De Erfgoedstem

Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie

Neanderthalers wonnen berkenpek op high-tech manier in drooggevallen Noordzee

• 48 • Bron: wetenschap.nu

Neanderthalers wonnen berkenpek op high-tech manier in drooggevallen Noordzee

In 2016 vond een amateurarcheoloog een stuk vuursteen met een zwarte substantie eraan op de Zandmotor bij Den Haag. De zwarte stof bleek lijm, zogenoemd berkenpek, van 50.000 jaar oud te zijn. Na onderzoek van de extreem zeldzame vondst werd duidelijk dat de Neanderthalers de pek op een ‘high-tech’ manier gewonnen hadden, schrijft Gerrit Dusseldorp. Normaal gesproken is er voor het maken van pek veel brandhout nodig, maar in de drooggevallen Noordzee, waar de Neanderthalers leefden, waren maar weinig bomen. De Neanderthalers hebben daarom een efficiënt en complex productieproces moeten ontwikkelen om deze pek te maken.

Portie neanderthaler-dna beschermde ons tegen virusziekten (€)

• 98 • Bron: De Volkskrant

Portie neanderthaler-dna beschermde ons tegen virusziekten (€)

Toen onze prehistorische voorouders vanuit Afrika het koudere Europa en Azië binnentrokken, waren ze bevattelijk voor griep- en verkoudheidachtige ziekten. Gelukkig hadden ze ook seks met neanderthalers, die er al woonden en aan de virussen gewend waren. Het dna dat we van hen overnamen, blijkt bescherming te hebben geboden tegen de virussen, noteren Amerikaanse evolutiebiologen in biologenblad Cell. Een ‘mooie hypothese’, reageert hoogleraar vergelijkende genomica Martijn Huynen van de Radboud Universiteit in Nijmegen. Maar het zou niet voor het eerst zijn dat een beloftevol ‘prehistorisch’ signaal in het dna een losse flodder blijkt, brengt hij in herinnering.

Neanderthaler reeg wild van dichtbij aan de speer (€)

• 24 • Bron: de Volkskrant

Neanderthaler reeg wild van dichtbij aan de speer (€)

De Neanderthalers joegen op wild door het van nabij aan hun speer te rijgen. Dat blijkt uit een opmerkelijk experiment, waarbij kungfuvechters een speciale speer in een namaak-hertenkont stootten. De experimenten volgen op de ontdekking, nabij het Duitse Halle, van de tot dusver oudste speerwond, in een prehistorisch hertenbekken. Zo’n 120 duizend jaar geleden moet een Neanderthaler het dier van dichtbij aan zijn speer hebben geregen. Een duidelijke aanwijzing dat de mens al heel vroeg in nauw samenwerkende groepen joeg, schrijven de onderzoekers uit onder meer Nederland in vakblad Nature Ecology & Evolution.

Neanderthaler had 120.000 geleden al verfijnde jachttechniek

• 131 • Door • Bron: Persbericht Universiteit Leiden

Neanderthaler had 120.000 geleden al verfijnde jachttechniek

Neanderthalers konden al heel zorgvuldig en van dichtbij jagen op prooidieren Dat concludeert een internationaal team van archeologen waaronder Leidse onderzoekers in het tijdschrift Nature Ecology and Evolution. Aan dit onderzoek werkten de Leidse archeologen Wil Roebroeks en Eduard Pop mee. Pop noemt de ontdekking een mijlpaal. ‘Het is een belangrijke stap vooruit in onze kennis van de neanderthalers. Het toont aan hoe zij met een houten speer hun prooi moeten hebben verkregen en over welke jachtvaardigheden zij beschikten.’

Gerrit Dusseldorp over archeologische vondsten van kunst

• 41 • Bron: Wetenschap.nu

Gerrit Dusseldorp over archeologische vondsten van kunst

“Kunst is een uniek modern menselijk talent. Hoe verfijnd de stenen werktuigen van Homo erectus en Neanderthalers ook waren, kunstenaars waren ze niet. Of tenminste, dat hielden archeologen lang en op hoog volume vol. Tot de datering in februari van een Spaanse grotschildering. Die bleek 65.000 jaar oud. Toen leefden er geen moderne mensen in Spanje, maar (voor zover we weten) alleen Neanderthalers.” Gerrit Dusseldorp schrijft op Wetenschap.nu over deze en andere archeologische vondsten van kunst. Het antwoord op de vraag hoe oud het maken van kunst is, ligt volgens hem misschien in Naturalis in Leiden.

