Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Marjorie Verhoek is net een maand programmaleider Erfgoed Deal bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. De formele aanvraagprocedure start half november. Hoewel formeel? Verhoek: “We gaan geen lijstje afvinken. De Erfgoed Deal is vormvrij. Wel doorslaggevend bij de selectie is, naast cofinanciering en uiteraard dat de plannen binnen de transitiethema’s vallen, dat partijen buiten het erfgoedveld zijn betrokken en dat de opgave gebiedsgericht is.”
Het Oude Groothuys in Hertme, beter bekend als het ‘Spookhuis’, blijft ondanks de verplaatsing en restauratie (zie foto) een rijksmonument. Dat heeft de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed bekendgemaakt. Het Oude Groothuys dateert uit de zestiende eeuw en fungeerde als schuilkerk voor katholieken. Volgens de overlevering werden ongewenste buitenstaanders op afstand gehouden door als spook verkleedde kerkgangers. Het ‘Spookhuis’ wordt herbestemd tot dorpshuis.
De DRU Industriepark in Ulft onderzoekt plaatsing op de UNESCO-werelderfgoedlijst. Directeur Juliëtte Hofman heeft een oriënterend gesprek gehad met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. “Het is een behoorlijk ingewikkeld proces. We moeten vooral heel duidelijk maken wat er zo uniek is aan de DRU. Bijvoorbeeld dat hier het verhaal wordt verteld van 250 jaar ijzerindustrie, en dat dat de bakermat was voor de huidige maakindustrie in de regio”, zegt Hofman.
Bij eigenaren van monumenten die hun historische gebouw willen verduurzamen leven vaak veel vragen. Denk aan: Welke duurzaamheidsmaatregelen zijn er? En: Kan ik mijn historische woning net zo goed isoleren als een nieuwe woning? Een nieuwe videoserie van de stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (ERM) en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) biedt antwoord op deze en andere vragen en helpt monumenteigenaren bij hun verduurzamingsambitie. Dit onder de titel: ‘Monument van morgen’.
De ‘Landschapsvisie Klooster Ter Apel en omgeving’ is afgerond. Op 18 september presenteerden de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, gemeente Westerwolde, Stichting Museum Klooster Ter Apel en Staatsbosbeheer met trots de nieuwe visie. De presentatie markeert de nieuwe fase van visie naar uitvoering en ook het gezamenlijk optrekken hierin de komende tien jaar. De visie onderscheidt drie perioden in de geschiedenis van het klooster en de omgeving: de kloosterenclave als zelfvoorzienende eenheid (1465–1619), de kloosterenclave als eigendom van de stad Groningen (1619-1970) en de kloosterenclave in het landschap (1970- 2018).
Het Sint-Janslyceum in Den Bosch wordt een rijksmonument. Op 9 september overhandigt Susan Lammers, algemeen directeur van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, de status. Het gebouw waarin het lyceum sinds 1961 is gehuisvest, is volgens het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap “een kenmerkend monument van de Nederlandse architectuur en een essentieel toonbeeld van de wederopbouwperiode in Nederland”. Het gebouw wordt gezien als één van de gaafst bewaard gebleven gebouwen van de Bossche School.
In 1999 werd voor Stavoren een scheepswrak ontdekt. Hoewel al vaker naar het wrak is gedoken, zijn er nog altijd veel vragen. Daarom speurden maritiem archeologen uit Nederland en België vorige week naar antwoorden. Thijs Coenen, maritiem archeoloog bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, was één van hen. “Onze vondsten leveren heel wat kennis op over het leven aan boord en de manier van schepen bouwen. We brengen letterlijk en figuurlijk een stukje geschiedenis boven water.”
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed stuurt experts naar Haaren om te onderzoeken hoe erg de brand afgelopen weekeinde heeft huisgehouden op landgoed Haarendael. Die dienst wil dat het rijksmonumentale deel van het landgoed, dat grotendeels ten prooi viel aan de vlammen, wordt herbouwd. Het complex stamt uit 1839, was lange tijd een seminarie, in de Tweede Wereldoorlog een gevangenis en interneringskamp en nadien woonden er mensen met een verstandelijke beperking. Eigenaar Wim Vugts wil op het landgoed een combinatie van zorg en wonen of hotel en wonen realiseren. Deze plannen zijn door de brand vooralsnog niet gewijzigd.
Vorige week hebben alle eigenaren van rijksmonumenten de beschikking op hun aanvraag voor instandhoudingssubsidie ontvangen. Van de 1395 aanvragen heeft de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed alle 1230 aanvragen die aan de criteria voldeden kunnen honoreren. In totaal is bijna € 87 miljoen toegekend voor 2384 rijksmonumenten of zelfstandige onderdelen: € 75,9 miljoen voor gebouwde monumenten, bijna € 10,7 miljoen voor groene monumenten en € 0,3 miljoen voor archeologische monumenten. Het reguliere budget van € 50,83 kon dit jaar deels worden verhoogd door geld dat in eerder jaren niet is besteed toe te voegen.
Tot 16 september kunnen organisaties, directeuren en andere betrokkenen een talentvolle jonge professional aanmelden voor het Monumententalent 2019. Deze eervolle prijs is niet alleen van betekenis voor de winnaar, maar brengt ook actuele thema’s als vernieuwing, diversiteit en verjonging in de monumentensector onder de aandacht. De winnaar ontvangt een uniek en naar eigen wens in te vullen ontwikkeltraject, ter waarde van € 7.000. De andere finalisten kunnen aan een buitenlandse congresreis een bedrag van € 3.000 besteden.
Op het visitekaartje van Frank Strolenberg van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed staat ‘programmamanager toekomst religieus erfgoed’. Strolenberg reist heel Nederland door om voorlichting te geven over kerkenvisies. Voor het opstellen van die visies heeft het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 9,5 miljoen euro beschikbaar gesteld. Een niet onbelangrijk deel van dat geld gaat op aan procesbegeleiding. Strolenberg: “Dat komt omdat gemeente, kerkeigenaren en omwonenden vaak voor het eerst sinds jaren met elkaar om de tafel zitten.”
Artis staat vol monumentale dierenverblijven en andere gebouwen. Steeds wordt er daar wel een van gerestaureerd. De kazemat Vreeswijk-Oost is in 1936 gebouwd. Archeologisch onderzoek rond het verdedigingswerk levert nieuwe informatie op. Alle verf was eraf. En de stoffering ontbrak. Toch is de Amsterdamse School-wieg van architect Kees van der Wilk prachtig hersteld. Over dit en meer gaat nummer 3 van 2019 van het Tijdschrift van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
