Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Met een groot overzicht wil De Rijk laten zien hoe de nazi’s in de periode 1933-1945 op een breed front design hebben ingezet voor de verspreiding van hun ideologie. Hoewel de expositie over nazi-design pas in september opent, is er nu al de nodige beroering over ontstaan.
Minister van Engelshoven zal op zaterdag 29 september een bezoek brengen aan de Muur van Mussert bij Lunteren (Gld). Zij zal daar zijn om een Rijksmonumentschild te overhandigen aan de huidige eigenaar van de muur Roderick Zoons. De Muur van Mussert is eerder dit jaar aangewezen als rijksmonument. Aansluitend vindt er een (mini-)symposium plaats met als thema “Beladen Erfgoed”.
De Tweede Kamer is eensgezind over het belang van het Nederlandse erfgoed. Afgelopen dinsdag werd met minister minister Van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen) gediscussieerd over de beste manier om ons erfgoed te beschermen en te behouden voor toekomstige generaties. Zo werd er gediscussieerd over de extra investering van 325 miljoen euro, de subsidieregeling monumentenonderhoud en beladen erfgoed. Het debat is hier terug te kijken. Een samenvatting van het debat is hier te vinden. Vandaag, donderdag 13 september, stemt de Tweede Kamer over de ingediende noties.
De Muur van Mussert, die onlangs na veel commotie is aangewezen als rijksmonument, heeft bij de afgelopen Open Monumentendag zo’n tweeduizend bezoekers getrokken. Het ‘beladen erfgoed’ is de afgelopen tijd veel in het nieuws geweest, omdat de eigenaar de muur wilde slopen. Verschillende erfgoedverenigingen kwamen in het verweer en hebben dit weten tegen te houden.
Erfgoed is vaak een bron van trots, maar herinnert ook aan de donkere kanten van onze geschiedenis. In Nederland en in de rest van Europa proberen we steeds bewuster een weg te vinden in de omgang met erfgoed, dat ons terugvoert naar periodes van uitbuiting of oorlog. Op donderdag 20 september wordt in het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem een expertmeeting georganiseerd rondom het thema ‘Beladen erfgoed’. Aansluitend vindt een netwerkborrel plaats ter gelegenheid van het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed 2018. De activiteiten zijn gratis bij te wonen, maar aanmelden via het aanmeldformulier is noodzakelijk.
Op 28 juni is de Muur van Mussert in Ede officieel opgenomen in het Rijksmonumentenregister. Om dit beladen erfgoed een blijvende nieuwe toekomst en plek te geven is de Stichting Educatiecentrum de Goudsberg opgericht met als primaire doel educatief hergebruik van het monument. In het verzoek om aanwijzing uit 2014 door de Stichting Erfgoed Ede en Erfgoedvereniging Bond Heemschut was sprake van de noodzaak om de onmiskenbare zwarte bladzijde in ons geschiedenisboek te onderkennen, en middels educatie ook het verhaal van de collaboratie vóór en tijdens WO2 te vertellen.
Een omstreden kerkklok in Herxheim am Berg in Duitsland mag blijven hangen. De klok is in 1934 aan de kerk geschonken door de Duitse staat. Zoals gebruikelijk was in die tijd, staan er een hakenkruis en de tekst “Alles fuer’s Vaterland – Adolf Hitler.” op. De gemeenteraad heeft met een ruime meerderheid voor behoud van de klok gestemd. Het instrument dient volgens de raad als een monument voor slachtoffers van geweld en onrechtvaardigheid en als een verzoeningsmiddel. In de kerk zal een bord komen te hangen met uitleg over de geschiedenis van de klok.
Het debat over het Nederlandse verleden laaide de afgelopen tijd op. Maar uit Urk komt een tegengeluid; de gemeente gaat straten in een nieuwbouwwijk vernoemen naar zeehelden van vroeger. Initiatiefnemer is Jan Koffeman van de partij Hart voor Urk. “Toen wij hoorden dat deze mensen kritiek kregen, hebben wij gezegd: dat mag niet gebeuren. Wij op Urk zijn een zeevarend volk, vandaar dat deze mensen ons bijzonder aanspreken.”
De Muur van Mussert, misschien heb je ervan gehoord. Wellicht ook helemaal niet. Er is in ieder geval al jaren discussie over de omstreden NSB-muur: moeten we hem afbreken of er een rijksmonument van maken? In een video legt de NOS uit waarom de Muur van Mussert zo omstreden is.
Wat moeten we doen met overgebleven kunst uit Nederlands-Indië? Horen ze inmiddels bij Nederlands erfgoed? Of moeten de kunstobjecten terug naar Indonesië? Op 23 januari om 20:00 onderzoeken we in een fictieve hoorzitting hoe Nederland om moet gaan met haar koloniale erfgoed. We gebruiken hiervoor een bijzondere casus: de diamant van Banjarmasin. Het Rijksmuseum, dat de diamant in de koloniale collectie heeft, doet momenteel onderzoek naar de herkomst van de diamant. Jan de Hond, conservator van het Rijksmuseum, zal tijdens het programma aanwezig zijn en een inleiding geven over het onderzoek. Wat zal het publiek het Rijksmuseum adviseren?
De RCE is de enige die de omstreden Muur van Mussert van de sloop kan redden. Ede is niet van plan om van de muur een gemeentelijk monument te maken, zoals de RCE adviseerde. “Het NSB-bouwwerk had een landelijke functie en daarmee is eventueel behoud ook een nationale kwestie. Dat dit object toevallig op grondgebied van Ede staat maakt het nog geen gemeentelijke zaak”, stelt verantwoordelijk wethouder Johan Weijland. De RCE laat de hoop evenwel nog niet varen. De dienst gaat opnieuw “op korte termijn” overleggen met de gemeente of die de muur toch niet tijdelijk kan beschermen. Zo’n “tussenoplossing” is nodig omdat het Rijk nog wat tijd nodig heeft om een besluit te nemen.
Monumentenorganisaties het Cuypersgenootschap en Heemschut hebben samen met de lokale verenigingen Oud Ede en Oud Lunteren, de gemeente Ede schriftelijk verzocht om de Muur van Mussert te beschermen als gemeentelijk monument. De toekomst van de muur is op dit moment zeer onzeker, nu de eigenaar aanstuurt op sloop. De muur is het enige nog bestaande bouwwerk dat in opdracht van de N.S.B. is ontworpen. Daarmee heeft het een zeer grote historische waarde. De muur is onderdeel van een zwarte bladzijde uit onze geschiedenis, maar juist daardoor levert behoud van de muur nu en in de toekomst een belangrijke bijdrage aan het gesprek over deze periode.
