Restauratie afgerond, hoe nu verder met de omstreden Gouden Koets?

CC BY SA 2.0
Gouden Koets op Prinsjesdag. Foto: Minister-president via wikimedia

De restauratie van de Gouden Koets is na vijf jaar afgerond. Maar wie gehoopt had de koets met Prinsjesdag weer te zien rijden, wordt teleurgesteld. Tot februari volgend jaar zal het rijtuig tentoongesteld worden in het Amsterdam Museum. En het is maar de vraag of de koets ooit nog in het straatbeeld zal verschijnen.

De toekomst van de Gouden Koets, het rijtuig dat sinds 1903 door het Koningshuis bij officiële gelegenheden wordt gebruikt, is onzeker. Er is een toenemende discussie rond één van de paneelschilderingen aan de zijkant van de koets. Dit paneel, ‘Hulde der Koloniën’, geschilderd door Nicolaas van der Waay, toont gekolonialiseerde onderdanen uit Oost en West Indië die geschenken aanbieden aan de Nederlandse Maagd. Volgens critici verheerlijkt het paneel het koloniale verleden en is de koets daarom ongeschikt voor gebruik.

Hoewel er al ruim tien jaar protestgeluiden klinken, is de discussie het afgelopen jaar aangewakkerd door de groeiende antiracisme protesten. Voor- en tegenstanders spreken zich uit in de media. Hoe moeten we nu verder met de Gouden Koets?

Het ‘koloniale’ paneel van de Gouden Koets Foto: anp via Wikimedia

Voors en tegens

In de media klonken de laatste jaren veel kritische geluiden. Zo zeiden tegenstanders van de koets dat het beeld dat de paneelschildering oproept voor veel mensen pijnlijk is en niet meer past bij deze tijd. Ook gingen er veel stemmen op om de koets niet meer te gebruiken en een een permanente plek te geven in een museum. Urwin Vyent, directeur van het Nationaal Instituut Nederlands slavernijverleden en erfenis, zei in september 2020 tegen Hart van Nederland: “Het Koningshuis is van ons allen. Het is beter om een koets te laten rijden waar iedereen zich goed bij voelt”.

In de politiek zijn het vooral de linkse partijen die zich uitspreken tegen de koets. “In een museum kan de Gouden Koets het hele jaar bekeken worden in plaats van alleen op Prinsjesdag. Bovendien kunnen de afbeeldingen op de koets besproken worden, waarbij ook de donkere bladzijden uit onze koloniale geschiedenis aan bod komen,” liet de PvdA afgelopen september weten.

Maar naast de vele kritische geluiden laat een onderzoek van Shownieuws in september 2020 ook zien dat 60 procent van de ondervraagden voor het weer in gebruik nemen van de koets is. Voorstanders van de koets geven als reden dat ze niet willen dat er weer een Nederlandse traditie verloren gaat. Daarnaast worden er ook ideeën geopperd over het verwijderen of vervangen van alléén het omstreden paneel.

Waarom ligt de Gouden Koets zo gevoelig?

De afgelopen twintig jaar is er een versnelde toename geweest in globalisering, internet en de komst van mensen met een andere cultuur. Dit heeft ervoor gezorgd dat een deel van de Nederlanders het gevoel heeft de controle te verliezen over hun eigen leefomgeving. Nederlands erfgoed en de Nederlandse cultuur kunnen houvast bieden. Maar dit zorgt er ook voor dat onze cultuur, erfgoed én identiteit als iets onveranderlijks worden gezien.

Erfgoed is van origine het gene waar men zich aan vastgrijpt in veranderende tijden. Maar kan erfgoed zelf ook veranderen?

Van oorsprong zetten we erfgoed ‘in de vitrine’ om verandering of verdwijning tegen te gaan, maar de laatste jaren zijn erfgoedprofessionals juist meer kansen gaan zien in een wat lossere bescherming in de vorm van ‘behoud door ontwikkeling’. Ook zien we een groeiende aandacht voor de immateriële kant van erfgoed: de persoonlijke verhalen en herinneringen. Van immaterieel erfgoed wordt gezegd dat het mag en kan veranderen. Maar geldt dat ook voor materieel erfgoed als de Gouden Koets?

Hoe nu verder?

Koning Willem-Alexander heeft laten weten dat hij het debat volgt. Hij zal in februari 2022 besluiten wat er na de tentoonstelling met de koets zal gebeuren.

Hoe ziet u de toekomst van de Gouden Koets? Moet hij op Prinsjesdag 2022 weer gaan rijden of is een permanente plek in een museum een betere optie? Of is slechts het verwijderen of veranderen van het paneel voldoende? En wie zou dit vervangende paneel dan moeten maken? Reacties zijn welkom onder dit bericht.

The following two tabs change content below.

