Participatie in de Omgevingswet. Ook voor erfgoed van belang

De binnenstad van Amersfoort
De binnenstad van Amersfoort Foto: MelvinvdC via Wikimedia CC BY-SA 3.0

Niemand zit te wachten op lange juridische procedures. Projecten lopen daardoor vaak flinke vertraging op. In de Omgevingswet, die waarschijnlijk in 2019 in werking zal treden, neemt participatie daarom een belangrijke plaats in. Gezamenlijk vooraf naar kansrijke oplossingen zoeken moet leiden tot betere en snellere besluitvorming, zo is de bedoeling van de regering. Geen voldongen feiten die weerstand oproepen, maar draagvlak creëren. Initiatiefnemers van projecten zullen straks zelf actief aan participatie moeten gaan doen.

Ruimtelijke plannen overheid
Voor de overheid geldt al een verplichting tot participatie bij grote ruimtelijke plannen. Zo moet een gemeente bij de vaststelling van een bestemmingsplan aangegeven hoe burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties bij de voorbereiding zijn betrokken. Dat zal straks ook gelden voor het omgevingsplan, de opvolger en uitgebreidere versie van het bestemmingsplan. Daarin moet ook rekening worden gehouden met het behoud van cultureel erfgoed. Erfgoedorganisaties zijn hier vaak al bij betrokken, maar zullen in de toekomst nog meer hun rol kunnen pakken.

De initiatiefnemer en de omgevingsvergunning
Nieuw is dat de Omgevingswet (of om precies te zijn: een ministeriële regeling) straks een initiatiefnemer van een project verplicht om bij de aanvraag voor een omgevingsvergunning te vermelden of en hoe omwonenden, en waarschijnlijk ook andere belanghebbenden, zijn geïnformeerd en betrokken. Dat kan zijn bij een plan om een monument te verbouwen of bij een nieuwbouwplan in een beschermd stadsgezicht, maar in principe ook bij een eenvoudige dakkapel. Interessante vraag is overigens wat deze verplichting betekent bij ingrepen in een beschermd interieur. De gemeente (B&W) zal na ontvangst van de aanvraag beoordelen of er voldoende participatie is geweest. Op basis van welke criteria moet de toekomst uitwijzen, maar aannemelijk is dat de omgang van de participatieplicht gelijke tred zal houden met omvang van het project en de invloed op de fysieke leefomgeving.

Belangrijk daarbij is hoe een participatietraject straks wordt bekendgemaakt. Doet de initiatiefnemer dat zelf? En zo ja, hoe? Of zullen gemeenten dat faciliteren, bijvoorbeeld via de gemeentelijke website, een participatie-app of het lokale huis-aan-huis-blad? Aanvragen en vergunningen worden altijd gepubliceerd, ook nu al. Voor erfgoedorganisaties blijft het straks in ieder geval zaak om scherp op te letten en te weten wat er speelt. En om zichtbaar en vindbaar te zijn, zodat een initiatiefnemer niet om een erfgoedorganisatie heen kan bij belangrijke monumentenprojecten.

Inspiratiegids participatie Omgevingswet
Over participatie in de Omgevingswet bestaan nu al veel vragen. Het ministerie van IenM heeft daarom een Inspiratiegids participatie Omgevingswet ontwikkeld. Die online-gids zal in een dynamisch proces van co-creatie met andere partijen worden uitgebouwd. De gids moet inspiratie bieden aan overheden en initiatiefnemers bij de vraag: ‘hoe kan participatie in het kader van de Omgevingswet georganiseerd worden?’

De inspiratiegids is hier te vinden:
aandeslagmetdeomgevingswet.nl

Overigens, voor wie vindt dat zijn belangen niet voldoende in het eindresultaat zijn vertegenwoordigd, blijft achteraf een juridische weg openstaan, ook na participatie.

The following two tabs change content below.

Han Timmer

Han Timmer is jurist en architectuurhistoricus. Hij heeft ruime ervaring als stafmedewerker en adviseur bij de overheid. Bij de Erfgoedvereniging Heemschut zet hij zich in voor het behoud van cultureel erfgoed. Daarnaast geeft hij freelance advies op het gebied van algemeen bestuursrecht, omgevingsrecht, erfgoedrecht en architectuurhistorie. Han Timmer schrijft op persoonlijke titel.