Kerk en Kunst; in november zes kunstmanifestaties in kerkgebouwen door heel Nederland

Hartebrugkerk, Leiden Foto: Krien Clevis via RCE

‘Hoe kunnen we de gelaagde betekenis van een kerkgebouw tot uiting brengen in hedendaagse kunst? En deze markante gebouwen zo extra relevantie geven?’ Met deze vragen zijn kunstenaars van verschillende kunstdisciplines aan de slag gegaan. Resultaat: zes verrassende voor het publiek toegankelijke kunstmanifestaties dwars door heel Nederland. Van Groningen tot Utrecht. En van Leiden tot Nijmegen.

Hedendaagse kunst als kans voor bredere kijk op religieus erfgoed  

Tot op de dag van vandaag wordt kunst in, over en voor kerken gemaakt. De gebouwen zijn bezongen, geschilderd, gefotografeerd en in poëzie vervat. Dat zal ongetwijfeld te maken hebben met de vele betekenissen die het kerkgebouw heeft. Het gebouw staat voor geloof, maar bijvoorbeeld ook voor samenzijn, voor verhalen en voor ruimte. Die meervoudige betekenis van een kerkgebouw is van groot belang. Zeker als de toekomst van de kerkgebouwen onder druk staat. Want, de kerkgenootschappen zelf voorzien dat de komende jaren honderden kerkgebouwen hun religieuze functie zullen verliezen. Als we deze iconische gebouwen echter voor de samenleving willen behouden, dan is het van belang om de verschillende betekenislagen van een kerkgebouw telkens weer te laten zien. En zo een bijdrage te leveren aan de instandhouding ervan.

Kerk en Kunst
Hedendaagse kunst biedt daartoe een bijzondere kans. In het project Kerk en Kunst zijn kunstenaars van verschillende kunstdisciplines op zoek gegaan naar de betekenissen en verhalen van een kerkgebouw. In gesprek met de gelovigen, de gebruikers, de bezoekers én het gebouw zelf. Ze onderzoeken wat een kerk is, was en zou kunnen zijn. Gedurende de hele maand november kan het publiek deelnemen aan een gevarieerd programma. Zo kan men zich laten verwonderen door een kerkgebouw waarin een verdwenen carillon terugkeert of luisteren naar elektronische muziek, geïnspireerd op de geluiden die in een kerkgebouw klinken: de menselijke stem, het orgel en de kerkklokken.

Fantastische omgeving voor kunst
Krien Clevis, een van de deelnemende kunstenaars, is enthousiast over dit project: ‘Kerken zijn een fantastische omgeving voor kunst. Niet alleen als prachtig decor, maar ook als museale of akoestische ruimte, of als plek waar je in alle stilte, goed kunt observeren. Bovendien heeft elke kerk haar bewoners; het is een plek om samen te komen, en als het om kunst gaat om samen te werken. Door een project als dit, wordt opnieuw de wederzijdse relatie tussen kunst en kerk aangestipt.’

Ankers in de samenleving
Dit project gaat verder dan zes culturele activiteiten door heel Nederland. Frank Strolenberg, een van de initiatiefnemers van dit project en werkzaam als programmamanager voor het programma Toekomst Religieus Erfgoed, vertelt: ‘Voor mij is een kerkgebouw een plek van verbinding, van ontmoeting en vooral van waarden die wij als samenleving koesteren. In een kerkgebouw is vaak eeuwenlang gesproken over wat gemeenschapszin betekent, sociale rechtvaardigheid, leiderschap en identiteit. Die gebouwen zijn ankers in een samenleving die dit soort bakens hard nodig heeft. Kunst houdt ons een spiegel voor en laat ons hierover nadenken. Het raakt mij direct in mijn ziel.’