Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
In Enkeltje Wetenschap vertellen wetenschappers van de Universiteit Leiden over de passie voor hun onderzoek. In deze aflevering neemt archeoloog Roos van Oosten je mee in de wereld van de Leidse beerputten. Ze komt tot een opvallende conclusie: de Leidse binnenstad was in de middeleeuwen lang niet zo vies als je zou denken.
Archeologen van de Universiteit Leiden gaan in Zeewolde een nagebouwd huis uit de steentijd in brand steken. Er wordt onderzocht hoe het huis instort, wat er van de constructie overblijft en hoe voorwerpen worden aangetast. De archeologen willen meer inzicht krijgen in hoe verbrande resten moeten worden geïnterpreteerd.
Leidse studenten gaan de komende 10 jaar archeologisch botonderzoek leren uitvoeren op Arnhemse skeletten. Arnhem geeft de Universiteit Leiden 720 geraamtes in bruikleen.
De skeletten uit de periode 1400 tot 1829 zijn vorige zomer opgegraven toen Arnhem de Jansbeek aanlegde door het stadscentrum. De menselijke resten rustten op verdwenen begraafplaatsen rondom de Arnhemse Eusebiuskerk en een klooster. Specialisten zijn bijna klaar met een onderzoek naar details van de opgraving. De Universiteit Leiden heeft Arnhem gevraagd om de skeletten te mogen gebruiken. De botten zijn goed geconserveerd en kunnen veel vertellen over stedelijke bevolking in vorige eeuwen.
Vanaf dit jaar wordt het maritiem historisch onderzoek nationaal op elkaar afgestemd. Het Maritiem Museum (in samenwerking met de Erasmus Universiteit Rotterdam), het Scheepvaartmuseum (in samenwerking met de Vrije Universiteit Amsterdam) en de Leerstoel Zeegeschiedenis van de Universiteit Leiden willen door fundamenteel wetenschappelijk onderzoek een zo breed mogelijk publiek bewustmaken van de maritieme wortels in de identiteit van de Nederlandse economie en samenleving. De nieuwe infrastructuur, die uit deze samenwerking ontstaat, zal jonge onderzoekers kansen bieden zich te specialiseren in maritieme geschiedenis en het gebruik van maritiem erfgoed als bron van kennis.
Leidse archeologiestudenten hebben bij archeologische opgravingen twee graven uit de zevende eeuw ontdekt. Een studente ontdekte een van de graven tijdens een practicum, dat tijdens het eerste jaar van de studie deel uitmaakt van het lesprogramma. In de goed bewaarde graven werden twee skeletten van jonge mannen aangetroffen. Het ene skelet is gevonden met een kort zwaard aan de gordel, het tweede met diverse kledingspelden, een gordel met grote gesp en een brok metaal. De graven zijn volgens Universiteit Leiden interessant, omdat er weinig bekend is over de tijd waarin de gevonden personen leefden.
Op het statige Lange Voorhout staan veel rijksmonumenten te huur. Zijn de Haagse stadspaleizen te duur? Te pronkzuchtig? Te kruip-door-sluip-door? Eigenaren en makelaars hebben een flinke klus aan het vastgoed op het Lange Voorhout. In totaal staan zeker elf panden al geruime tijd leeg, te huur of te koop. De Hoge Raad verruilde in 2017 twee grote locaties voor nieuwbouw – efficiënter en goedkoper. De Amerikaanse ambassade verhuisde naar Wassenaar – groter en beter te beveiligen. De Universiteit Leiden clusterde zijn Haagse campus elders in de stad. Aan de locatie ligt het niet. Of wel?
