Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Basisschool De Triangel wordt de nieuwe Sleutelbewaarder van de Molukse kerk in Appingedam. Met het project Sleutelbewaarders van de Stichting Oude Groninger Kerken (SOGK) maken kinderen kennis met de kerk in hun buurt en gaan de school en de kerk structureel samenwerken. De Triangel is hiermee de elfde school die meedoet aan dit project. De Molukse kerk is sinds 2014 een van de leden van de Groninger Kerkenfamilie.
‘Hoe ver je gaat. Heeft met afstand niets te maken. Hoogstens met de tijd.’ Deze wonderlijke zinsnede uit het liedje ‘Omarm’ van Bløf gaat al zo’n 10 jaar met mij mee. En de zin blijft mij verbazen. Ook omdat hij vaak van toepassing is op zoveel zaken. Afgelopen week speelde hij weer door mijn gedachten. Bij een bijeenkomst van bouwhistorici was de vraag hoe je de transformatieruimte van een kerkgebouw kunt bepalen. Hoe ver mag je gaan met verbouwen, zonder dat de essentie van een gebouw wordt aangetast? Dat heeft alles met de tijd te maken.
De restauratie van de al jaren leegstaande Heilig Hartkerk in Breda start binnen enkele maanden. Dit bevestigt een woordvoerder van bouwconcern VolkersWessels. Na de restauratie komen er kantoren, bedrijven en horeca in het rijksmonument. De restauratie liep vertraging op, omdat omwonenden bezwaar maakten tegen de komst van een appartementenblok en een parkeergarage achter de kerk. De Raad van State wees deze bezwaren vorig jaar af. Een deel van restauratiekosten wordt betaald uit de opbrengst van de verkoop van de appartementen. De provincie Noord-Brabant heeft vier ton beschikbaar gesteld. Het overige geld komt van subsidies.
De toren van Westermeer staat al jaren scheef en een van de gevels dreigt in elkaar te zakken. Reden voor de eigenaar Stichting Beheer Rijksmonumenten in de gemeente De Fryske Marren om de toren op de algemene begraafplaats van Joure een grote opknapbeurt te geven. De toren van Westermeer is het oudste bouwwerk in Joure. De toren werd in de veertiende eeuw gebouwd als kerktoren voor het toenmalige dorp Westermeer. De exacte leeftijd van de toren is onbekend, maar in 1315 was er al sprake van een kapel bij Westermeer.
Hoe is de voormalige Sonse kerk (bijna) klimaatneutraal te maken? En wat is er nodig om er een dorpshuis in te krijgen? Het is nu wachten op het antwoord op die vragen. De komende maanden moet duidelijk worden wat nu écht de mogelijkheden zijn met de voormalige Sonse kerk. De gemeenteraad heeft donderdag 10 januari ingestemd met een aantal aanvullende onderzoeken, die onder meer moeten uitwijzen in hoeverre het pand klimaatneutraal te maken is en op welke manier er een dorpshuis in past.
Amsterdam krijgt een Luther Museum. Aan de Nieuwe Keizersgracht worden zes zalen gewijd aan het Luthers erfgoed en de geschiedenis van Maarten Luther (1483-1546), de vader van de reformatie. Wanneer het museum precies opengaat, is nog niet bekend. Het is gevestigd aan de Nieuwe Keizersgracht 570, in de regentenvleugel en de kerkzaal van het voormalige Lutherse mannen- en vrouwenhuis De Wittenberg.
In Nederland is de toekomst van religieus erfgoed inmiddels een serieus thema. En we hebben in 2018 echt stappen gezet. Verschillende partijen bewegen naar elkaar toe. Ik zag politieke partijen het onderwerp omarmen en de minister die een aftrap doet. Ik zie het provinciaal bestuur en het Bisdom met elkaar in gesprek. Op lokaal niveau pakken een paar politieke partijen een rol en de wethouder gaat aan tafel met het parochiebestuur. Ik wil er op vertrouwen dat dat ook echt iets concreets op gaat leveren in 2019. Dat zou een grote stap voorwaarts betekenen voor al dat geweldig mooi religieus erfgoed wat we rijk zijn.
