Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
De gemeenteraad van Leusden wil het militair erfgoed op de Leusderheide behouden. Een aanwijzing tot gemeentelijk monument lijkt de beste oplossing om sloop van de vooroorlogse barakken en de naoorlogse beheerderswoning te voorkomen. De meerderheid van de gemeenteraad wil een uitzondering op de huidige regels maken en de monumentenstatus ook toekennen als de eigenaar, Defensie, geen toestemming geeft.
De Muur van Mussert wordt gezien als ‘donker erfgoed’. Stichting Erfgoed Ede heeft de Wetenschapswinkel van Wageningen University & Research gevraagd om te onderzoeken hoe het complex het best kan worden bewaard en hoe aan het complex nieuwe betekenissen kunnen worden gegeven. De belangrijkste conclusie is duidelijk: blijf ver weg van enige vorm van verheerlijking. Daarnaast wordt geadviseerd om het complex te verbinden met andere objecten en gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog in de regio. Dit voorkomt dat Lunteren met de NSB wordt geassocieerd.
Is het behoud van militair erfgoed in Nederland voldoende geborgd? Dat is de vraag die centraal staat in de Verkenning Militair Erfgoed die de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed uitvoert in opdracht van de minister van OCW. Tot voor kort gingen meer klassieke inventarisaties van erfgoed uit van de vraag wat er nog resteert aan bouwwerken rond een bepaald thema. Daar wijkt deze verkenning van af: hier staat het verhaal centraal. Er zijn tien verhaallijnen die als basis dienen voor deze verkenning.
Fort Prins Frederik op Ooltgensplaat wordt met de restauratie van de geschutstoren, de kazerne, bastions, munitieopslagplaatsen en de poterne als krijgskundig historisch uniek element geheel in ere hersteld. Het rijksmonument zal middels herbestemming beleefbaar worden voor een groot publiek. Rik Janssen, gedeputeerde voor de provincie Zuid-Holland: “Ik ben trots op de erfgoedlijn Goeree-Overflakkee die het mogelijk maakt om met alle partners samen dit boegbeeld van het eiland een nieuw leven te geven. Het past uitstekend in de ambities van de provincie om de sociale en economische vitaliteit van het eiland Goeree-Overflakkee te ontwikkelen en te versterken.”
Den Bosch heeft voor de vijftiende keer Europese subsidie gekregen voor zijn vestingwerken. Dit keer gaat het om een nieuwe samenwerking met vergelijkbare steden en organisaties uit Spanje, Polen, Griekenland, Italië en Kroatië. Onderzoek naar herbestemming van militair erfgoed staat centraal. De subsidie bedraagt 168.000 euro. Met het geld kan een deel van de restauratie van de Kruitmagazijenen op Fort Crevecoeur, de verbouwing van voormalige arsenaal het Groot Tuighuis aan de Bethaniestraat en de restauratie van het Kruithuis aan de Citadellaan worden betaald.
De restauratie van het hoornwerk (het buitenwerk van de vesting) onderaan de Grebbeberg bij Rhenen is klaar. Utrechts Landschap heeft het verdedigingswerk in oude luister hersteld. Het hoornwerk kent bastions en tenailles en is één van de oudste verdedigingswerken van de Grebbelinie. De aarden vestingwallen uit 1745 waren bedoeld om de toegang tot de Grebbeberg af te sluiten in oorlogstijd. De restauratie is onderdeel van het Grebbelinieproject. De provincie Utrecht werkt samen met andere organisaties aan het herstel en beheer van het erfgoed in de linie, het ontwikkelen van een recreatief routenetwerk met informatiepunten en een centraal bezoekerscentrum.
