Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Kees Kant zet zich in voor de terugkeer van alle acht beelden uit de Griekse en Romeinse mythologie in het Arnhemse straatbeeld. De mythologische beelden combineren het verleden met het heden, vertelt Kant. “Het is uniek dat drie eeuwen oude beelden in de openbare ruimte staan. De stad wordt er mooier van.”
Het is een blikvanger in Arnhem: de 45 meter hoge schoorsteen op het terrein van de oude melkfabriek Coberco aan de Rijn. De restauratie van de schoorsteen ging maanden geleden van start en is nu bijna klaar. De hoogte van de schoorsteen is geen probleem voor uitvoerder Jaap Mars (zie video). “Maar andere mensen vinden het altijd wel heel interessant”, geeft hij toe. Volgens projectontwikkelaar BOEi gaat de schoorsteen, samen met het deel van de oude melkfabriek dat niet is gesloopt, het middelpunt van een nieuwe stadswijk vormen. Het hele terrein krijgt een circulair karakter.
De Sint Walburgiskerk in Arnhem belooft na een grootscheepse transformatie een cultuurhistorische trekpleister te worden. Het kerkgebouw krijgt in 2020 een museum, stiltecentrum, appartementen en kantoren. De parkeerplaats aan de voorzijde van het kerkgebouw maakt plaats voor een park in Romaanse stijl. Vastgoedondernemer Theo de Rijk heeft opdracht gegeven voor een onderzoek naar de historie van de Sint Walburgiskerk, die ook dienst heeft gedaan als gevangenis en wapenarsenaal. “Over 20 tot 30 jaar zullen de mensen zich niet kunnen voorstellen dat het oudste kerkgebouw van Arnhem te koop heeft gestaan. Dit kerkgebouw zal ik nooit meer van de hand doen.”
Afgelopen vrijdag, uitgerekend op de dag van de Airborne-herdenkingen, is een loopgraaf uit de Tweede Wereldoorlog gevonden op het terrein van Landgoed Klingelbeek bij Arnhem (zie video). Geheel onverwacht is de vondst niet. “Dat er een loopgraaf lag, wisten we al van oude luchtfoto’s”, vertelt stadsarcheoloog Martijn Defilet. “Maar dat je zoiets vindt als net de vliegtuigen uit de Tweede Wereldoorlog komen overvliegen, dat is heel bijzonder.” Het terrein is een rijke archeologische vindplaats. “We hebben hier sporen gevonden die teruggaan tot in de IJzertijd.”
De aanhoudende droogte heeft de contouren van Duitse loopgraven uit de Tweede Wereldoorlog blootgelegd in de uiterwaarden van de IJssel ter hoogte van de bruggen tussen Arnhem en Westervoort. Ze maakten deel uit van een verdedigingslinie tegen de opmars van de geallieerden die dwangarbeiders moesten aanleggen. Martijn Reinders, specialist in oorlogsonderzoek en als archeoloog werkzaam bij Greenhouse Advies in Huissen, noemt de vondst uniek. Hij vertelt meer over de zogenoemde ‘crop marks’ op zijn eigen website onder de titel ‘Archeologie van de Tweede Wereldoorlog’.
Arnhem is tientallen gemeentelijke monumenten rijker. In de binnenstad hebben 61 panden uit de wederopbouwperiode van na de Tweede Wereldoorlog nu een beschermde status. Onder andere het warenhuis van de HEMA aan de Rhijnstraat en het voormalige onderkomen van Het Vrije Volk aan het Gele Rijdersplein weerspiegelen “de hoop en het geloof in een nieuwe en betere toekomst, van een veranderende samenleving”. De panden zijn “een belangrijk onderdeel van de Arnhemse en landelijke stads- en architectuurgeschiedenis”, oordelen deskundigen. Het aanzicht en de identiteit van Arnhem worden voor een groot deel bepaald door de wederopbouw, is het oordeel.