Stichting Alde Fryske Tsjerken heeft de twee kerken van de Protestantse Gemeente Gaast-Ferwoude overgenomen. Het zijn de 50e en 51e kerk die de stichting in beheer heeft. De gesprekken over de overdracht begonnen al een aantal jaar geleden, vertelt Gerko Last, waarnemend directeur van de stichting. De belangrijkste gespreksonderwerpen zijn altijd de financiële en emotionele kant. “Een kerkelijke gemeente doet er een poosje over om zo’n besluit te nemen. Er is eeuwenlang gerouwd en getrouwd, er liggen veel herinneringen. Het is een moeilijk en emotioneel besluit om niet meer eigenaar van zo’n gebouw te zijn.”
In 2008 werd onder de noemer ‘Jaar van het Religieus Erfgoed’ een begin gemaakt met het onder de aandacht brengen van de zorgelijke situatie van het religieus erfgoed. Deze situatie werd beschreven in het ‘Strategisch Plan voor het Religieus Erfgoed’. Tien jaar later kijkt de auteur van dit plan, prof. dr. Nico Nelissen, terug op wat er sindsdien is veranderd. “Het slechte nieuws is, dat inderdaad nogal wat kerken aan de eredienst zijn onttrokken, dat er meerdere zijn gesloopt en dat er heel wat leegstaan (…). Maar er is ook zeer goed nieuws. Dat is in vijf punten samen te brengen.”
Sidney van den Bergh, redacteur bij Toekomst Religieus Erfgoed vraagt zich af of de kerk niet zelf een actieve rol zou moeten willen pakken in plaats van dat een kerk verkocht wordt. “Door het teruglopend kerkbezoek en de teruglopende inkomsten komen parochiebesturen steeds vaker voor een ingewikkelde keuze te staan. Gaan we de kerk handhaven of gaan we de kerk aan de eredienst onttrekken? En als we haar dan aan de eredienst gaan onttrekken, wat gaan we dan doen? Gewoon alleen de deur op slot? Of herontwikkelen? Of herbestemmen? Of verkopen? Volop keuzes waarbij ook de parochianen een stem moeten hebben.”
Grote steden zoals Rotterdam, Utrecht en Amsterdam hebben woonboulevards. Almere, waar alles kan, heeft een reli-boulevard. Almere is een zogenaamde newtown: een geplande stad, opgebouwd sinds 1976, toen de eerste 25 gezinnen er naar toe verhuisden. Rond 2010 kwam de discussie op gang over de bouw van verschillende gebedshuizen. De katholieken wilden een Bonifatiuskerk, maar ook andere geloofsgroepen wilden hun eigen gebouw. De gemeenteraad was toen nog druk met de inrichting van Almere –Buiten. Dwars door dit stadsdeel was de Evenaar als centrale verbindingsweg tussen de wijken gepland. Al snel werd de boulevard bestempeld tot reli-boulevard.
Heemschut Gelderland wil dat gemeenten en parochies afspraken maken over de toekomst van tientallen kerkgebouwen in Liemers en Achterhoek. De vrees is dat het niet mogelijk is een alternatieve bestemming te vinden als veel kerkgebouwen tegelijk leeg komen te staan. In dat geval zouden veel kerkgebouwen moeten worden gesloopt. Volgens John van Duren, secretaris van Heemschut Gelderland, spelen gemeenten een belangrijke rol in de toekomst van kerkgebouwen. “Een gemeente bepaalt wat er in een kerkgebouw mag via een bestemmingsplan.” Als de reacties positief zijn wil Erfgoedvereniging Heemschut eenzelfde oproep doen aan alle Gelderse en Nederlandse gemeenten.
