Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Wie in Drenthe en Overijssel is kan zich moeilijk voorstellen dat hier in de middeleeuwen veel kastelen hebben gestaan. Toch stonden er minstens 134 burchten, adellijke huizen en versterkingen, zo blijkt uit promotieonderzoek van archeologe en landschapshistorica Diana Spiekhout.
Op het terrein van het Archeologisch Openluchtmuseum Swifterkamp in Lelystad bouwen studenten van de Rijksuniversiteit Groningen een hut na uit het midden van de steentijd. Deze wordt gebouwd op basis van inzichten uit een opgraving van een soortgelijke hut in Kampen. De hut moet de beeldvorming van archeologen over de leefwijze van mensen in deze periode in een nieuw daglicht stellen.
De studenten en het museum houden dagelijks een overzicht van de werkzaamheden bij op Facebook. Ze zijn te volgen via de pagina van het Archeologisch Openluchtmuseum Swifterkamp.
Een blikje met een gegraveerd portret, een naam in Cyrillisch schrift en een datum werd eind april opgegraven bij voormalig Kamp Amersfoort en is het tastbare bewijs van de aanwezigheid van honderd ¬Sovjet-krijgsgevangenen in het kamp. “We weten vrijwel niets over deze mannen, als er dan iets persoonlijks wordt gevonden, raakt me dat. Het confronteert ons met het gebrek aan kennis,” zegt Martijn Eickhoff, Niod-onderzoeker en bijzonder hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zo’n blikje kan nog een andere functie hebben. Eickhoff: “Nu er steeds minder getuigen zijn, zijn plekken en voorwerpen nodig om de herinnering levend te houden.”
In de maand januari verschijnt er op Toekomst Religieus Erfgoed een serie van drie blogs van studenten die het vak ‘Oude kerken, nieuwe betekenissen’ aan de Rijksuniversiteit Groningen volgen. De studenten interviewen personen en organisaties die zijn betrokken bij religieus erfgoed in Noord-Nederland over betekenis- en zingeving. In de eerste blog spreken twee studenten met Annemiek Bos, beheerder van het bezoekerscentrum van het klooster Yesse bij Haren, en dr. Mathilde van Dijk en dr. Andrew Irving, beiden werkzaam aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Hoe restaureer je de Notre-Dame en welke overwegingen komen daarbij kijken? Deze vragen stonden centraal tijdens de tweede religie en erfgoedlezing georganiseerd door het Centrum voor Religie en Erfgoed aan de Rijksuniversiteit Groningen. Dr. Julia Martínez-Ariño laat zien dat een oude spanning nog springlevend is. „De scheiding tussen kerk en staat wordt strikt toegepast. Dit betekent: geen subsidie voor religieuze gebouwen. In het geval van de restauratie van de Notre-Dame is dat een probleem. Omdat kathedralen eigendom zijn van de staat, wordt het gebouw gezien als cultureel erfgoed en niet als een religieus gebouw.”
Het eerste archeologische experiment, waarbij op het terrein van het Hunebedcentrum haardkuilen werden nagebouwd, krijgt een vervolg. Ook komend jaar gaan archeologiestudenten van de Werkgroep Experimentele Archeologie van de Rijksuniversiteit Groningen onderzoeken uitvoeren op het terrein in Borger. Voor volgend jaar komt er een nieuw stuk grond waar de studenten hun experimenten kunnen uitvoeren.
Archeoloog Mans Schepers van de Rijksuniversiteit Groningen doet onderzoek naar het leven van de eerste Groningse wierdebewoners en hun gebruik van de kwelders. Om uit te vogelen hoe de bewoners omgingen met de uitdagingen van dit gebied, bootste hij het leven van een wierdebewoner na. Vergaarde kennis deelde Schepers me het publiek bij de tentoonstelling ‘Wij Vikingen’ in het Fries Museum en door middel van een speciaal menu met eeuwenoude wierdengerechten.
De Werkgroep Experimentele Archeologie Groningen, een initiatief vanuit studievereniging ‘Bachur’, is begonnen met onderzoek bij het Hunebedcentrum in Borger. Door middel van experimenten probeert de werkgroep de functie van haardkuilen uit de middensteentijd te achterhalen. Het experiment zal bijdragen aan lopend wetenschappelijk onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen.
Maritiem archeoloog Yftinus van Popta van de Rijksuniversiteit Groningen heeft de naam van een in de jaren 70 bij Zeewolde geborgen scheepswrak achterhaald. Het blijkt de in 1893 in de Zuiderzee gezonken tjalk ‘De Drie Gezusters’ te zijn (zie video). Rond het wrak werden veertien kleine stukjes papier gevonden. Door de tekstfragmenten te bestuderen, heeft Van Popta het wrak kunnen identificeren. Bijzonder, want van de 450 wrakken in Flevoland is van slechts enkele de geschiedenis bekend.
De religieuze samenstelling van Europa is sterk gediversifieerd. Wat betekent dit voor religieus erfgoed? Daarover gaat de conferentie ‘Religious heritage in a diverse Europe: New directions in practice, policy & scholarship’, die van 19 t/m 21 juni plaatsvindt in Groningen. Todd Weir, directeur van het Centrum voor Religie en Erfgoed, leidt de organisatie van de conferentie. “Wanneer religie erfgoed wordt, wordt het veilig om erover te praten. Als mensen praten vanuit overtuiging, is het soms lastiger om gelijke grond te vinden. Erfgoed heeft een bepaalde afstand tot religie, waardoor mensen op een andere manier het gesprek aan kunnen gaan.”
Regelmatig wordt bericht over bijzondere archeologische vondsten. En geen zorgen. Er ligt nog genoeg in onze Nederlandse bodem. “Wen er maar aan! Elk jaar worden we nog verrast door wat er uit de grond komt”, zegt Daan Raemaekers, hoogleraar archeologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. “Bij archeologie denken we vaak aan hele spectaculaire dingen in verre landen. De Nederlandse geschiedenis is misschien wat minder spectaculair, omdat je het minder ziet in het straatbeeld, maar vanaf de prehistorie was dit een druk bevolkt gebied. Omdat het nog steeds druk is, wordt er veel opgegraven.”
Een deel van het vroeg 18e-eeuwse scheepswrak bij Rutten blijft in de Noordoostpolder. De opgegraven spanten van 1,5 meter zijn voor 50 centimeter ingegraven in het Sloterveld en geven zo de contouren van het voor de Zuiderzee uitzonderlijk grote schip aan (zie foto). Na overleg tussen de provincie Flevoland en de Rijksuniversiteit Groningen is besloten dat Staatsbosbeheer eigenaar wordt van de spanten. Door de onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen is het schip gedoopt tot Queen Anne. Deze naam dankt het schip aan de vondst van lepels met een inscriptie en afbeelding van deze Engelse koningin.
