Historische havenstad Liverpool geschrapt van Werelderfgoedlijst, wie volgt?

Liverpool verdwijnt als Maritime Mercantile City van de Werelderfgoedlijst van Unesco. Dat besloot het Werelderfgoedcomité van Unesco afgelopen woensdag (21 juli) op een bijeenkomst in China. De Britse havenstad stond al tien jaar op de Lijst van Werelderfgoed in Gevaar. Nieuw- en hoogbouw in de historische binnenstad en plannen voor een voetbalstadion hebben er uiteindelijk voor gezorgd dat de stad uit de lijst is gestemd.

Wolkenkrabbers en een voetbalstadion

Liverpool kreeg in 2004 de status van Werelderfgoed vanwege haar rol als handelsmacht ten tijde van het Britse rijk en de architectonische schoonheid van het havengebied. Maar nieuwbouwplannen gooiden als snel roet in het eten. Het meest omstreden plan was ‘Liverpool Waters’ van vastgoedgigant Peel Holdings. Peel had een deel van het braakliggende havengebied in het noorden van de stad gekocht en was van plan daar wolkenkrabbers neer te zetten. Een geweldige investering voor de stad, die zwaar getroffen is door de recessie. Maar voor Unesco de reden om de stad al na 8 jaar op de gevarenlijst te plaatsen. De hoge wolkenkrabbers zouden namelijk het historische profiel van Liverpool hevig verstoren.

In de afgelopen jaren hebben Unesco en adviesorgaan ICOMOS de stad meerdere malen verzocht om geen rigoreuze nieuwbouw in het havengebied toe te laten, omdat die de uitzonderlijke waarde van het havengebied aantasten. Maar uiteindelijk lijkt de stad toch meer waarde te hechten aan nieuwbouw dan aan werelderfgoed. Het plan voor een nieuwe voetbalstadion in de haven was de druppel die de emmer deed overlopen.

Burgemeester Joanne Anderson zegt ‘teleurgesteld’ te zijn. “Ik ben heel ontgoocheld over de beslissing om de status van werelderfgoed in te trekken, een decennium nadat Unesco de stad voor het laatst bezocht.” Ze overweegt om in beroep te gaan. “Ons werelderfgoed is nog nooit in betere staat geweest. Het heeft baat gehad bij honderden miljoenen ponden aan investeringen.”

Afweging

Een plekje op de Werelderfgoedlijst geeft een boost aan je imago en brengt een stroom van toerisme op gang. Maar, niet iedereen staat te springen om de status. Wanneer je eenmaal op de lijst staan, zul je naar de pijpen van Unesco moeten dansen. En dat gaat niet elke keer goed. Eerder verloren de Elbe-vallei bij Dresden en het leefgebied van de oryx in Oman hun Werelderfgoedstatus. Bij de de Elbe-vallei was de bouw van een brug de reden voor verwijdering. Volgens de lokale autoriteiten moest de brug er komen om verkeersproblemen in de stad op te lossen. Dan moet er inderdaad een afweging worden gemaakt, wat vind je als stad belangrijker? Of hadden de verkeerskundigen misschien met een creatievere oplossing kunnen komen?

Cruiseschepen en een koraalrif

Andere landen lijken meer waarden te hechten aan hun Werelderfgoedstatus. Zo heeft Italië onlangs besloten dat er vanaf 1 augustus geen cruiseschepen meer mogen aanmeren in Venetië. In juni gaf Unesco aan dat Venetië mogelijk op de gevarenlijst zou worden geplaatst, ondermeer vanwege de vele cruiseschepen. Met de nieuwe wet hoopt Italië het ‘natuurlijke, artistieke en culturele erfgoed van de stad te beschermen’.

Ook het Great Barrier Reef in Australië was afgelopen tijd veel in het nieuws vanwege de mogelijke plaatsing op de gevarenlijst. Volgens Unesco zou het koraalrif worden bedreigd door klimaatverandering. Australië erkent de gevaren van klimaatverandering voor het rif, maar zij zegt er alles aan te doen om dit tegen te gaan. Diplomaten werden uitgenodigd om op snorkelexpeditie te gaan zodat ze zelf konden zien hoe goed het rif erbij ligt. Ondanks de zorgen van Unesco, kreeg Australië toch genoeg steun van andere landen om buiten de gevarenzone te blijven. De vraag is hoe lang ze dat nog volhouden.

Grachtengordel

En dan hebben we nog ons eigen Werelderfgoed Amsterdam, waar toerisme en leefbaarheid schuren. Onze prachtige grachtengordel die (tot voor kort) miljoenen toeristen trok, is daarnaast ook ‘gewoon’ een woonbuurt. De gevolgen van toerisme voor de leefbaarheid van de stad staat al jaren op de agenda, maar door de rust die we door corona hebben leren kennen, heeft het stadsbestuur uiteindelijk besloten om toch het toerisme te gaan inperken. Ten opzichte van 2019 moet het aantal overnachtende toeristen met 10 procent omlaag.

In het bezit zijn van Werelderfgoed is geweldig, maar geeft ook nadelen: verplichtingen, strenge regelgeving en massatoerisme. Voor elk land en elke stad zal het afweging zijn wat zij belangrijker vinden.