De uitspraak van de Raad van State over de Nieuwe Kerk leidt tot vragen en discussie. Als AWN, die samen met OWD deze zaak aanspande, geven wij ook onze kijk.
In een reactie op de bijdragen van Dusseldorp en Nijland legt Breimer (17 mei jl.) uit dat de uitspraak van de Raad van State in overeenstemming is met de wettelijke regels voor archeologische monumentenzorg. Hij heeft gelijk. De eis aan gemeenten in Erfgoedwet en Wro / Wabo is ‘rekening houden met’. Ons bestuursrecht vraagt echter ook een evenwichtige belangenafweging en deugdelijk motivering. De Erfgoedwet bevat daar geen inhoudelijk kader voor. Gemeenten hebben in dezen een ongeclausuleerde beleidsvrijheid. Dat is zo, maar is dat verantwoord en in overeenstemming met het doel van de wet?
Bij de voorbereiding en vaststelling van de Erfgoedwet hebben wij als AWN herhaaldelijk gewezen op de risico’s van alleen procedurele voorschriften en hebben wij gepleit voor beoordelingsregels en deskundigheidseisen. De minister achtte dat niet nodig. De huidige beleidsinstrumenten en Awb zijn volgens haar voldoende. Omdat de Erfgoedwet, noch de Ro-wetgeving inhoudelijke kaders biedt voor die belangenafweging en motivering, toetst de bestuursrechter alleen of er een belangenafweging is gemaakt en niet de onderbouwing daarvan (marginale toetsing). Daarom is AWN ook naar de Raad van State gegaan, omdat wij jurisprudentie wilden voor die motiveringsplicht. Die hebben we nu en helaas blijkt dat de Awb niet de door de minister gestelde bescherming biedt.
Bij de behandeling van de Erfgoedwet is zowel in de Tweede als Eerste Kamer door meerdere Kamerleden gepleit voor meer zekerheden voor de wijze waarop gemeenten omgaan met hun erfgoed. Zij vroegen waarom er wel inhoudelijke kaders zijn voor de zorg, infrastructuur, verkeer, groenbeheer en dierenwelzijn en kan dat niet voor erfgoed? Kamerleden maakten zich vooral zorgen over ‘vervreemding’ van roerend erfgoed uit financiële overwegingen. Het is niet zo benoemd, maar volgens mij is het ongezien en ongedocumenteerd vernietigen van archeologische waarden ook vervreemding van erfgoed.
De minister bleef stellen dat voor erfgoed geen nadere regels nodig zijn. Gemeenten gaan, zoals uit de evaluaties zou blijken, zorgvuldig om met erfgoed. De tot nu toe gehouden evaluaties laten inderdaad zien dat veel gemeenten een archeologiebeleid hebben en archeologie opnemen in hun bestemmingsplannen en omgevingsvergunningen. Er is echter geen informatie over de inhoud van dat beleid, de wijze van uitvoering en dus ook niet over de resultaten. De Erfgoedmonitor zal die informatie evenmin gaan bieden.
De minister wilde geen nadere regels vanwege de bureaucratische rompslomp die dat zou geven. Een meer politiek dan inhoudelijk argument. Een inhoudelijke toets hoeft niet ingewikkeld te zijn. Kijk bijvoorbeeld naar de Archiefwet. Gemeenten mogen zelf een selectiebeleid maken voor wat ze archiveren, waar voorheen gedetailleerde voorschriften bestonden. Zij moeten hun keuzen wel toelichten en die laten toetsen door een onafhankelijke deskundige. Stel voor archeologie een vergelijkbare eis. Het is toch vreemd dat in het kader van ruimtelijke ordening een gemeente zonder restricties een besluit mag nemen over wetenschappelijk onderzoek? Archeologie gaat niet alleen over de kwaliteit van de leefomgeving, het is op de eerste plaats een bron van kennis over ons verleden. Dat beter beschermen is het doel van het Verdrag van Valletta en dat moet in onze wetgeving dan ook gewaarborgd worden.
Bij de behandeling van de Erfgoedwet in de Eerste Kamer diende mevrouw Gerkens (SP) een motie in, met het verzoek na drie jaar te evalueren of de wet ook de gewenste effecten heeft. Zij trok die in na de belofte van de minister de Erfgoedwet formeel na vijf jaar te evalueren maar dat, als er signalen zijn dat zich bij een bepaald onderdeel van de wet veel zorgen voordoen of er veel aan de hand is, zij in ieder geval binnen drie jaar de Kamer daar apart over zal informeren.
Delft is een duidelijk signaal. Ik heb meer voorbeelden gehoord. AWN verzamelt die, niet alleen voor archeologie maar voor de hele Erfgoedsector. Signalen kunt u doorgeven aan voorzitter@awn-archeologie.nl. Mogelijk zijn deze hiaten in de Omgevingswet alsnog te herstellen. Laten we ons daar gezamenlijk sterk voor maken.
Tonnie van de Rijdt-van de Venvoorzitter@awn-archeologie.nl.
landelijk voorzitter AWN
Tonnie Van de Rijdt
Laatste berichten van Tonnie Van de Rijdt (toon alles)
- De Nieuwe Kerk Delft, hiaten in de wet - 23 mei 2017