Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Tijdens de restauratie van Het Dolhuys is een middeleeuwse muurschildering van de heilige Apollonia van Alexandrië ontdekt. De vondst van de muurschildering is zeer bijzonder want het middeleeuwse stukwerk in de kapel is in het verleden al verwijderd. De muurschildering blijft behouden en kan na de restauratie worden bewonderd. Het onderzoek is uitgevoerd door de Archeologische Werkgroep Haarlem onder leiding van archeologisch bureau BAAC.
Tijdens speurwerk met een metaaldetector in Limbricht is een gouden munt gevonden uit de zevende eeuw. William Posthouwer ontdekte de munt, maar hij wil niet zeggen op welke plek, omdat hij eerst het gebied zelf wil uitkammen. De munt is een tremissis, een van oorsprong Romeinse munt die is overgenomen door de Franken. Posthouwer wil de munt verkopen. Het liefst heeft hij dat de munt in een Nederlands museum terecht komt.
Archeoloog Theo de Jong en zijn team kregen onlangs de Grote Archeologie Prijs uitgereikt in het Rijksmuseum voor het vuilnisbeltproject ‘Helmond in 100 stukskes’. Het team heeft honderd voorwerpen opgediept uit een oude vuilnisbelt in Mierlo-Hout en vervolgens naar de verhalen achter deze objecten gezocht. Volgend jaar zal er een boek verschijnen over het succesvolle project. Lees hier het interview met Theo de Jong.
In opdracht van minister Van Engelshoven heeft de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed verkennende onderzoeken uitgevoerd naar 4 thema’s: militair erfgoed, herinneringserfgoed, archeologie en Post 65 erfgoed. Op 5 november zijn de rapporten naar de Tweede Kamer gestuurd. Van elk thema is onderzocht welke nieuwe opgaven te verwachten zijn en hoe hiermee om te gaan. Daarbij is gekeken naar de mogelijkheid van aanwijzen tot rijksmonument, maar ook naar andere maatregelen voor behoud van het erfgoed, zoals kennisontwikkeling of bescherming in bestemmingsplannen.
Archeologie van de Universiteit Leiden is ‘superdominant’, waardoor de faculteiten elders in het land het moeilijk hebben. Dat is niet goed voor het vakgebied, het wordt steeds moeilijker om subdisciplines overeind te houden. Het archeologiebestuur wil kijken of ze kunnen samenwerken met andere universiteiten.
Afgelopen donderdag zijn in Waaxens (Friesland) twee hekpalen onthuld. Ze markeren de plek waar vanaf de late middeleeuwen de state Tjessens heeft gestaan. Op de plek van ‘Tjessens’ is sprake van een uniek archeologisch instandhoudingsexperiment. De huidige gebruiker heeft in overleg met de RCE en gemeente Noard-East Fryslân de grond met 30 centimeter opgehoogd om ervoor te zorgen dat zijn ploeg de archeologische resten niet beschadigt. De Rijksdienst volgt het experiment nauwgezet. Tot nu toe zijn de resultaten bemoedigend. Om dit te vieren en het landschap te markeren zijn de hekpijlers geplaatst.
In de 3de eeuw verlieten de inwoners opeens het midden en zuiden van wat nu Nederland is. Zo’n 100 tot 150 jaar lang was het gebied leeg. Onderzoekers proberen al jaren achter de oorzaak van deze volksverhuizing te komen. Crisis in het Romeinse rijk, klimaatverandering en deportatie werden aangedragen als mogelijke oorzaken. Onderzoek van archeoloog Esther Jansma werpt ander licht op de zaak. Haar onderzoek laat zien dat de Romeinen niet meer geïnteresseerd waren in het gebied. Ze verwaarloosden de waterwerken en de infrastructuur. En de bewoners moeten de gevolgen hebben gevoeld.
Archeoloog Mans Schepers van de Rijksuniversiteit Groningen doet onderzoek naar het leven van de eerste Groningse wierdebewoners en hun gebruik van de kwelders. Om uit te vogelen hoe de bewoners omgingen met de uitdagingen van dit gebied, bootste hij het leven van een wierdebewoner na. Vergaarde kennis deelde Schepers me het publiek bij de tentoonstelling ‘Wij Vikingen’ in het Fries Museum en door middel van een speciaal menu met eeuwenoude wierdengerechten.
Helmond is Romeinser dan gedacht. Voordat er wadi’s worden aangelegd bij de wijk Brandevoort, mochten archeologen de bodem onderzoeken en zij vonden overblijfselen van twaalf boerderijen uit de Romeinse tijd. Er zijn onder andere overblijfselen van stallen, een waterput en een schoenzool gevonden. Woensdagmiddag werden de vondsten getoond aan publiek.
Ergens in de 3de eeuw verlieten de inwoners – alle inwoners, volgens sommigen – opeens het midden en zuiden van wat nu Nederland is. En dat was niet alleen vanwege het water. Het was kwade opzet, denkt VU-hoogleraar West-Europese archeologie Nico Roymans. De inwoners van het huidige Brabant werden gedeporteerd. Roymans hoop binnenkort met zijn VU-collega’s Heeren en Ton Derks hoopt zijn theorie te publiceren in vakblad Britannia.
Helmond in 100 Stukskes heeft tijdens de Nacht van de Geschiedenis op 26 oktober de Grote Archeologie Prijs 2019 gewonnen. Het juryrapport: “Helmond in 100 Stukskes is een uniek project waarin het verband tussen de consumptiemaatschappij en de archeologie wordt gelegd. Het project heeft de potentie om een breed publiek aan te spreken. Er zijn veel vrijwilligers betrokken op een vrij toegankelijke manier waardoor een nieuwe doelgroep wordt aangesproken. Het project heeft een nadrukkelijk lokaal karakter: het wordt enthousiast gedragen door de lokale gemeenschap en het is daarmee een mooi voorbeeld van participatie door vrijwilligers.”
In 2016 vond een amateurarcheoloog een stuk vuursteen met een zwarte substantie eraan op de Zandmotor bij Den Haag. De zwarte stof bleek lijm, zogenoemd berkenpek, van 50.000 jaar oud te zijn. Na onderzoek van de extreem zeldzame vondst werd duidelijk dat de Neanderthalers de pek op een ‘high-tech’ manier gewonnen hadden, schrijft Gerrit Dusseldorp. Normaal gesproken is er voor het maken van pek veel brandhout nodig, maar in de drooggevallen Noordzee, waar de Neanderthalers leefden, waren maar weinig bomen. De Neanderthalers hebben daarom een efficiënt en complex productieproces moeten ontwikkelen om deze pek te maken.
