Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Eind februari zal België, mede namens Nederland, de Koloniën van Weldadigheid voorgedragen voor de titel Europees Erfgoedlabel. Naar verwachting besluit de Europese Commissie aan het eind van het jaar over de nominatie. Het Europees Erfgoedlabel wijst locaties aan die een sleutelrol hebben gespeeld in Europa en de totstandkoming van de Europese Unie.
Op woensdag 21 november ondertekenden algemeen directeur van de Nederlandse Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, S. Lammers, en directeur generaal voor Amerika en Europa van het Indonesische Ministerie van Buitenlandse Zaken, H.E. Muhammad Anshor, een ‘Letter of Intent’. De overeenkomst is opgesteld voor verdere samenwerking op het gebied van maritiem erfgoed tussen de rijksdienst en de Indonesische erfgoedpartner The National Centre for Archaeology. Er wordt onder andere ingezet op het onderzoek naar de oorlogsschepen De Ruyter, Java en Kortenaer die vergingen tijdens de Slag in de Javazee.
Het MS Oranje was het grootste en snelste passagiersschip dat ooit op een Amsterdamse werf werd gebouwd. Tachtig jaar geleden werd het schip gebouwd voor de lijndienst tussen Nederlands-Indië en Nederland. Tijdens de Tweede Wereldoorlog deed het dienst als hospitaalschip en na de oorlog ‘repatrieerden’ talloze personen met de Oranje van Indonesië naar Nederland op weg naar een nieuw ‘thuis’. Bij het Scheepvaartmuseum in Amsterdam loopt momenteel een tentoonstelling over dit historische schip. Op Historiek wordt in het artikel van Tijmen Kohn stilgestaan bij de repatriaties die met het schip werden uitgevoerd.
Nederland en Indonesië gaan samen Nederlandse scheepswrakken in de Indonesische wateren beschermen. Dat moet voorkomen dat er opnieuw wrakken illegaal worden geborgen, zoals eerder is gebeurd met de marineschepen Hr. Ms. De Ruyter, Hr. Ms. Java en Hr. Ms. Kortenaer. Voor het einde van het jaar moet er een gezamenlijk team komen dat een strategie voor de bescherming van de nog minimaal 110 Nederlandse scheepswrakken gaat ontwikkelen. Volgens minister Blok (Buitenlandse zaken) gaan de RCE en zijn Indonesische evenknie Arkenas ook onderzoek doen naar de locaties waar de drie verdwenen marineschepen lagen. Ze moeten als gedenkplaats worden gemarkeerd.
Culturele erfgoedinstellingen moeten hun collecties digitaal openstellen met zo min mogelijk beperkingen. Dat is het belangrijkste advies aan de beleidsmakers voor de Nederlandse en Vlaamse cultuur- en erfgoedsector. Het rapport ‘Aanbevelingen voor open data in de cultuursector’ is opgesteld door DEN, PACKED vzw en Netwerk Digitaal Erfgoed in opdracht van Taaluniecommissie Digitaal Erfgoed. Het rapport geeft een antwoord op de vraag wat de voorwaarden zijn voor instellingen om hun collecties en collectiegegevens als open data vrij te kunnen geven, zodat wat gedigitaliseerd wordt, optimaal bruikbaar en herbruikbaar is.
Een paradijs voor broedvogels. Dat is de visie van de landen rond de Waddenzee voor het unieke natuurgebied. Daarnaast moet de visstand zich herstellen, worden de gevolgen van klimaatverandering onderzocht en gaan de havens zich verder verduurzamen. Dit is de uitkomst van de 13e Trilaterale Waddenzeeconferentie, afgelopen donderdag en vrijdag in Leeuwarden. Minister Carola Schouten maakte hier nieuwe afspraken met haar Duitse en Deense collega’s. De afspraken zijn gebundeld in het ‘Verdrag van Leeuwarden’, dat door de drie landen is ondertekend. Verder heeft Nederland, na vier jaar voorzitterschap van de Trilaterale Waddenzeesamenwerking, het stokje overgegeven aan Duitsland.
