Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
In opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap evalueerden Hylkema Erfgoed en onderzoeksbureau Dialogic de Subsidieregeling instandhouding monumenten (Sim). De twee organisaties hebben onderzoek gedaan naar de efficiëntie van de regeling in relatie tot de beleidsdoelstellingen en de uitvoeringspraktijk. Het rapport is nu gepubliceerd op de site van de rijksoverheid. De beleidsreactie op dit rapport wordt voor de zomer naar de Tweede Kamer gestuurd.
De Rijksdienst start het jaar 2021 met een nieuwe nieuwsbrief voor gemeenten op het gebied van gebouwd erfgoed en aangelegd (groen) erfgoed. De Rijksdienst merkte dat er behoefte is om hierover actuele informatie te ontvangen.
Op 28 april heeft Minister van Engelshoven in een brief aan de Tweede Kamer aanvullend beleid gepresenteerd voor de erfgoedthema’s archeologie, militair erfgoed, herinneringserfgoed en erfgoed van na 1965 (Post 65). Voor alle thema’s geldt dat de minister meer ruimte wil bieden voor het perspectief van de vrijwilligers en betrokken burgers. Daarnaast ligt de nadruk nu ook, naast het gericht aanwijzen van monumenten en bescherming via ruimtelijke ordening, op het beschermen van erfgoed door betekenisgeving. Deze benadering staat in relatie met de wens van de minister om Nederland het Verdrag van Faro te laten ratificeren.
De strijd om het behoud van ’t Jagershuis in Amstelveen leek in 2018 gestreden, maar het pand uit de 19e eeuw kan de monumentenstatus nu alsnog verliezen. Dit roept verzet op bij diverse lokale partijen, die niet willen dat het Jagershuis gesloopt wordt om de bouw van zeven luxe villa’s mogelijk te maken. In een brief vraagt de lokale fractie van D66 aan minister en partijgenoot Ingrid van Engelshoven om de beslissing over het verwijderen van de monumentenstatus te heroverwegen. De lokale partijen wil zo snel mogelijk een renovatie.
Het Groninger Landschap heeft van de minister van OCW de status van professionele organisatie voor monumentenbehoud (POM) gekregen. Dat is een erkenning voor de professionele wijze waarop de stichting omgaat met de monumenten die onder haar beheer vallen. De stichting spant zich in voor natuurgebieden en beheert 87 rijksmonumenten. Hugo Dokter, hoofd Erfgoed bij Het Groninger Landschap: ‘Die status moet je aanvragen en aan allerlei voorwaarden voldoen, onder meer over de kwaliteit van je restauratie- en onderhoudsplannen.’ De POM-status is toegekend op advies van de Raad van Cultuur.
Jacko Engee, beleidsmedewerker directie Erfgoed en Kunsten van het Ministerie van OCW, ging een dag mee met de studenten van de NCE-opleiding Professional Restauratie. Engee volgt de voortgang van het Masterplan 2018-2021, dat het NCE met subsidie van OCW uit voert: “Nu heb ik een concreet beeld gekregen waar het NCE het en de studenten het voor doen.”
Op 6 december wordt de start van het Boerderijenfonds aangekondigd: een stimuleringsfonds voor restauratie, verduurzaming en herbestemming van agrarisch erfgoed. Het Boerderijenfonds is een initiatief van de stichting Agrarisch Erfgoed Nederland, die hiervoor een samenwerking aangaat met het Nationaal Restauratiefonds. Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap maakt de start van het Boerderijenfonds mogelijk met een bijdrage van 5 miljoen euro voor de periode 2020- 2023. Met dit bedrag kunnen zo’n 25 tot 30 projecten worden ondersteund.
In Nederland dragen waarschijnlijk zo’n 3000 gebouwen een blauwwit schildje op de gevel. Een teken dat deze panden een monumentale status hebben of een bijzondere collectie herbergen. Een gedegen overzicht waar ze precies hangen – en waar niet, maar dat wel zou moeten –, is er echter niet. De Nederlandse Unesco Commissie maakt zich zorgen en werkt de komende maanden aan een ongevraagd advies aan het Ministerie van OCW.
Het Sint-Janslyceum in Den Bosch wordt een rijksmonument. Op 9 september overhandigt Susan Lammers, algemeen directeur van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, de status. Het gebouw waarin het lyceum sinds 1961 is gehuisvest, is volgens het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap “een kenmerkend monument van de Nederlandse architectuur en een essentieel toonbeeld van de wederopbouwperiode in Nederland”. Het gebouw wordt gezien als één van de gaafst bewaard gebleven gebouwen van de Bossche School.
Tot 16 september kunnen organisaties, directeuren en andere betrokkenen een talentvolle jonge professional aanmelden voor het Monumententalent 2019. Deze eervolle prijs is niet alleen van betekenis voor de winnaar, maar brengt ook actuele thema’s als vernieuwing, diversiteit en verjonging in de monumentensector onder de aandacht. De winnaar ontvangt een uniek en naar eigen wens in te vullen ontwikkeltraject, ter waarde van € 7.000. De andere finalisten kunnen aan een buitenlandse congresreis een bedrag van € 3.000 besteden.
Op het visitekaartje van Frank Strolenberg van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed staat ‘programmamanager toekomst religieus erfgoed’. Strolenberg reist heel Nederland door om voorlichting te geven over kerkenvisies. Voor het opstellen van die visies heeft het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 9,5 miljoen euro beschikbaar gesteld. Een niet onbelangrijk deel van dat geld gaat op aan procesbegeleiding. Strolenberg: “Dat komt omdat gemeente, kerkeigenaren en omwonenden vaak voor het eerst sinds jaren met elkaar om de tafel zitten.”
Het ministerie van OCW treedt op termijn uit de gemeenschappelijke regelingen die de Regionale Historische Centra (RHC’s) aansturen. Samenwerking blijft, maar zal een andere vorm krijgen. Het ministerie is tot het besluit gekomen tegen de achtergrond van de digitalisering. De RHC’s ontvangen nu nog analoog rijksarchief, maar deze papieren instroom houdt uiteindelijk op. De RHC’s kunnen na de uittreding de overgebrachte analoge rijksarchieven blijven beheren. Op deze manier behouden de RHC’s een financiële basis.
