Boerenkool met halal worst… even voorstellen
De redactie van de Erfgoedstem gaat de komende maanden op onderzoek uit naar culturele diversiteit in de gebouwde erfgoedsector. Aan de hand van brieven nemen reporters Mina en Alma de lezers mee in hun zoektocht.
9 juni, Amsterdam
Beste Mina,
In je vorige brief schreef je me over je gesprekken met de directeuren van BOEi en de Hollandsche Molen. Beiden leken in te zien dat inclusief zijn nodig is voor het voortbestaan van erfgoed. Maar je schreef me ook dat er waarschijnlijk nog slagen te maken zijn bij de bewustwording van álle werknemers binnen een organisatie. Alleen de directeur is niet voldoende wanneer je echt inclusief wil worden.
Maar hoe doe je dat? Zelfs op mijn eigen kleine kantoor merk ik dat de meningen uiteen lopen. Hoe krijg je alle werknemers gemotiveerd om zich in te zetten voor het thema diversiteit en inclusie?
Drijfveer
Ik bel projectleider Dieuwertje de Nigtere van Erfgoed Brabant. Als je naar de foto’s van de werknemers kijkt (allemaal wit), zou je het niet zeggen, maar deze erfgoedorganisatie is sinds een paar jaar actief bezig met het thema. Waar komt die drijfveer bij de werknemers van Erfgoed Brabant vandaan?
Dieuwertje: “Elk jaar organiseren we de Erfgoedontmoeting, een netwerkbijeenkomst voor lokale Brabantse erfgoedinstellingen. Twee jaar geleden wilden we hier het thema diversiteit en inclusie aan koppelen. Dit maakte kritische reacties los bij collega’s: waarom vertellen we onze erfgoedinstellingen om meer aandacht aan diversiteit en inclusie te geven, terwijl we daar zelf maar weinig aan doen?” Naar die kritiek heeft Erfgoed Brabant geluisterd. “We hebben toen een aantal sessies ingepland om eerst naar onszelf te kijken”, vertelt Dieuwertje.
Maar ik kan me ook voorstellen dat niet iedere werknemer op zo’n sessie te wachten zit. “Dat klopt, niet elke collega was even enthousiast”, zegt Dieuwertje. Maar door tijdens deze sessies aan ieder de vraag te stellen wat diversiteit en inclusie voor jóú betekenen, kwamen daar hele diverse antwoorden uit. “Dat maakte het interessant. En uiteindelijk voelde ik toch een gemeenschappelijke drijfveer om met diversiteit en inclusie aan de slag te gaan.”
Waarde van woorden
Zo heeft Erfgoed Brabant de afgelopen tijd een aantal projecten kunnen organiseren voor lokale erfgoedinstellingen, zoals de workshop Waarde van woorden. Dieuwertje: “Tijdens deze workshop onderzocht Erfgoed Brabant met verschillende instellingen hoe we geregistreerde collecties inclusiever kunnen maken. De volgende vragen staan hierin centraal: Welke termen worden gebruikt bij het omschrijven van collecties? Welke termen zijn kwetsend? Welke alternatieve termen zijn er? En hoe kunnen we voorkomen dat de eventuele aanpassingen niet ten koste gaan van de doorzoekbaarheid van de collectie?”
Museum Tongerlohuys in Roosendaal was één van de erfgoedinstellingen die mee deed met Waarden van woorden. ‘Wat vond je van de workshop?’ vraag ik Janine Verster, hoofd/conservator bij het Tongerlohuys. Janine: “Heel nuttig! Het waren concrete voorbeelden hoe je je collectie kon veranderen. Zo hebben wij in Roosendaal bijvoorbeeld veel reclamemateriaal van sigarenfabrieken. Dan krijg je al snel te maken met ‘Moriaantjes’. Hoe ga je daarmee om? We plaatsen het materiaal in de tijd en geven er meer uitleg bij.”
Maar nu de hamvraag: zorgen deze veranderingen ervoor dat het Tongerlohuys ook meer mensen aantrekt met een niet-westerse achtergrond? Daar kan Janine eigenlijk geen antwoord op geven. Het Tongerlohuys doet al jaren projecten rond het thema diversiteit, maar de groep met een niet-westerse culturele achtergrond blijkt een lastige. Janine: “Uiteindelijk moet je het wel samen met de mensen uit de doelgroep doen. Tot nu toe hebben we nog niet echt actief contact opgezocht, maar vanuit hen is er ook nog niet de behoefte gekomen om iets met ons te doen.” Het Tongerlohuys is zeker van plan om hier meer aandacht aan te geven in de toekomst, want een stadsmuseum moet immers voor de gehele stad zijn.
Het is mooi om te zien hoe Erfgoed Brabant en het Tongerlohuys zich inzetten voor het thema diversiteit en inclusie. Maar ik krijg ook het gevoel bij hen dat ze het lastig en complex vinden. Zeker de doelgroep van mensen met een niet-westerse achtergrond lijkt nog lastig te bereiken. Wat denk jij Mina, zal dit veranderen in de toekomst?
Groet,
Alma