Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Erfgoedvereniging Heemschut heeft bij de politie aangifte gedaan van vernieling van de monumentale fontein. Bij het rijksmonument uit de Wederopbouwperiode is een bank verdwenen. Het vernielen van een rijksmonument is bij de wet strafbaar. Met de aangifte wil Heemschut vooral een signaal afgeven. Tot voor kort waren er namelijk plannen bij gemeente Arnhem om de fontein te slopen. Heemschut wil voorkomen dat delen van de AKU-fontein stilletjes aan worden weggehaald.
Archeologen hebben op het terrein van de voormalige Villa Heselbergh in Arnhem een schuilkelder ontdekt van de voormalige ‘Feldkommandantur 642 Arnheim’ van Generalmajor Friedrich Kussin. Ook zijn ze gestuit op sporen van het hoofdkwartier van de 9. SS-Panzerdivision ‘Hohenstaufen’ tijdens de Slag om Arnhem. Op 12 september zijn de bijzondere vondsten tijdens het nationale archeologiecongres ‘Strijdigheden’ gepresenteerd.
Arnhem viert de zeventigste verjaardag van de trolleybus. De Gelderse hoofdstad is de enige stad in Nederland waar deze bussen rijden. Tot 1 december is in kenniscentrum Rozet een tentoonstelling over het verleden en de toekomst van de bus te zien. De trolleybus wordt aangedreven door een elektromotor en is via kabels verbonden met een bovenleiding. De bus rijdt door een flink aantal wijken in de stad. De trolleylijnen vervingen in 1949 de tramlijnen die tijdens de Slag om Arnhem vernield werden.
Bij archeologisch onderzoek in het stadsdeel Schuytgraaf in Arnhem zijn een eeuwenoude kinderring en armband gevonden (zie foto’s). De kinderring dateert waarschijnlijk uit de tweede eeuw na Christus, vertelt archeoloog Leo Smole. De armband dateert uit de late ijzertijd of het begin van de romeinse tijd en is bijzonder. “Ik heb zelf niet eerder zo’n sieraad gezien.”
Kees Kant zet zich in voor de terugkeer van alle acht beelden uit de Griekse en Romeinse mythologie in het Arnhemse straatbeeld. De mythologische beelden combineren het verleden met het heden, vertelt Kant. “Het is uniek dat drie eeuwen oude beelden in de openbare ruimte staan. De stad wordt er mooier van.”
Het is een blikvanger in Arnhem: de 45 meter hoge schoorsteen op het terrein van de oude melkfabriek Coberco aan de Rijn. De restauratie van de schoorsteen ging maanden geleden van start en is nu bijna klaar. De hoogte van de schoorsteen is geen probleem voor uitvoerder Jaap Mars (zie video). “Maar andere mensen vinden het altijd wel heel interessant”, geeft hij toe. Volgens projectontwikkelaar BOEi gaat de schoorsteen, samen met het deel van de oude melkfabriek dat niet is gesloopt, het middelpunt van een nieuwe stadswijk vormen. Het hele terrein krijgt een circulair karakter.
De Sint Walburgiskerk in Arnhem belooft na een grootscheepse transformatie een cultuurhistorische trekpleister te worden. Het kerkgebouw krijgt in 2020 een museum, stiltecentrum, appartementen en kantoren. De parkeerplaats aan de voorzijde van het kerkgebouw maakt plaats voor een park in Romaanse stijl. Vastgoedondernemer Theo de Rijk heeft opdracht gegeven voor een onderzoek naar de historie van de Sint Walburgiskerk, die ook dienst heeft gedaan als gevangenis en wapenarsenaal. “Over 20 tot 30 jaar zullen de mensen zich niet kunnen voorstellen dat het oudste kerkgebouw van Arnhem te koop heeft gestaan. Dit kerkgebouw zal ik nooit meer van de hand doen.”
Afgelopen vrijdag, uitgerekend op de dag van de Airborne-herdenkingen, is een loopgraaf uit de Tweede Wereldoorlog gevonden op het terrein van Landgoed Klingelbeek bij Arnhem (zie video). Geheel onverwacht is de vondst niet. “Dat er een loopgraaf lag, wisten we al van oude luchtfoto’s”, vertelt stadsarcheoloog Martijn Defilet. “Maar dat je zoiets vindt als net de vliegtuigen uit de Tweede Wereldoorlog komen overvliegen, dat is heel bijzonder.” Het terrein is een rijke archeologische vindplaats. “We hebben hier sporen gevonden die teruggaan tot in de IJzertijd.”
De aanhoudende droogte heeft de contouren van Duitse loopgraven uit de Tweede Wereldoorlog blootgelegd in de uiterwaarden van de IJssel ter hoogte van de bruggen tussen Arnhem en Westervoort. Ze maakten deel uit van een verdedigingslinie tegen de opmars van de geallieerden die dwangarbeiders moesten aanleggen. Martijn Reinders, specialist in oorlogsonderzoek en als archeoloog werkzaam bij Greenhouse Advies in Huissen, noemt de vondst uniek. Hij vertelt meer over de zogenoemde ‘crop marks’ op zijn eigen website onder de titel ‘Archeologie van de Tweede Wereldoorlog’.
Arnhem is tientallen gemeentelijke monumenten rijker. In de binnenstad hebben 61 panden uit de wederopbouwperiode van na de Tweede Wereldoorlog nu een beschermde status. Onder andere het warenhuis van de HEMA aan de Rhijnstraat en het voormalige onderkomen van Het Vrije Volk aan het Gele Rijdersplein weerspiegelen “de hoop en het geloof in een nieuwe en betere toekomst, van een veranderende samenleving”. De panden zijn “een belangrijk onderdeel van de Arnhemse en landelijke stads- en architectuurgeschiedenis”, oordelen deskundigen. Het aanzicht en de identiteit van Arnhem worden voor een groot deel bepaald door de wederopbouw, is het oordeel.
De winnaar van de 13e editie van BNA Beste Gebouw van het Jaar is Het Gelders Huis in Arnhem, ontworpen door Team V Architectuur, in opdracht van VolkerWessels Integraal. Het Gelders Huis is de nieuwe naam voor het gerenoveerde Huis der Provincie. De BNA noemt het “een Gesamtkunstwerk uit de wederopbouwperiode en rijksmonument”, dat uitgebreid is met een moderne kantoorvleugel. De jury: “Het is ook een iconisch gebouw dat bijdraagt aan de leefbaarheid van de stad en – de naam zegt het – een thuisbasis en plek van samenkomst biedt aan de bevolking.”
De wederopstanding van het Duitse Rijk had mede moeten beginnen in Arnhem. De Duitse Abwehr, de militaire inlichtingendienst, verstopte een metalen kist met explosieven in het bos van landgoed Mariëndaal. Deze kist was bedoeld voor collaborateurs die een guerrilla-oorlog moesten beginnen tegen de geallieerden. Op 18 mei gaat een documentaire over ‘De Kist’ in première. De archeologen die twee jaar geleden betrokken waren bij de mysterieuze vondst en filmmaker Klaas van Eijkeren doen geheimzinnig over de details, bij wijze van cliffhanger voor de première in Focus Filmtheater in Arnhem. Dan zullen de archeologen ook hun onderzoeksrapport presenteren.
