Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Professionele initiatiefnemers doen steeds meer hun best om in ‘de geest van de Omgevingswet’ te werken aan initiatieven. Ze nodigen belanghebbenden uit voor individuele gesprekken over hun zorgen en wensen bij een bepaald plan. Ook organiseren ze informatiebijeenkomsten waarin ze vol passie vertellen over hun initiatief. In veel gevallen is écht goed nagedacht over die plannen. Maar is dit voldoende?
Er komt een kennis- en innovatieplatform om te helpen bij de verduurzaming van maatschappelijk vastgoed. Organisaties uit onderwijs, sport, zorg en monumenten en musea bundelen hun krachten. Zij gaan kennis over verduurzamen uitwisselen en vernieuwingen bevorderen. Zo ondersteunen zij bestuurders en gebouweigenaren in deze sectoren. Het platform komt voort uit afspraken uit het Klimaatakkoord om de CO?-uitstoot te verminderen. Het doel is in 2030 49% minder CO? ten opzichte van 1990. Voor monumenten geldt een percentage van 40%.
Weerman Gerrit Hiemstra gaf in zijn Rede van Fryslân aan dat het nog steeds in werking zijnde Yr. D.F. Woudagemaal in Lemmer vanuit het oogpunt van klimaatverandering en duurzaamheid niet meer van deze tijd is. Volgens Hiemstra moet er snel een nieuw en veel groter gemaal gebouwd worden, zodat Friesland klaar is voor de toekomst. Wel vindt Hiemstra dat het gemaal, dat sinds 1998 op de UNESCO-werelderfgoedlijst staat, moet blijven bestaan.
Bij eigenaren van monumenten die hun historische gebouw willen verduurzamen leven vaak veel vragen. Denk aan: Welke duurzaamheidsmaatregelen zijn er? En: Kan ik mijn historische woning net zo goed isoleren als een nieuwe woning? Een nieuwe videoserie van de stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (ERM) en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) biedt antwoord op deze en andere vragen en helpt monumenteigenaren bij hun verduurzamingsambitie. Dit onder de titel: ‘Monument van morgen’.
Artis krijgt de komende 5 jaar in totaal bijna 19 miljoen euro van de gemeente Amsterdam voor plannen op het gebied van dierenwelzijn en duurzaamheid. Er zijn ook restauratieplannen. Op het terrein van Artis staan 27 rijksmonumenten en 1 gemeentelijk monument. Het Aquarium, het Groote Museum en de historische vijvers en bruggen worden de komende tijd aangepakt. Om het dierenwelzijn te verbeteren, worden de verblijven van de zeeleeuwen, gorilla’s en komodovaranen groter en meer natuurlijk gemaakt. Op het gebied van duurzaamheid zijn er plannen als het weren van petflessen en het invoeren van een vegetarische menukaart.
De film ‘Jaarringen’ volgt het rijksmonumentale landgoed Middachten door de seizoenen heen en laat zien hoe de beheerders omgaan met duurzaamheid. Graaf Zu Ortenburg vertelt over de keuzes en uitdagingen die spelen in het beheer van monumentaal erfgoed. Het landgoed gereed maken voor de toekomst is soms pionieren, zoals het toepassen van duurzame bouwmaterialen. De film van Sabine Eijkholt en Mirjam Koedoot benadrukt hoe belangrijk het is om over de generaties heen te kijken, met respect voor het verleden. Dat blijkt niet alleen voor de historische gebouwen te gelden, maar ook voor de tuin en de bossen.
Den Bosch heeft het ontwerp van de nota ‘Zonne-energiemaatregelen bij monumenten en in beschermde gezichten’ ter inzage gelegd. De nota moet bijdragen aan de uitrol van zonne-energie in de Brabantse hoofdstad. De nota ligt tot 6 november ter inzage en is door het gemeentebestuur opgesteld om een duidelijk kader te scheppen en meer ruimte te geven aan maatwerk en vernieuwing. De criteria gelden voor de toepassing van zonnepanelen en zonneboilers op monumenten en overige panden in alle beschermde gezichten.
In een artikel bij het NRP betoogt Vincent van Rossem dat renoveren en restaureren de enige echte bouwopgave zou moeten zijn in Nederland. Gemeenten en hedendaagse architecten houden zich bezig met ‘branding’, duurzaamheid en andere hippe termen, maar de echte duurzame gebouwen zijn al gebouwd. “Alleen aannemers en ander stupide volk willen nog meer bouwvolume toevoegen.”
Tijdens het Duurzaam Gebouwd Congres hield Hans de Jonge een vurig pleidooi voor nieuwe valuecases bij de verduurzaming van vastgoed: ‘Kijk in de totale keten naar waardetoevoeging voor de eindgebruiker en deel de opbrengsten in de keten. Dan groeit het geld vanzelf.’ Hans de Jonge, TU Delft-hoogleraar en Brink Groep-directievoorzitter, was eveneens van mening dat de bestaande voorraad veel meer aandacht behoeft. Hij haalde aan dat nog steeds 80 procent van de inspanningen in de bouwwereld draait om nieuwbouw. ‘Terwijl dat slechts 1 procent van de bouwopgave is.
Hergebruik van gebouwen is zuiver energetisch gezien altijd gunstiger dan sloop en nieuwbouw. Complete vervanging kan nooit op tegen vervanging van de gevel, de energieslurper in bestaande bouw. Dat blijkt uit promotieonderzoek van de TU Delft. Zelfs vervanging van een oud pand met slechte energieprestaties door een duurzaam state-of-the-art gebouw levert geen winst op, puur geredeneerd vanuit energieoogpunt.
Ondanks indrukwekkende technische innovaties lukte het nog niet om in Nederland en elders in Europa bestaande woningen en gebouwen op grote schaal energieneutraal te maken. Een praktijkinnovatie van tien bedrijven, waaronder Royal HaskoningDHV (verenigd in GEN: Gebieden Energie Neutraal) laat zien hoe deze schaalsprong wel kan worden gemaakt: door een slimme combinatie van een gebiedsgerichte aanpak, slimmere processen, technologie op maat en een brede samenwerking.
Herman Van Rompuy, voorzitter van de Europese Raad, pleit in een recent interview voor geldbesparende grondige renovaties in de sterk verouderde gebouwenmarkt. De renovatie kan volgens hem tegen 2020 maar liefst twee miljoen banen creëren in Europa en een stimulans zijn voor innovatie. (…) Standaard renovaties leveren een gemiddelde energiebesparing van 20 tot 30 procent op. Met grondige renovaties die de huidige technologie optimaal gebruiken, is een vermindering tot 75 procent mogelijk. Vandaag wordt in Europa jaarlijks ongeveer 1 procent van het gebouwenpark gerenoveerd.