De winnaar van de 13e editie van BNA Beste Gebouw van het Jaar is Het Gelders Huis in Arnhem, ontworpen door Team V Architectuur, in opdracht van VolkerWessels Integraal. Het Gelders Huis is de nieuwe naam voor het gerenoveerde Huis der Provincie. De BNA noemt het “een Gesamtkunstwerk uit de wederopbouwperiode en rijksmonument”, dat uitgebreid is met een moderne kantoorvleugel. De jury: “Het is ook een iconisch gebouw dat bijdraagt aan de leefbaarheid van de stad en – de naam zegt het – een thuisbasis en plek van samenkomst biedt aan de bevolking.”
De wederopstanding van het Duitse Rijk had mede moeten beginnen in Arnhem. De Duitse Abwehr, de militaire inlichtingendienst, verstopte een metalen kist met explosieven in het bos van landgoed Mariëndaal. Deze kist was bedoeld voor collaborateurs die een guerrilla-oorlog moesten beginnen tegen de geallieerden. Op 18 mei gaat een documentaire over ‘De Kist’ in première. De archeologen die twee jaar geleden betrokken waren bij de mysterieuze vondst en filmmaker Klaas van Eijkeren doen geheimzinnig over de details, bij wijze van cliffhanger voor de première in Focus Filmtheater in Arnhem. Dan zullen de archeologen ook hun onderzoeksrapport presenteren.
Op 20 minuten rijden van het centrum van Arnhem, aan de rand van de Veluwe in Schaarsbergen, ligt een enorme Duitse bunker die een rol speelde bij de Slag om Arnhem. Momenteel dient de bunker als depot van het Nederlands Openluchtmuseum, maar dat depot gaat er op termijn uit. Binnen twee jaar moet de Rijksgebouwendienst besluiten wat er met de bunker moet gebeuren. Voormalig hoofdredacteur Ad van Heiningen van De Gelderlander deed in opdracht van de overheid onderzoek. Hij hoopt dat het monument geen horecabestemming maar een museale bestemming krijgt (zie video).
Een aantal woningen en gebouwen van Het Dorp in Arnhem verhuist naar het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem. Het Dorp was destijds de eerste ‘gewone’ woonwijk voor mensen met een beperking. Het Dorp ging in de jaren 60 open na een inzamelingsactie onder leiding van Mies Bouwman op televisie. Nu wordt het compleet gerenoveerd. Volgens bestuursvoorzitter Rob Hoogma van de Siza Groep, beheerder van de woongemeenschap, is het belangrijk om oorspronkelijke woningen en gebouwen te bewaren. “Het Dorp was het begin van wereldwijde emancipatie van mensen met een handicap. Het was destijds echt een doorbraak.”
De ‘101’, de museumtrolley van Connexxion, wordt bij de gemeenteraadsverkiezingen van woensdag 21 maart in Arnhem ingezet als mobiel stembureau. De bus (bouwjaar 1949) zal op vijf verschillende locaties in de stad opduiken, zodat kiezers er hun stem kunnen uitbrengen. De locaties zijn uitgezocht met behulp van tips van Arnhemmers zelf. Op verschillende manieren heeft de gemeente hen gevraagd wat een goede plek zou zijn voor het mobiele stembureau. De museumtrolley – het enige rijdende exemplaar in Nederland – is niet afhankelijk van het Arnhemse trolleynet. De ‘101’ wordt gesleept naar locaties die niet aan de bovenleiding te bereiken zijn.
Teus Eenkhoorn volgt Willem Bijleveld op als directeur van het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem. Bijleveld bereikt deze zomer de pensioensgerechtigde leeftijd. Eenkhoorn is op dit moment directeur van de Reinwardt Academie in Amsterdam en begint op 1 juni aan zijn nieuwe functie. Eenkhoorn werkte in het verleden bij Teleac/NOT en het Koninklijk Instituut voor de Tropen, sinds 2012 is hij adviseur bij de Raad voor Cultuur. Eenkhoorn: “Ik zie het als mijn taak om het museum verder te laten groeien op een manier die aansluit bij de koers die de laatste jaren is ingezet door mijn voorganger.”
