Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Naar aanleiding van de conferentie ‘Doesn’t God Dwell Here Anymore? Decommissioning Places of Worship and Integrated Management of Ecclesiastical Cultural Heritage’, die op 29 en 30 november in Rome plaatsvond, zijn door het Vaticaan ‘guidelines’ gepubliceerd. De richtlijnen en aanbevelingen ten aanzien van het religieus erfgoed zijn bedoeld voor de katholieke gemeenschap die steeds vaker met het buiten gebruik stellen van kerken en herbestemmen van de gebouwen te maken krijgt.
In een brochure Over ranke torenspitsen, staat beschreven hoe de komende jaren voor zo’n 200 Brabantse kerken een nieuwe bestemming moet worden gevonden om sloop voor te kunnen zijn, inclusief een stappenplan voor behoud. Drie vrijwilligers van de Stichting Brabantse Hoeders – Lilian Grootswagers, Wies van Leeuwen en Paul Spapens – tekenen voor de inhoud. Ze spreken van ‘het grootste culturele probleem van Brabant’.
De afgelopen twee jaren is de reuring rond herbestemming van religieus erfgoed tot een hoogtepunt gekomen. Na twee jaar Agenda Toekomst Religieus Erfgoed is het tijd voor de balans. Uiteindelijk waren voornamelijk de erfgoedprofessionals betrokken. Waar zijn de burgers in het proces gebleven? En laten we er daarnaast voor waken dat we zoveel in punten, strategieën en visies gaan denken, dat we het daadwerkelijke ‘doen’ naar de achtergrond verschuiven.
Meer dan honderd Zeeuwse kerken die tussen 1940 en 1970 zijn gebouwd dreigen ongemerkt te verdwijnen. Op een uitzondering na zijn ze niet beschermd, terwijl ze vaak het dorps- of stadbeeld bepalen en van (grote) waarde zijn. Gemeenten moeten sloop daarom voorkomen. Ook inwoners en kerkbesturen kunnen een steentje bijdragen. Dat concludeert de Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland (SCEZ) in de uitgebreide inventarisatie ‘Tussen baksteen en beton’.
Het aantal kerken dat nog voor het oorspronkelijke doel wordt gebruikt, neemt in gierend tempo af. Daarom moet er een kenniscentrum komen waar iedereen terecht kan die wil weten wat je het beste met zo’n vaak monumentaal gebouw en de voorwerpen daaruit kunt doen en hoe. Het plan komt aan de orde tijdens het symposium ‘Agenda Toekomst Religieus Erfgoed’ vanmiddag in Naarden.
In de Azewijnse kerk worden sinds 2015 geen weekenddiensten meer gegeven en de kerk is alleen nog voor voor rouw- en trouwdiensten in gebruik. Het is een van de kerken uit de Verrijzenisparochie die is gesloten vanwege bezuinigingen en teruglopend kerkbezoek. De inwoners van Azewijn krijgen nog tot medio 2018 de tijd voor een overnameplan voor de Mattheüskerk. Komt dat plan er niet, dan dreigt sloop.
Steeds meer kerken in Nederland komen leeg te staan. Sommige kunnen een andere bestemming krijgen, veel andere zullen gesloopt worden. Hoe voorkomen we dat té veel religieus erfgoed verdwijnt? „We ontkomen niet aan keuzes maken. We moeten categoriseren.” De Tweede Kamer belegde op 3 november een hoorzitting over dit thema op initiatief van de Kamerleden Segers (CU) en Pechtold (D66).
De Protestantse Kerk Veenendaal heeft om financiële redenen besloten haar aantal kerkgebouwen te halveren. Twee kerken zullen worden afgestoten, al is nog niet bekend welke van de vier het zullen worden.
In Zeeland staan binnenkort twaalf kerken te koop en dat zullen er de komende jaren snel meer worden vanwege teruglopend kerkbezoek. De plaatselijke kerkbesturen hebben er een grote klus aan om ze verkocht of herbestemd te krijgen.
De Theresiakerk in de Landgraafse kern Lauradorp krijgt twee nieuwe functies. De begane grond van het monumentale pand wordt ingericht als grafkerk. Boven deze begraafplaats komt een verdieping met een gemeenschapsruimte. Als de plannen doorgaan zou de kerk de eerste grafkerk van Limburg worden. Bovengronds begraven is in Nederland nog ongebruikelijk.
De beste oplossing voor de leegstandsproblematiek van kerken is voorkomen dat herbestemming van kerken überhaupt nodig is. Dat blijkt uit het eindverslag van het project “Kerk als baken in de buurt” dat door stichting Het Oversticht en partners is uitgevoerd met subsidie van de provincie Overijssel. Het is zaak eerder in bewustwording te investeren.
Inwoners van Den Hout mogen de Corneliuskerk aan de Houtse Heuvel in principe overnemen. Dat hebben de besturen van de Catharinaparochie en het Bisdom Breda besloten. De overname is daarmee overigens nog niet definitief: de partijen moeten het eerst nog eens worden over de financiële voorwaarden. De Stuurgroep Behoud Corneliuskerk wil de kerk na de sluiting – uiterlijk in december 2016 – behouden voor de Houtse gemeenschap. Zij willen het pand omvormen tot een multifunctionele evenementenlocatie met een gebedsruimte.
