De Nederlandse Kunstzijde Fabriek, kortweg ENKA, werd in 1919 gebouwd als kunstzijdefabriek door scheikundige en ondernemer J.C. Hartogs. De locatie in Ede was gunstig vanwege de nabijgelegen spoorlijn, het zachte grondwater en de lage grondprijs.
Impuls
De fabriek was een belangrijke industriële impuls voor de gemeente, die in de loop der jaren het inwonersaantal zag groeien van 5.000 tot meer dan 100.000. Al snel na de opening breidde de fabriek uit. Later volgden er garages voor een eigen busdienst, een ENKA-zwembad, een koor en zelfs een ENKA-dorp. In de hoogtijdagen werkten er ruim 5.000 mensen en was de fabriek voornamelijk bekend door de productie van zemen en sponzen. In de jaren ‘30 fuseerde het bedrijf met een Duits Kunstvezelbedrijf onder de nieuwe naam Algemene Kunstzijde Unie (AKU). De naam ENKA bleef wel de naam van de diverse producten. Eind 2002 sloot de fabriek haar deuren.
Carré
Het complex bestond uit een carré rond een open binnenplaats met op de vier hoeken torens. Na diverse uitbreidingen werd de ingang verplaatst. Deze lag voortaan aan de noordzijde van het terrein. Hier staat nog altijd het grote en statige Poortgebouw waarin de kantoren zaten. Dit kantoorgebouw is zowel van binnen als van buiten uitgevoerd met rijke materialen. Op het terrein staan nog altijd diverse monumenten. Naar het poortgebouw is een stuk van de oude zijmuur bewaard gebleven, een hoektoren, de Westhal, het EHBO gebouw, de bitterzoutloods en twee fabrieksschoorstenen: de ketelschoorsteen uit 1920 en de spinnerijschoorsteen uit 1927.
ENKA in de jaren 30:
Geef een reactie