Stichting Erfgoed Ede heeft een gemeentelijke monumentenstatus aangevraagd voor twee houten woningen die al meer dan 110 jaar aan de Van Heutszlaan staan en dienst hebben gedaan als militaire barakken. “Het zijn unieke overblijfselen uit een tijd dat besmettelijke ziektes een groot probleem vormden, en waarin dergelijke barakkenwerden ingezet om uitbraken van besmettelijke ziektes te bestrijden door de patiënten in dergelijke barakken te isoleren”, aldus secretaris Jan Kijlstra. Kijlstra verwacht dat de barakken na sloop van verzorgingshuis De Klinkenberg en de daaropvolgende bestemmingswijziging van het terrein niet kunnen blijven staan, maar zegt dat ze eenvoudig kunnen worden verplaatst.
Eigenaar Staatsbosbeheer moet op zoek naar een nieuwe exploitant voor Fort Asperen. Stichting KunstFort Asperen, die ruim 30 jaar betrokken is bij de exploitatie van het militair erfgoed van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, houdt per 1 januari 2018 op te bestaan. Na restauratie van Fort Asperen in 2015 heeft Staatsbosbeheer met het nieuwe stichtingsbestuur besproken over te willen gaan naar een erfpachtconstructie, waarbij de stichting integraal verantwoordelijk is voor de exploitatie en het beheer en onderhoud van het fortterrein. Uit de bevindingen van het afgelopen proefjaar concludeert het stichtingsbestuur dat, ondanks de maximale inzet, een kostendekkende exploitatie niet haalbaar is.
Van 8 t/m 10 november vond in Berlijn een internationale conferentie plaats over instandhouding en duurzaam gebruik van militair erfgoed. Tijdens de conferentie is EFFORTS (European Federation of Fortified Sites) officieel opgericht. EFFORTS is een netwerk voor de ontwikkeling van Europees militair erfgoed zoals vestingsteden, forten en linies. Erfgoed ’s-Hertogenbosch nam in 2015 het initiatief tot de oprichting van dit netwerk. Verdedigingswerken werden eeuwenlang gebruikt om een vijand te weren. Vandaag de dag speelt juist een vreedzaam hergebruik en het verwelkomen van mensen een beslissende rol bij de ontwikkeling van militair erfgoed.
Vrijdagmiddag 13 oktober is Luchtwachttoren 701 in Warfhuizen feestelijk geopend. Bijzonder was de aanwezigheid van 2 oud-luchtwachters die tijdens de Koude Oorlog op deze en andere militaire uitkijkposten werkzaam waren. De vrijwilligers van het Korps Luchtwachtdienst speurden destijds het luchtruim af, op zoek naar vijandige Russische vliegtuigen. Luchtwachttoren 701 maakte deel uit van een landelijk netwerk van 276 uitkijkposten dat tussen 1951 en 1956 werd aangelegd. De uitkijkpost verloor zijn militaire functie, maar bleef overeind en is nu één van de 19 nog bestaande luchtwachttorens. Het Groninger Landschap is zeer verheugd dat – dankzij de steun van velen – dit militair erfgoed is behouden.
Het einde van het Canadian Allied Forces Museum in Groningen is in zicht. Het museum met oude legervoertuigen moet per oktober 2018 uit de loods zijn die het in 2008 voor een periode van tien jaar in bruikleen kreeg van de gemeente. Het museum betaalt geen huur en ontvangt geen structurele subsidie. De gemeente wil de overeenkomst alleen verlengen als het museum 5.000 euro huur per maand gaat betalen. Het museum zegt dat betalen van die huurprijs geen optie is. De toegang is gratis en het museum bestaat vooral bij de gratie van donaties.
In de gemeente Zutphen zijn de Stadsboomgaard aan het Bongerdspad en de Kochbunker bij landhuis ’t Velde aangewezen als gemeentelijk monument. De boomgaard is het eerste Zutphense groenmonument. Het herinnert aan de rol van stadslandbouw in Zutphen en fruitteelt in de IJsselstreek. De Duitse bunker is een van de weinige objecten uit de laatste fase van de Tweede Wereldoorlog. Het vertelt het bijzondere verhaal van de bij Warnsveld gesneuvelde en in de bunker aangetroffen korporaal Morgan. Met deze twee monumenten markeert het college van B en W de start van de aanwijzing van meer gemeentelijke monumenten.