Tjerk Vermaning: ‘messias der Nederlandse oudheidkunde’ of oplichter?

• 83 • Bron: HISTORIEK

Tjerk Vermaning: ‘messias der Nederlandse oudheidkunde’ of oplichter?

We weten veel over onze prehistorische voorouders, maar wat ontbreekt is grondige kennis over hoe zij dachten en in het leven stonden. Vrijwel alles is speculatie. De ideale voedingsbodem dus voor conflicten. Geen van deze conflicten heeft zoveel losgemaakt, ook buiten het vakgebied, als de strijd rond de amateur Tjerk Vermaning (1929-1987) en de artefacten die hij in 1965 presenteerde als 50.000 jaar oud en gemaakt door neanderthalers. Opschudding volgde, want als dat waar was zou onze prehistorie veel ouder zijn dan werd aangenomen. HISTORIEK vertelt over de ‘unieke’ vondst van Tjerk Vermaning en de opschudding die volgde.

Fluitende neanderthalers

• 36 • Bron: Historiek

Fluitende neanderthalers

Cerkno is een dorpje in westelijk Slovenië, richting Italiaanse grens. Archeologen vonden in een grot die “Divje babe” wordt genoemd een stuk bot, afkomstig van een holenbeer, waarin gaten waren geboord. Een fluit. Een leuke vondst natuurlijk, maar de echte sensatie was de ouderdom: het voorwerp is 60.000 jaar oud. Dat is fors ouder dan twee andere fluiten, die beide zijn gevonden in zuidelijk Duitsland, te Hohle Fels en Gei?enklösterle. Die zijn zo’n 39.000 tot 40.000 jaar oud. Dat betekent dat de Neanderthalers al muziek maakten en dus niet zo achterlijk waren als vroeger werd aangenomen.

Deze kaak heeft geen kin. Is het van een mens of een neanderthaler? (€)

• 72 • Bron: De Volkskrant

Deze kaak heeft geen kin. Is het van een mens of een neanderthaler? (€)

Antropobioloog Paul Storm heeft veel schedels gezien in zijn leven, maar nooit zo’n fascinerende kaak als de prehistorische die hij nu onder ogen kreeg. ‘De kin ontbreekt, bizar.’ De verschillende tekenen wijzen allemaal op een normale, moderne mens, Homo sapiens. Maar dan met de kin van een neanderthaler.

‘Flevoland werd al eeuwen voor de drooglegging bewoond door mensen’

• 57 • Bron: Flevopost

'Flevoland werd al eeuwen voor de drooglegging bewoond door mensen'

Flevoland was mogelijk al 200 duizend jaar geleden bewoond door mensen. Dat stelt geo-archeoloog Don van den Biggelaar in zijn proefschrift ‘New land, old history’, over het landschap en bewoners van Flevoland voor de inpoldering. Van den Biggelaar kwam tot de ontdekking dat het gebied 200 duizend jaar geleden mogelijk al bewoond werd door Neanderthalers, omdat gevonden vuursteen in Flevoland van hoge kwaliteit was.

Neanderthalerkamp in Den Bosch ontdekt

• 417 • Door

Neanderthalerkamp in Den Bosch ontdekt

Bij werkzaamheden aan een ondergrondse parkeergarage in Den Bosch is een Neanderthalerkamp gevonden uit de oude steentijd. De gemeente spreekt van een unieke vondst. Het kamp is 40.000 tot 70.000 jaar geleden opgezet. De gemeente geeft vanmiddag een persconferentie over de vondsten die zijn gedaan. Een aantal daarvan wordt dan gepresenteerd.

NOS Nieuws

Meest gelezen (week)

Meest gelezen (maand)

Meest gelezen (jaar)