorganisaties. Groningen wordt alweer de stekker van Nederland, dit keer op het gebied van duurzame energie. Maar het Groningse cultuurlandschap driegt hierdoor verloren te gaan. Het aantal ‘boerderij-in-gevaar’-berichten zien we sterk toenemen. Zo wordt de boerderijbiotoop van ‘de mooiste boerderij’ van Brabant bedreigd door woningbouw en moet de laatste polderboerderij van Rotterdam verhuizen.
Bouwlobby
Na het zoveelste berichtje vanuit ‘bouwend Nederland’ over de benodigde 1 miljoen woningen in het groen, is erfgoedvereniging Heemschut er klaar mee. ‘Het is tijd voor een hard tegengeluid: laat ons landschap niet zomaar verpesten door de bouwlobby’, schrijft de verenging op haar website. Ze reageren fel op het rapport dat Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) deze week naar buiten bracht. Het is wéér een rapport waarin bouwen in het groen als dé oplossing wordt genoemd voor de hoge woningnood. Volgens Heemschut is dit rapport, en de vele andere rapporten afkomstig van belangenorganisaties die terug te voeren zijn naar bouwend Nederland, een ordinaire lobby.
“We horen van alle kanten dat er een hoge woningnood is, maar die lijkt niet zo hoog te zijn als ons wordt voorgespiegeld (lees meer op NOS)”, vertelt Christian Pfeiffer, beleidsmedewerker bij Heemschut. “De rapporten uit de bouwwereld zeggen dat bouwen in het groen onontkoombaar is. In de polders bouwen is gemakkelijk en snel. Zo ligt er bijvoorbeeld een plan voor 3500 woningen in het Waterland boven Amsterdam, en dat terwijl er binnen Amsterdam nog genoeg leegstaande industrie- en bedrijventerreinen zijn die herbestemd kunnen worden.”
Brede coalitie
Het rapport van de EIB was de druppel die de emmer liet overstromen voor de Heemschutters. “Het Nederlandse landschap gaat er nu echt heel snel aan. Eerst waren het de distributiecentra, toen de zonnevelden en nu de woningbouw. De mindset van mensen moet veranderen. Niet alleen vanuit het belang van erfgoed, maar ook vanuit natuur. Ik denk dat het goed is als we een brede coalitie vormen. Met grote organisaties zoals Natuurmonumenten, maar ook met tal van kleine en lokale organisaties.”
Centrale regie
Christian denkt dat centrale regie ook een oplossing kan bieden. “Die bouwplannen zijn nu allemaal lokaal. Maar er is een goede landelijke discussie nodig over de ruimtelijke toekomst van Nederland. Wanneer we het landschap willen behouden moeten we af van de geld gedreven lobby’s en het denken vanuit economisch gewin. Op centraal niveau moeten goede keuzes gemaakt worden.”