Laat zien waar we samen mee bezig zijn
De Sint Jansbeek van Arnhem komt uit het riool. Decennialang stroomde de beek ondergronds onder het winkelhart door, richting Rijn. Vanaf eind dit jaar kabbelt de beek open en bloot door een stukje binnenstad.
Onderzoekers hebben het wrak van de USS Indianapolis, een Amerikaans oorlogsschip uit de Tweede Wereldoorlog dat op 30 juli 1945 tot zinken werd gebracht in de Stille Oceaan, teruggevonden. Het schip ligt op een diepte van 18.000 voet (5,5 kilometer) onder het oppervlak van de oceaan, zei de marine.
Veel gemeenten hebben nu al een start gemaakt met de Omgevingswet. De invoering van de wet is onlangs weer uitgesteld, maar dat betekent niet dat er nu nog niets hoeft te gebeuren. Een speciale werkgroep van de Federatie van Grote Monumentengemeenten heeft de belangrijkste wijzigingen en aandachtspunten op een rijtje gezet.
Archeologen hebben in scheepswrak voor de Zuid-Engelse kust botresten van de bemanning gevonden. Het gaat om het Nederlandse VOC-schip De Rooswijk, dat in de achttiende eeuw verging. Er zijn plannen om dna af te nemen om nabestaanden van de slachtoffers op te sporen.
Huis van Hilde ontving vandaag de 100.000ste bezoeker sinds de opening in 2015. De eer viel ten deel aan twee leidsters en drie kinderen van Campus Columbus uit Heerhugowaard. Zij kregen een VIP-arrangement aangeboden voor het Vikingenspektakel op Hildes Verjaardag op 22 oktober dit jaar. Er is tot en met zondag 20 augustus voor iedereen wat lekkers bij de koffie in Hildes Heerlykhyd ter viering van deze mijlpaal. Voor de kleintjes ligt er een leuke ballon klaar.
Hoe inspireert de archeologie jou? Zo’n 300 mensen laten het zien in de reizende pop-up tentoonstelling ‘Archeologie&IK’, die van 31 augustus tot en met 2 september in een creatieve behuizing voor de ingang staat van het MECC Congrescentrum in Maastricht. De tentoonstelling bevat (veelal digitale) kunstwerken van burgers uit vijftien Europese landen. Ze tonen wat volwassenen en kinderen verrassend, verleidelijk, of juist aangrijpend of aantrekkelijk vinden aan het verleden en aan de archeologie.
Boxtel volgt met zo’n hotspot in de sporen van Amsterdam, Utrecht, Arnhem, Nijmegen, Castricum, Den Bosch en Eindhoven. Doel van dit landelijke initiatief van het Amsterdamse Allard Pierson Museum: archeologie meer over het voetlicht brengen. De hotspots moeten knooppunten zijn van kennis en ontmoetingsplaatsen voor liefhebbers van archeologie.
Onder massale belangstelling van de media is vanochtend de eerste groep schatgravers aan de slag gegaan in Oosterdalfsen. Bijzonder is dit keer dat toeristen, inwoners van Dalfsen en andere belangstellenden kunnen meehelpen.
Op een diepte van ruim 2 meter werden in het zandpakket restanten een aantal greppels aangetroffen. “De vondst is opmerkelijk omdat de belegeringslinies in 1629 weliswaar gedocumenteerd zijn op kaarten maar zelden daadwerkelijk zijn aangetroffen in het landschap.”
Archeologen hebben in de VOC-stad Enkhuizen de verdwenen derde waterpoort teruggevonden. Deze werd in 1598 gedurende de 80-Jarige oorlog gebouwd en maakte deel uit van de vesting Enkhuizen.
De Schat van Dalfsen krijgt een vervolg, en hoe! Op de plek waar in 2015 het grafveld van de hunebedbouwers en de rijke graven van het koningspaar uit de vroege middeleeuwen zijn gevonden, start deze zomer opnieuw een archeologisch onderzoek. Bijzonder is dat inwoners en belangstellenden met archeologen van ADC ArcheoProjecten mee mogen graven.
Achttien jaar lang heeft hij ieder jaar in Syrië opgegraven. En dus voelt archeoloog Olivier Nieuwenhuijse zich verantwoordelijk voor het archeologisch erfgoed dat tijdens de burgeroorlog is verwoest.