Alma Hoekstra

Alma Hoekstra is een 23-jarige liefhebster van alles wat oud is. Momenteel werkt zij als hoofdredacteur van de Erfgoedstem en studeert zij Architectuurgeschiedenis aan de VU. Vaak vraagt zij zich af of vroeger inderdaad alles beter was, op het gebied van kunst dan. Oude muziek, oude architectuur en oude beeldende kunst behoren allemaal tot haar passies. Haar nostalgische ziel wordt uitgedaagd in de erfgoedwereld. Want niets is voor altijd, zelfs erfgoed gaat met de tijd mee.
  1. Wat er ook besloten wordt diend men rekening te houden met een precedent schepping.
    Kan ik de houten kozijnen in een rijksmonument zijn gemaakt van hout dat in het verleden door de slavernij is gekapt en onder erbarmelijke omstandigheden door de slaven naar Nederland zijn vervoerd of het historische meubilair in diverse kastelen.
    Dus het een opgaven ook hiermee rekening te houden.
    Maar beleven we het verleden ook niet in het heden we betalen voor de bescherming overal op de wereld maar laten de bewoners in de steek.
    En zouden die mensen wat het verleden zo vreselijk vinden dit dan willen compenseren om de slachtoffers van het geweld elders op de wereld dan wel willen helpen?
    Wat te doen met de illegale dieren fokkerijen gretig hun afname zien in Nederland? Het zijn ach zo arme dieren , maar een bijdrage leveren aan de in het verleden gevangen wilde dieren die nu moeten worden afgemaakt door geld gebrek in de dieren tuinen.

    Daarnaast is het nog geloofwaardig voor de erfgoed zorg als er onderdelen uit de beschermde monumenten worden gesloopt omdat menigeen vind dat het verleden moet worden uitgewist?
    De gouden koest is een origineel kunstwerk. moeten we dan ook alle kunstwerken gaan aanpassen.
    of diverse materialen in gebouwd erfgoed verwijderen die uit het oost zijn geïmporteerd.

    En waarom laten we dan wel de bunkers uit de twee wereld oorlogen staan?

    Dus het is een opgave die goed moed worden afgewogen, waarmee in de vertaling van het besluit rekening is gehouden voor al het ander erfgoed.

  2. Rij de Goudsen Koets linea recta het museum in, dan kan daar gediscussieerd worden over de rol van het koningshuis en het kolonialisme. Vervoer het hele kabinet in een schone Nederlandse waterstofbus naar het Binnenhof. Dan krijgt het publiek meer begrip voor vooruitgang en democratie.

  3. De koets laten rijden op Prinsjesdag. Een traditie mag niet verloren gaan. Eventueel kan het omstreden paneel tijdelijk afgedekt worden. De rest van het jaar laten tentoonstellen waarbij het paneel wel zichtbaar is als onderdeel van onze geschiedenis.

  4. Wat is er mis mee als wij dit tonen in een museum .Er zijn meer voorbeelden dat objecten getoond worden uit het slavernij verleden .
    En wat is niet mooi om te laten zien ,hoe de koets gerestaureerd is .
    We zien nooit een koets die gerestaureerd is .
    En dan kan iedereen zien waar het geld voor gebruikt is ,en dat het opgave was om deze koets te restaureren .

  5. Leo Diubbelaar, heeft hier De oplossing gegeven, alleen zou ik eraan toe willen voegen dat mijnsinziens het bestreden paneel niet afgedekt dient te worden want dat paneel is allemaal geschiedenis en geschiedenis hoeft niet afgedekt te worden.
    Het hele gedoe over racisme wordt aangewakkert door mensen die geen gevoel of onbegrip hebben voor geschiedenis.
    Ik geloof niet dat er zoveel eigenlijk racisme bestaat ?!
    Groet uit een land dat nu als racist wordt genoemd, Engeland. Racisme wordt meestal naar voren gebracht door mensen met een tintje zoals Oprah en Megan ?

    Gerard Lemmens

  6. Dat paneel op de Gouden Koets is geschiedenis en moet alleen al daardoor blijven. Als we naar de luim van de dag gaan luisteren is het hek van de dam.

    Als we nu dat paneel verwijderen is dat geschiedvervalsing en zullen onze nazaten ons dat kwalijk nemen. Het is al erg dat hier discussie over bestaat. Extrapoleer dat en dan moet half Nederland op de brandstapel om het wat overdreven te stellen. Maar wel heel veel!!

  7. Als de koets al met al 4 maanden gebruikt is, en dan al een 5 jaar durende restauratie nodig heeft, is het geen kwaliteit. Weg ermee! ?

  8. In het verleden zijn veel schilderijen gewoon over geschilderd en zitten ze nog onder het nieuwe schilderij. Waarom zou dat in dit geval niet kunnen? Zet er een in deze tijd passende schildering overheen. De gouden koets behoort bij ons cultureel erfgoed en moet zo snel mogelijk weer de straat op wat mij betreft.

  9. Juist het leren van de geschiedenis in plaats van het oordelen over, kan zorgen voor een tolerantere samenleving met minder risico op herhaling van nare omstandigheden. Ik heb 32 jaar in het kerkje van Scharwoude gewoond. Zo’n gebouw is een symbool van wat men vroeger dacht (geloof) en waar we gelukkig van verlost raken. Kennis van het verleden, door het verhaal bij de materiële overblijfselen, is dus heel belangrijk in mijn optiek.
    Laten we dus vooral niet meegaan in nieuwe oordelende kleinburgerlijke normen, maar laten zien waar onze welvaart toen en nu (Chinese dictatuur) ! vandaan kwam en komt.
    Geef geen aandacht aan die lange tenen van mensen die echt de slavernij niet zelf ervaren hebben. Laat ze het museum ervaren, ook op straat, in huis, in de directe leefomgeving. En weten dat het nu anders is.

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

We hebben zorg genomen om alle rechthebbenden voor hier gereproduceerde foto's te traceren, soms evenwel zonder succes. Iemand die in dit opzicht meent rechten te hebben wordt vriendelijk verzocht om contact op te nemen met de redactie van de Erfgoedstem.