Hoe ziet je leven eruit als je wetenschapper wordt? Het Faces of Science project van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen breidt uit. Twaalf nieuwe promovendi gaan verslag doen van hun dagelijks bestaan in de wetenschap. Eén van deze promovendi is Lennart Kruijer van de Faculteit der Archeologie aan de Universiteit Leiden. “Het is een mooie kans om middelbare scholieren op een toegankelijke wijze bekend te maken met de inhoudelijke en vooral ook praktische kanten van een PhD in Mediterrane en Klassieke Archeologie. Ik zal iedere maand een blog schrijven over een onderwerp dat gerelateerd is aan mijn onderzoek.”
Hoe beheren we ons onderwatererfgoed? Dat is de hoofdvraag van het proefschrift van Martijn Manders. De maritiem archeoloog en programmaleider maritiem erfgoed bij de RCE promoveerde gisteren aan de Universiteit Leiden. Veel van ons onderwatererfgoed is onbekend. Maar we kunnen wel meer inschatten, onderzoeken en voorspellen dan we nu doen. Als we meer inzicht hebben, kunnen keuzes gemaakt worden over het beheren van vindplaatsen onder water. Daarbij is het in situ bewaren geen wondermiddel, maar een deel van de oplossing, net als opgraven en onderzoeken. Manders: “Alles staat en valt met draagvlak voor het erfgoed.”
Al 25 jaar gaan Leidse archeologiestudenten naar de Duitse plaats Schöningen voor opgravingen in een bruinkoolgroeve. Elk jaar komen daar bijzondere objecten van zo’n 300.000 jaar oud boven de grond. Hoogleraar Thijs van Kolfschoten blikt terug aan de hand van vier bijzondere vondsten: een werpstok, houten speren, dierenbotten met lange krassen en een schedel van een sabeltandtijger. De vondst van de werpstok in 1994 “symboliseert het moment dat we wisten dat Schöningen wel eens een zeer waardevolle vindplaats zou kunnen zijn”. De vondst van de sabeltandtijger in 2015 “laat zien dat er 300.000 jaar geleden nog sabeltandtijgers waren in Europa”.
Achttien jaar lang heeft hij ieder jaar in Syrië opgegraven. En dus voelt Olivier Nieuwenhuijse, verbonden aan het Centre for Global Heritage and Development van de Universiteit Leiden, zich verantwoordelijk voor het archeologisch erfgoed dat tijdens de burgeroorlog is verwoest. Hij voelt zich extra betrokken bij de objecten en vindplaatsen in en om Raqqa. Aan de verwoestingen kan hij niets doen, maar hij wil wel de schade zo veel mogelijk beperken en zelfs al een basis leggen voor de toekomst. Dat doet hij door met drie initiatieven reconstructies te maken van de vondsten en vindplaatsen.
Koen Donker van Heel, UD Demotische Papyrologie aan de Universiteit Leiden, is één van de gebruikers van de bibliotheek van het Instituut voor het Nabije Oosten (NINO). Leden van het Curatorium van het NINO, de Universiteit Leiden (UBL) en het Rijksmuseum van Oudheden (RMO) hebben voorgesteld dat de boekencollectie overgaat naar de UBL en de collectie spijkerschrifttabletten overgaat naar het RMO. Volgens de papyroloog is de “ordinaire overval verkleed als een verstandige maatregel” pas vorige week aangekondigd, zodat tegenstanders geen gelegenheid hebben om een verdediging te organiseren.
In Mykeens Griekenland verschenen vanaf 1600 v. Chr. zeer veel monumentale bouwwerken zoals grote graftombes, robuuste verdedigingswerken en nieuwe wegen en bruggen. Tot vrij recent keken onderzoekers behoorlijk eenzijdig naar de reden van die teloorgang. De Leidse archeoloog Ann Brysbaert heeft een holistische benadering en onderzoekt met haar internationale onderzoeksteam de voedselvoorziening, de veranderingen in het landschap, de culturele kenmerken en de grafcultuur van deze oude Grieken. Na anderhalf jaar werk (het project loopt tot 2020) is het al duidelijk dat deze gecombineerde methode van aanpak veel inzichten geeft in de organisatie van de Mykeense maatschappij.