Medio september is het zover: dan verschijnt Delfts aardewerk, Merken en fabrieken, het langverwachte vervolg op Delftsch wit (2013). Aanvankelijk heette deze nieuwe publicatie van Uitgeverij PolderVondsten Delftsch blauw, maar gaandeweg bleek die titel de lading niet geheel te dekken: het boek onthult meer dan alleen de omvangrijke collectie Delfts blauw van antiquair / verzamelaar Léon-Paul van Geenen, het voert langs vier eeuwen Hollandse aardewerkglorie.
Wat weten wij van het gebied Westland uit de tijd van de Romeinen? En hoe weten we dat? Het zijn vragen die iedereen uit Westland zichzelf en anderen weleens stelde. De archeologie heeft enorm geholpen hier antwoorden op te vinden. Aan de zuidzijde van het huidige Naaldwijk lag zeer waarschijnlijk een nederzetting naast een vlootstation (haven) vanwaar de Romeinse soldaten de Maasmond in de gaten hielden. Opgravingen gedurende de crisisjaren 1930 tot 1936, die plaatsvonden onder leiding van professor Jan Hendrik Holwerda en ook nog latere opgravingen, gaven daar duidelijke indicaties voor.
Stel: je bent aan het tuinieren en graaft een aantal scherven op. Je bent best nieuwsgierig naar de herkomst. Waar kun je dan in hemelsnaam terecht? Niet iedereen heeft het telefoonnummer van een archeoloog in zijn adresboekje staan. Om de drempel te verlagen nam het Allard Pierson Museum in Amsterdam het initiatief tot ArcheoHotspots. In oktober kunnen mensen ook in Boxtel bij zo’n punt binnenlopen. Het Oertijdmuseum gaat namelijk onderdak bieden aan zo’n hotspot. Mensen kunnen zonder afspraak kosteloos binnenlopen bij het Oertijdmuseum. Daar zal een archeoloog de vondst tijdens openingsuren bekijken.
Remy Luttik (43) duikt naar onbekende wrakken in de Noordzee en doet dan onderzoek naar de verhalen daarachter. Het begint met een stip op de kaart: wrak. Meestal volgt dan de duik-expeditie. Maar wie wil weten hoe een boot op de zeebodem eindigde, moet ergens anders zoeken. Het aantal onbekende wrakken waarvan Luttink de geschiedenis wist te achterhalen, loopt in de honderden. De geschatte 1.700 wrakken die de Noordzee telt, geven hem nog een half mensenleven aan mysteries om te ontrafelen. (Dit artikel bevindt zich achter een betaalmuur. Het is te lezen met een abonnement op de Volkskrant of Blendle.)
In Vienne, ten zuiden van Lyon, is een volledige wijk uit de Romeinse tijd opgegraven. Archeologen vonden opmerkelijk goed bewaarde restanten van luxueuze woningen en publieke gebouwen. De wijk aan de oever van de Rhône moet ongeveer 300 jaar bewoond zijn geweest. De ontdekkers spreken over een ‘mini-Pompeï’ en over de belangrijkste opgraving van een Romeinse vestiging in 40 of 50 jaar. Alle gebouwen zijn rijkelijk versierd met afbeeldingen van Romeinse goden en voorzien van marmeren tegels en mozaïeken. De bewoners zijn waarschijnlijk rond het jaar 100 van onze jaartelling gevlucht vanwege één of meerdere branden.
Achttien jaar lang heeft hij ieder jaar in Syrië opgegraven. En dus voelt Olivier Nieuwenhuijse, verbonden aan het Centre for Global Heritage and Development van de Universiteit Leiden, zich verantwoordelijk voor het archeologisch erfgoed dat tijdens de burgeroorlog is verwoest. Hij voelt zich extra betrokken bij de objecten en vindplaatsen in en om Raqqa. Aan de verwoestingen kan hij niets doen, maar hij wil wel de schade zo veel mogelijk beperken en zelfs al een basis leggen voor de toekomst. Dat doet hij door met drie initiatieven reconstructies te maken van de vondsten en vindplaatsen.
Bij archeologische opgravingen, vlak buiten het Friese Hemelum, zijn twee gouden Franse munten gevonden. Ze dateren uit de veertiende eeuw en werden aangetroffen op een terrein waar vroeger het Nicolaasklooster stond, een vrouwenklooster van de benedictijner orde waar ook monniken verbleven. Later verrees daar een kerk. De munten zijn hooguit een paar duizend euro per stuk waard, maar de historische waarde is onschatbaar. “In die tijd had niet iedereen gouden munten bij zich”, vertelt archeoloog Yvonne Boonstra van de gemeente Súdwest-Fryslân tegen Omrop Fryslân (zie video). Volgens haar had het klooster hoog aanzien.
