Als eerste museum in Noord-Brabant treedt Nationaal Monument Kamp Vught toe tot het netwerk van Canonmusea. Ingrid van Engelshoven, minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, bracht 9 december een bezoek aan het museum en onthulde hier één van de vijf ‘objecten van herinnering’. Dit deed zij samen met de nu 99-jarige oud-gevangene Marie Verbraeken die gevangen werd gehouden in Kamp Vught vanwege haar koerierswerk tijdens de oorlog. Zij ontmoetten tijdens het bezoek ook leerlingen van Basisschool Sint Jozef uit Geldrop bij het Kindermonument. Minister Van Engelshoven zei na de onthulling: “Geschiedenis gaat pas leven als je ergens naartoe kunt om verhalen te horen en objecten kunt zien, zoals hier. Juist de details maken dat we er ons iets bij kunnen voorstellen en erop kunnen reflecteren.”
Objecten van herinnering: ‘Zelfportret’ voor een geliefde
Minister Van Engelshoven en mevrouw Verbraeken onthulden in de vaste expositie één van de vijf ‘objecten van herinnering’: het popje dat gevangene Riek Snel maakte voor haar geliefde Jo Elsendoorn. Voor hun arrestatie zijn Jo en Riek beiden actief in het Amsterdamse verzet. Jo ontsnapt uit Kamp Vught en stuurt Riek briefjes, verstopt in de kurk van flesjes bessensap. Riek stuurt hem haar ‘zelfportret’ terug: een popje in kampkleding en op klompjes. Ze gebruikt onder meer haar eigen kleding en haren om het popje te maken, tot in het kleinste detail: zelfs de rode driehoek en haar kampnummer 0176 ontbreken niet. “Volgende keer in een mooiere jurk”, schrijft ze op het boekje onder de arm van het popje. Maar het loopt anders. Riek overlijdt in Kamp Ravensbrück; Jo overleeft de oorlog, na gevangenschap in verschillende kampen in Europa. Het ‘zelfportret’ van Riek Snel is geselecteerd voor de Canon van Nederland omdat dit één van de verhalen verbeeldt van het venster De Tweede Wereldoorlog.
Vensters op de Tweede Wereldoorlog en Anne Frank
De andere vier Canon-objecten van Nationaal Monument Kamp Vught zijn: een kamppak, een knijpkat gemaakt in het Philips-Kommando, het crematorium op het vroegere kampterrein en het Kindermonument. Het crematorium is omgeven door de originele omheining van betonpalen met prikkeldraad en de kampgracht. Op een steenworp afstand bevindt zich het Kindermonument, dat in 1999 is onthuld ter nagedachtenis aan de bijna 1.300 Joodse kinderen die weren vermoord in Sobibór. De eerste vier objecten sluiten aan op het venster van de Tweede Wereldoorlog. Het Kindermonument is geselecteerd voor de Canon van Nederland omdat dit één van de verhalen verbeeldt van het venster Anne Frank.
Directeur Jeroen van den Eijnde: “Geschiedenis doorgeven en een brug slaan tussen toen en nu. Dat is, zeker op plekken als die van het voormalige Kamp Vught, heel belangrijk. Wij doen dat door bijzondere verhalen te vertellen bij soms ogenschijnlijk heel gewone objecten. Er zijn nog maar heel weinig mensen die de oorlogsjaren zelf bewust hebben meegemaakt, zoals Marie Verbraeken. Mensen zoals Marie inspireren ons. De verhalen zullen ook in de toekomst mensen raken en inspireren. Precies waar wij als herinneringscentrum voor staan.”
Canon van Nederland en het Canonnetwerk
De Canon van Nederland neemt je in vijftig vensters mee langs mensen, gebeurtenissen en voorwerpen die samen de geschiedenis van Nederland vertellen.
Met de Canon van Nederland als uitgangspunt slaan musea en historische plaatsen door heel Nederland de handen ineen om de veelzijdigheid van de Nederlandse geschiedenis voor het voetlicht te brengen: het Canonnetwerk. Zij presenteren topstukken van de Canon in de eigen context en trekken samen op in programmering en campagne. Deze landelijke samenwerking is een initiatief van het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem, waar sinds september 2017 de overzichtspresentatie van de Canon van Nederland te zien is. De komende jaren groeit het Canonnetwerk verder uit, verspreid over Nederland. De landelijke samenwerking wordt mede mogelijk gemaakt door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Mondriaan Fonds en de Gravin van Bylandt Stichting.