Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Nu nog zijn het papieren stukken, maar in het Nationaal Archief moeten voortaan ook e-mails en in de toekomst mogelijk zelfs WhatsAppberichten van ambtenaren worden opgeslagen, vindt Marens Engelhard, algemeen rijksarchivaris en directeur van het Nationaal Archief in Den Haag.
In haar eerste adviesnota bepleit de Adviescommissie Limburgs Digitaal Erfgoed een nieuwe aanpak van digitalisering van Limburgs erfgoed. Ervaringen uit verleden hebben namelijk geleerd dat het in de praktijk lastig blijft voor musea, verenigingen, bibliotheken en archiefinstellingen om op een duurzame manier een digitale collectie aan te leggen.
Het volledige archief van poppodium Paradiso van de afgelopen 50 jaar is vanaf nu voor iedereen online toegankelijk en doorzoekbaar. Op de archiefwebsite zijn ruim 25.600 programma’s te vinden. Op www.paradisogeschiedenis.nl kan het archief doorzocht worden door te sorteren op jaar of het filteren op een selectie uit het programma verrijkt met beeld, video’s, audio-opnames, recensies en persoonlijke verhalen. Bij circa 5000 programma’s zijn ook de oude concertposters te zien. Daarnaast is er een koppeling met de website Het Geheugen van Paradiso (www.geheugenvancentrum.nl/paradiso) van het Amsterdam Museum, waarop persoonlijke verhalen over Paradiso gedeeld worden.
Bedacht op de achterkant van een bierviltje in een kroeg in Zwolle, nu bestempeld tot digitaal erfgoed door de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. De website letmestayforaday.com van de oud-journalistiekstudent Ramon Stoppelenburg wordt voor altijd bewaard voor het nageslacht. Het idee achter de website was om meer van de wereld te zien. In ruil voor een overnachting of lift schreef Stoppelenburg op zijn website, één van de eerste weblogs, over zijn avonturen. Na de lancering kreeg hij uit de hele wereld uitnodigingen binnen, werd hij door de internationale media gevolgd en reisde hij twee jaar rond.
Archiefinstellingen verwijderen steeds meer historisch beeldmateriaal van hun websites. Daarmee worden de resultaten van vele jaren digitaliseringsbeleid tenietgedaan. De branchevereniging van archiefinstellingen slaat alarm. Erfgoed Leiden verloor onlangs een rechtszaak over het online publiceren van anonieme prentbriefkaarten uit het begin van de 20e eeuw. Vanwege deze zaak halen veel instellingen hun prentbriefkaarten en daarmee vergelijkbaar beeldmateriaal offline.
Het Nederlands Instituut voor Militaire Historie heeft meer dan duizend historische luchtfoto’s online gezet: foto’s van Nederlandse steden en dorpen uit de jaren 20 en 30. De foto’s zijn gemaakt door de Luchtvaartafdeling der Koninklijke Landmacht, de voorganger van de Koninklijke Luchtmacht. Die was geïnteresseerd in alle objecten en situaties die militair van belang waren, zoals forten, bruggen en sluizen, maar ook havens, dorpen en steden. Dat levert een schat aan informatie op over het aanzien van het Nederland van bijna honderd jaar geleden. De foto’s zijn te vinden op Flickr.com, wikimedia.org en de beeldbank van het NIMH zelf.
Het Utrechts Archief heeft 22 nieuwe historische films over de stad aan de collectie toegevoegd. Het merendeel van de films is online te bekijken. De films leggen bijzondere momenten uit de jaren 70 en 80 vast en tonen de ontwikkeling van de stad. Er zijn onder andere kleurenbeelden van de wijk Lunetten in aanbouw en van Hoog Catharijne. Ook het bezoek van de paus aan Utrecht in 1985 is vastgelegd op beeld. De films zijn vrijwel allemaal gemaakt door Henk Gomersbach. Hij was vanaf de jaren 50 tot in de jaren 80 als filmmaker in dienst van gemeentelijke organisaties.
Op het internet is een levendige herinneringscultuur ontstaan rond steden. Dit varieert van Facebookgroepen met historische foto’s tot erfgoedblogs en lokale herinneringenwebsites. Daarnaast roepen erfgoedinstellingen zoals stadsmusea steeds vaker het publiek op om verhalen te delen die gerelateerd zijn aan het verleden van steden. Komend jaar gaat onderzoeker Arno van der Hoeven (Erasmus School of History, Culture and Communication) de grote verscheidenheid aan online initiatieven gericht op stedelijk erfgoed bestuderen. Hiervoor heeft hij recent een KIEM-beurs van 15.000 euro ontvangen van De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek.
Wie over honderd jaar wil weten hoe men vandaag wetenschap bedreef, kan geen geordend mapje samenstellen, als hierover niet snel afspraken worden gemaakt, zegt Bas Nugteren, directeur van museum Sonnenborgh in Utrecht. Volgens Ingrid Dillo, adjunct-directeur van Dans (het Nederlandse instituut voor permanente toegang tot digitale onderzoekgegevens), is er veel kennis op het gebied van digitale duurzaamheid, maar ontbreekt het bij universiteiten aan bewustzijn over de urgentie om data constant over te zetten. Nugteren pleit voor een overleg tussen onderzoeksinstellingen: “Die zijn best bereid geld vrij te maken om hun erfgoed te regelen.”
Onderzoekers uit tien landen kunnen de komende tijd weer gezamenlijk voorstellen indienen voor het Joint Programming Initiative (JPI) Cultural Heritage and Global Change. Dit keer is het onderwerp betrokkenheid bij en behoud van digitaal erfgoed. Er is ongeveer 4,5 miljoen euro beschikbaar, waarvan 9 ton voor Nederlandse onderzoekers. Deze derde zogenaamde JPI Digital Heritage call opende op 24 april 2017.
Onafhankelijk onderzoek door GfK Nederland wijst uit dat 86% van de Nederlanders websites van erfgoedinstellingen, gemeenschappelijke erfgoedportals en bekende verhalenkanalen op het terrein van digitaal erfgoed bezoekt. Ter vergelijking, Wikipedia bereikt 87% en NOS.nl 84% van de Nederlanders. Het Netwerk Digitaal Erfgoed presenteerde de resultaten tijdens de startbijeenkomst van de Week van het Digitaal Erfgoed, die wordt georganiseerd door het NDE en plaatsvindt van 7 t/m 14 april. Tijdens deze week worden er bijeenkomsten rondom digitaal erfgoed georganiseerd.
Deze week is het ‘de week van het digitaal erfgoed’, die onder meer wordt gevierd met een workshop webarcheologie. Want daar is het hoog tijd voor. ‘Vijfentwintig jaar geleden hebben mensen een begin gemaakt met de biljoenen data die nu normaal zijn. Dat was het begin van een heel nieuw tijdperk. Hoe die mensen dat toen gedaan hebben, is onze geschiedenis. En die is nu belangrijk’, zegt informatica-historicus Gerard Alberts van de Universiteit van Amsterdam.