Een container die in 2012 in het ijs op een bergpas in Zwitserland is ontdekt, blijkt een “brooddoos” van wel 4.000 jaar oud uit de bronstijd. Dat meldt het Max Planck Instituut dat het kleinood heeft onderzocht. De vondst is zonder meer uniek. In prehistorische grotten werden al eerder sporen van granen gevonden, maar nog nooit doken ze op in kleinere artefacten zoals deze “brooddoos”. Niet alleen bewijst de vondst dat de mensen in de vroege bronstijd granen consumeerden, ze kan ook meer aan het licht brengen over de manier waarop ze die gebruikten of teelden.
Maria Tesselschade Roemers Visscher (1594-1649) is een van de bekendste Nederlandse vrouwen van de zeventiende eeuw, toch is er geen portret van haar bekend. In het Stedelijk Museum Almaar is de komende weken de presentatie ‘Dichter bij Maria Tesselschade’ te zien. De presentatie is mogelijk geworden dankzij een geluk bij een ongeluk. In de Nieuwjaarsnacht van 2015 legde een brand een aantal historische panden in de Alkmaarse binnenstad in de as. Een paar maanden later kon de gemeente een “topvondst” melden. De archeologische dienst had scherven gevonden van glaswerk dat vrijwel zeker toebehoorde aan Maria Tesselschade.
Het vliegtuigwrak van de Avro Lancaster die in WOII is neergestort bij Nationaal Park De Alde Feanen is voor een groot gedeelte nog compleet. Dat blijkt uit onderzoek van de gemeente Leeuwarden. De contouren van het wrak komen overeen met de oorspronkelijke afmetingen van de bommenwerper. De gemeente wil het wrak bergen. Dat is lastig omdat het het vliegtuig meters diep in de veengrond ligt. De komende weken wordt er een damwand om het wrak geplaatst om er goed bij te kunnen komen. De berging zelf begint op 11 september en moet begin november klaar zijn.
De maritieme archeologie in Nederland bevindt zich op een dieptepunt. Er is te weinig geld voor onderzoek naar scheepswrakken en de enige leerstoel voor maritieme archeologie van de RUG verdwijnt. Buitengewoon hoogleraar scheepvaartarcheologie André van Holk en zijn collega’s van andere universiteiten werken daarom samen aan een manifest dat ze na de zomer willen aanbieden aan het ministerie van OCW. Het manifest is een samenwerking van 60 organisaties die betrokken zijn bij de maritieme archeologie, zoals universiteiten, musea, vrijwilligers in de archeologie en Rijkswaterstaat. Het manifest moet tot meer aandacht voor het onderzoek van scheepswrakken leiden.
Archeologen hebben bij Rosh Ha-Ayin, in het midden van Israël, een groot watersysteem ontdekt onder de resten van een boerderij uit de tijd van de Bijbel. De boerderij werd vermoedelijk gebouwd na de verwoesting van het Koninkrijk van Israël (het Tienstammenrijk) in 720 v.Chr. De Assyriërs heersten toen over delen van Israël. De boerderij raakte in onbruik in de Perzische tijd (586-332 v.Chr.), maar het watersysteem bleef in gebruik tot de moderne tijd. Het watersysteem is bijna 20 meter lang en ligt meer dan 4 meter onder de grond. Op de muren bij de ingang zijn gravures gevonden.
Wie zelf eens een schat wil opgraven, kan van 14 augustus tot 9 september terecht in Dalfsen. Daar wordt een archeologisch opgravingsgebied opengesteld voor publiek. Het gaat om een grafveld uit de Merovingische periode dat in 2015 is gevonden. Volgens Wethouder Jan Uitslag zijn er veel historische voorwerpen te vinden. “Eerder zijn hier 125 trechterbekers gevonden, en een zwaard uit de middeleeuwen. Er zijn echt gave dingen uit de grond gehaald.” Geïnteresseerden kunnen zich aanmelden via de website Oosterdalfsen. Mensen worden geselecteerd op basis van hun motivatie en hoeven geen archeologische achtergrond te hebben.