Een nieuw Verdrag van Leeuwarden moet het Waddenzeegebied verder beschermen. Op 18 mei wordt het getekend in de Friese hoofdstad. Het verdrag sluit een vierjaarlijkse regeringsconferentie af waaraan Denemarken, Duitsland en Nederland meedoen. Minister Schouten (LNV) heeft de Tweede Kamer alvast het eindconcept toegestuurd. Het verdrag moet onderstrepen hoe belangrijk de drie landen behoud van het werelderfgoed vinden, schrijft zij. Het concept telt 26 pagina’s met in totaal 45 punten. Er staat veel in over de bescherming van broed- en trekvogels en visbestanden. De drie landen willen hun kennis delen over de effecten van klimaatverandering. Ook duurzaam havenbeheer valt eronder.
Maria van Leeuwen verbleef in het kader van haar onderzoekstage voor de onderzoekmaster Nederlandse Literatuur en Cultuur aan de Universiteit Utrecht twee weken in Paramaribo. De film ‘Als de stenen spreken’ (zie video) vormt de eindrapportage van haar onderzoek en is een advies aan de RCE, met als centrale locatie de historische begraafplaats Nieuwe Oranjetuin. In haar onderzoek gaat ze in op gedeeld erfgoed. “Nederland en Suriname delen een geschiedenis, maar iedere geschiedenis wordt beleefd vanuit een eigen perspectief. Hoe ga je daarmee om als het gaat om het presenteren van koloniale gebouwen, plantages en begraafplaatsen?”
De stuurgroep van het INTERREG VA project ‘Kunstverbinding – Kunstverbindung’ is vorige week voor het eerst bij elkaar gekomen. Onder de naam ‘taNDem’ werken culturele instellingen uit Gelderland en Overijssel en uit Nordrijn-Westfalen en Nedersaksen de komende drie jaar intensief samen om de kunst-, cultuur- en erfgoedsector in het grensgebied te versterken en een duurzaam Nederlands-Duits netwerk op te bouwen. Zoals de naam al doet vermoeden, brengt ‘taNDem’ culturele instellingen uit Nederland en Duitsland in tandems bijeen. Om de grensoverschrijdende samenwerking te stimuleren, kan elk tandem maximaal € 15.000 subsidie uit het project ontvangen.
Het onderzoek in Indonesië naar de rovers van oorlogsgraven in de Javazee is gestopt. Alle sporen zijn doodgelopen, zeggen bronnen in Den Haag. In opdracht van Omroep Max maakte een filmploeg in het najaar van 2016 een documentaire over de Slag in de Javazee, in 1942. Onder meer de marineschepen De Ruyter, Java en Kortenaer zijn toen door de Japanners tot zinken gebracht, met zo’n 1100 opvarenden aan boord. Bij het maken van de opnamen bleken deze oorlogsgraven te zijn verdwenen. Nederland en Indonesië spraken af om samen te onderzoeken wie de wrakken van de zeebodem heeft gehaald.
Brabant presenteert volgende maand een lijst met officiële Van Gogh Monumenten. Het gaat om 35 tot 45 erfgoedlocaties waar Vincent van Gogh bijvoorbeeld gewoond of geschilderd heeft. De 9 betrokken gemeenten zullen op 30 oktober een convenant tekenen om het erfgoed te beschermen. De precieze plekken die in een monumentenhandboek zullen worden opgenomen zijn nog niet bekend. Het is de bedoeling dat er in Nederland, België en Frankrijk nog meer Van Gogh Monumenten worden aangewezen. Een plek op de werelderfgoedlijst van Unesco is voor de initiatiefnemers de ultieme kroon op het werk.
Nederland en Australië hebben een belangrijke nieuwe overeenkomst gesloten over de manier waarop de twee landen het cultureel erfgoed onder water gezamenlijk beheren en onderzoeken. Nederlanders verkenden de kustlijn van Australië al in 1606, ruim 150 jaar vóór James Cook. Het ondertekende memorandum van overeenstemming vertegenwoordigt de belangrijkste evaluatie van de manier waarop de twee landen het gezamenlijke beheer hebben geregeld sinds 1972. Het streven is om meer gezamenlijke projecten op te zetten, kennis en middelen uit te wisselen, en het gezamenlijk beheer formeel in lijn te brengen met het UNESCO-verdrag ter bescherming van cultureel erfgoed onder water uit 2001.
