Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Heemschut is blij met advies van de Commissie Bescherming Cultureel Erfgoed, onder leiding van Alexander Pechtold. De erfgoedvereniging ziet in het rapport de noodzaak terug dat er extra inzet nodig is voor de bescherming van roerende cultuurgoederen.
Magneetvissen is net als het zoeken met een metaaldetector een gewilde hobby, terwijl het magneetvissen niet zonder meer is toegestaan. In elk geval niet als het om archeologische vondsten gaat. Magneetvissen is niet gelegaliseerd. De uitzondering op het opgravingsverbod voor zoeken en graven met een metaaldetector geldt alleen op het land en niet in het water (zie Besluit Erfgoedwet). Archeologische voorwerpen in het water mogen niet verplaatst of meegenomen worden, dus ook niet met een magneet uit het water gehaald.
Gisterochtend sprak de Tweede Kamer over de bescherming van ons erfgoed. “Om archeologische vondsten voor Nederland te behouden, is het hoog tijd de regels beter te handhaven en misschien zelfs de Erfgoedwet aan te passen”, schrijft archeoloog Gerrit Dusseldorp. “We hebben in Nederland een zogenoemd Portable Antiquities Netherlands Scheme (PAN). Hierin werken metaaldetector-hobbyisten samen met archeologen. Hieruit komt fantastische kennis voort, die archeologen nooit alleen kunnen vergaren. Maar als we niet oppassen, wordt de samenwerking met experts gebruikt als ’echtheidscertificaat’ door verzamelaars die hun vondsten voor veel geld willen verhandelen. Dat moedigt de vernieling van ons aller verleden aan.”
Het landelijke cultuurbestel moet meer rekening houden met het veelzijdige culturele leven in Nederland. Dat schrijft de Raad voor Cultuur in zijn advies ‘Cultuur dichtbij, dicht bij cultuur’ over het cultuurbestel vanaf 2021. De raad pleit onder andere voor een breder regionaal aanbod en een lokale verankering van cultuur en erfgoed. Daarom moet bij de uitbreiding van de Culturele Basisinfrastructuur (BIS) worden uitgegaan van een evenwichtige spreiding door het land. Ook gemeentelijke en provinciale musea die van nationaal belang zijn, en niet onder de Erfgoedwet vallen, horen volgens de raad thuis in de BIS. Bekijk hier de website en lees hier het advies.
Minister Van Engelshoven heeft de Raad voor Cultuur gevraagd een onafhankelijke commissie in te stellen die zich gaat buigen over de bescherming van cultureel erfgoed in particulier bezit. De commissie gaat onderzoeken in hoeverre de huidige wetgeving voldoet en of de aanwijzingscriteria voor de lijst met beschermd erfgoed nog adequaat zijn. De commissie wordt voorgezeten door de heer Alexander Pechtold.
Dertig boerderijen hebben in de loop van de eeuwen gestaan op de plek waar nieuwbouwwijk Rimpeler in Putten moet komen. Archeologen hebben al interessante vondsten gedaan, maar ze hebben last van illegale schatzoekers. Onder de vondsten zijn rijkversierde scherven van servies uit de Middeleeuwen. Ze tonen aan dat de bewoners van dit gebied geld hadden om aardewerk uit Duitsland te kopen. De illegale schatzoekers zijn amateurs, die ’s avonds met metaaldetectoren de archeologische site afstruinen. “Die mensen overtreden de Erfgoedwet. (…) Er is al extra politiesurveillance en ook de gemeente Putten is alert”, zegt streekarcheoloog Maarten Wispelwey.
In een brief aan sportduikers in Nederland leggen de ministers van Defensie en van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap uit wat wel en niet mag als er op scheepswrakken gedoken wordt. Dezelfde brief is op 3 juli 2018 aan de Tweede Kamer toegezonden. In de brief schetsen de ministers ook de ontwikkelingen van de afgelopen jaren. Behalve dat de Erfgoedwet is aangescherpt om maritiem erfgoed beter te beschermen, is de samenwerking tussen professionals en vrijwilligers in de onderwaterarcheologie de afgelopen jaren geïntensiveerd. De brief is te lezen via de website van de Tweede Kamer.
Het Vredespaleis in Den Haag heeft besloten om de veiling op 18 april van een deel van het historische interieur uit te stellen. Om de voorgenomen verkoop van tientallen stoelen en tapijten, die bij het monumentale pand horen, was ophef ontstaan. Erfgoedvereniging Heemschut liet gisteren weten “verbijsterd” te zijn. “Het Vredespaleis is niet alleen een beschermd rijksmonument, maar heeft in 2013 van de Europese Commissie het European Heritage Label toegekend gekregen. Bovendien staat het op een lijst met 72 toonaangevende interieurensembles, die in het kader van de Erfgoedwet bescherming verdienen”, aldus directeur Karel Loeff.
Het identiteitsdebat zal de komende jaren volop spelen, stelt Marcelo Mooren, jurist bestuursrecht. Nu heerst volgens hem willekeur als activisten eisen dat korte metten wordt gemaakt met ‘foute’ helden. Om die willekeur te voorkomen moeten bestuurders dezelfde criteria hanteren en zo mogelijk formaliseren. “Bijvoorbeeld door te onderzoeken of historische vernoemingen van straten, scholen en musea kunnen vallen onder de Erfgoedwet. De naamgeving zélf wordt dan immaterieel erfgoed. Zo worden door activisten aangejaagde hypes en maatschappelijke polarisatie voorkomen. En dat is hard nodig.”
Wie een oude boerderij heeft, loopt het risico dat deze wordt aangewezen als monument. Op het moment dat een boerderij op een monumentenlijst komt, ‘bevriest’ de toestand waarin het verkeert. De eigenaar kan niet worden verplicht het monument te onderhouden, maar heeft door de huidige Erfgoedwet wel de plicht om het te behoeden voor verval. Onderhoud is een enorme kostenpost, afgezien nog van aanpassingen aan de moderne eisen”, legt Ewoud van Arkel, bestuurslid van koepelorganisatie Agrarisch Erfgoed Nederland, uit. Van Arkel vindt dat eigenaren van monumentale boerderijen moeten worden gecompenseerd voor deze kosten.
Met de inwerkingtreding van de Erfgoedwet is nogmaals en duidelijker naar voren gekomen dat ook voorwerpen en verzamelingen met een zeer hoge cultuurhistorische waarde bij wet een beschermde status kunnen krijgen (“aanwijzing tot beschermde cultuurgoederen”). Het verkopen van dergelijke voorwerpen aan het buitenland, het ondeskundig repareren of het opslaan in erbarmelijke omstandigheden moet dan ook voorkomen worden. Kan men thans verwachten dat door de Erfgoedwet het land verblijd zal worden met vele nieuwe Rijksbeschermde voorwerpen en verzamelingen?
Het meest in het oog springende in de nieuwe Erfgoedwet is de instandhoudingsplicht, een heet hangijzer dat al sinds de invoering van de Monumentenwet eind 19e eeuw een discussiepunt is, omdat deze diep kan ingrijpen in het eigendomsrecht én de portefeuille van de eigenaar. Volgens een enquête die sKBL afgelopen mei onder enige vrienden hield kwam naar voren dat de instandhoudingsplicht tot enige zorgen leidt, met name omdat die plicht niet alleen voor het rode erfgoed geldt (de gebouwen), maar ook voor het groene erfgoed.
