Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
De Dongecentrale in het Noord-Brabantse Geertruidenberg begint aan een tweede leven. Het dienstgebouw uit 1951 is als eerste gebouw op het terrein herbestemd, tot kantoorgebouw. De oplevering van het kantoorgebouw is een bijzondere mijlpaal in de herbestemming van het industriële complex langs de Donge, dat wordt herbestemd door de Provincie Noord-Brabant en BOEi, de Nationale Maatschappij tot Restaureren en Herbestemmen van Cultureel Erfgoed.
Een monument is meer dan een samenkomst van stenen: het is ook een bron van verhalen die verbonden zijn met de mensen die er werkten of woonden. Wanneer BOEi aan de slag gaat met een gebouw of gebied, is dat immateriële erfgoed minstens zo belangrijk en daarom zoeken we daar actief naar in ons project ‘Mensen vertellen over Monumenten’. In dit artikel een aantal van dit soort verhalen.
Op zaterdag 9 november wordt 100 jaar Dongecentrale gevierd met een Open Monumentendag Special rond deze bijzondere elektriciteitscentrale in het Brabantse Geertruidenberg. Het publiek is deze dag tussen 10:00 en 17:00 welkom bij de voormalige elektriciteitscentrale en kan met eigen ogen zien wat er in 2012 tot stilstand is gekomen.
Leerlooierij Museum Ravenstein viert zijn tienjarig bestaan. Secretaris Henk Reijs vertelt over de stichting die het leerlooiershuisje ombouwde tot educatief museum. Vervallen. Zo was het huisje – van origine looischuur en één van de laatste overblijfselen van de 19e-eeuwse, industriële bebouwing ‘op de keien’ – waar vanaf 1885 vooral koeienhuiden werden verwerkt tot leer. “Vanuit het stadje was er weinig financiële draagkracht. Daarom hadden we de heemkundeclub zo hard nodig. (…) Dankzij een kleine veertig vrijwilligers kunnen we de boel draaiende houden. Dat is geweldig.”
De Hemwegcentrale in Amsterdam sluit eind dit jaar. De laatste kolencentrale van Nuon kan een tweede leven krijgen als energiemuseum en als verwarming voor de nieuwe wijk Haven-Stad. Een wild plan dat al wel de steun heeft van grote bouwers als Heijmans en Witteveen + Bos. Het plan ‘Energie-Stad’ komt van Finn Dudok van Heel. Op de maquette in zijn atelier heeft de schoorsteen van de centrale al een Euromast-achtig panoramaplatform gekregen. Het uitkijkpunt zou daarmee bijna twee keer zo hoog worden als de A’DAM Toren. Met 175 meter is de centrale immers het hoogste bouwwerk van de stad.
Een oud mijnencomplex op Sumatra is vorige week opgenomen op de UNESCO-werelderfgoedlijst. De Ombilin-mijnen waren ooit de grootste en meest productieve van heel Nederlands-Indië. Pas in 1998 sloten de mijnen. Sinds 2004 werken Indonesië en Nederland samen aan het behoud van de bij de mijn verrezen ‘company town’ met huizen voor arbeiders, een hospitaal, een mijnbouwschool en een gevangenis. Indonesië hoopt dat de combinatie van natuur en industrieel erfgoed een nieuwe toeristische trekpleister zal worden.
Door de uitspraak van de Raad van State over het Hembrugterrein wordt de herontwikkeling van bedrijventerreinen duurder en tijdrovender. Dit stellen deskundigen Friso de Zeeuw en Rachid Benhadi in Binnenlands Bestuur.
Het Haarlemmermeermuseum De Cruquius is gevraagd lid te worden van het UNESCO Water Museums Global Network. Het museum heeft de uitnodiging met trots aanvaard. “Elke beschaving heeft generaties lang kennis en erfgoed over water doorgegeven”, zo meldt het museum. “Watermusea willen de waarde van dit watererfgoed bekend maken aan een groot publiek om de wereldwijde watercrises en de mogelijke oplossingen ervan beter te begrijpen. Van de dreiging van de ‘Waterwolf’ tot leven in een polder met de dreiging van de stijgende zeespiegel; het verhaal van Haarlemmermeermuseum De Cruquius sluit aan bij het wereldwijde urgente waterverhaal.”
De Stichting Haags Industrieel Erfgoed (SHIE) pleit ervoor dat de Visafslag in Scheveningen een rijksmonument wordt, zodat het “markant industrieel gebouwencomplex” wettelijk kan worden beschermd. “Het complex is sinds 2017 onderwerp van de aanwijzingsprocedure als rijksmonument”, schrijft de stichting in een brief aan het Haagse college. “SHIE ondersteunt het voornemen van het rijk van harte, maar de aanwijzing als monument is niet definitief zolang de gemeente hierover geen advies heeft uitgebracht.”
Projectontwikkelaar Progres RE Invest eist van de gemeente Delfzijl een sloopvergunning voor de oude steenfabriek in Delfzijl. De vastgoedbezitter wil op de locatie een Aldi-supermarkt bouwen. De gemeente wil de fabriek niet slopen en meent dat de zaak juridisch goed is dichtgetimmerd. De fabriek valt onder een sloopverbod van de provincie. Dat sloopverbod is speciaal gemaakt voor het aardbevingsgebied en geldt voor karakteristieke gebouwen die nog niet zijn beschermd in een bestemmingsplan. De Raad van State doet binnen zes weken uitspraak.
De voormalige locomotiefhal in de Tilburgse Spoorzone is getransformeerd naar een nieuwe ontmoetings- en werkplek. Een multidisciplinair ontwerpteam heeft een stadslandschap gecreëerd, met behoud van de ruimtelijkheid. ?De LocHal is niet alleen industrieel erfgoed; het gebouw maakt ook een belangrijk deel uit van het collectieve geheugen van de Tilburgers. Naast de textielindustrie heeft het omvangrijke industrieterrein van de spoorwegen een belangrijke rol gespeeld in de groei en de werkgelegenheid in de stad. In de locomotiefhal uit 1932 zijn decennialang locomotieven gebouwd en gerepareerd. De hal was, alleen al vanwege de omvang, een icoon, dat de gemeente wilde behouden.
De Commissie Gelderland van Erfgoedvereniging Heemschut heeft de gemeentelijke monumentenstatus aangevraagd voor de romp van Molen de Hoop/Reudink in Lochem. Het industrieel erfgoed wordt met sloop bedreigd. De molen uit 1832 heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de geschiedenis van de stad. De molen werd onttakeld in 1924. De romp is opgenomen in een voormalige veevoedersilo. De roodbruine silo met het achtkantige pannen dak is beeldbepalend voor de omgeving. De Commissie Gelderland is van mening dat het industrieel erfgoed een plaats verdient op de gemeentelijke monumentenlijst.
