Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Klimaatverandering aanpakken is de belangrijkste taak van deze generatie, en het rijke en diverse Europese erfgoed kan daarbij helpen. Om te helpen hierin de weg te wijzen hebben erfgoed-, klimaat- en financiële organisaties het European Cultural Heritage Green Paper “Putting Europe’s shared heritage at the heart of the European Green Deal” gelanceerd. (lees hier de Executive Summary […]
Het klimaatakkoord en de energietransitie: veel besproken onderwerpen midden in de verkiezingsstrijd die gaande is. Deze discussie gaat vooral over de rug van de inwoners. En vooropgesteld dat Heemschut géén politieke beweging is en daarin geen keuzes hoeft te maken, staat juist het gebrek aan keuzes door de politiek de bescherming van het cultuurlandschap en […]
De Bethelkerk in Utrecht moet een nieuwe functie krijgen: een huiskamer voor de wijk, zeven woningen en een kerkzaal. Om het initiatief duurzaam te maken komt het dak vol te liggen met zonnepanelen. De plannen daarvoor zijn klaar, de financiering is rond en de buurt ziet het volgens de initiatiefnemers ook zitten. Maar de kerk is een monument, dus geeft de gemeente niet zomaar een vergunning af. Verschillende politieke partijen vragen nu om uitleg van de gemeente. GroenLinks, ChristenUnie, D66, Partij voor de Dieren en CDA zien graag dat de gemeente een uitzondering maak voor dit project.
Op 6 locaties in Noord-Brabant en Vlaanderen zijn monumenten op innovatieve wijze energie-efficiënter gemaakt. Dit is een resultaat van project DEMI MORE, een Europese samenwerking van Vlaanderen en Noord-Brabant. Van warmtepompen, tot ventilatoren tegen koudeval, en van isolatiemateriaal uit de ruimtevaart tot geïntegreerde zonnepanelen: experts zochten naar passende innovatieve oplossingen bij de unieke situatie per monument. Erik van Merrienboer, gedeputeerde van Noord-Brabant: “We hopen dat de resultaten van dit project anderen inspireren om ook innovatieve keuzes te maken.” Filmpjes, eindpublicatie en de rapporten van het project zijn te vinden op: http://maakmonumentenduurzaam.eu/.
Wat heeft 2019 ons gebracht? Dat vraagt Vincent van Rossem zich af. In de bouwwereld wordt hard gewerkt aan duurzaamheid. Voor jongere ontwerpers is het modernisme inmiddels iets uit geschiedenisboeken. Er heeft zich een geruisloze revolutie voltrokken. Gebouwen worden niet meer afgebroken maar gerenoveerd. De traditionele kloof tussen oud en nieuw, de monumentenzorg enerzijds en nieuwbouw anderzijds, is aan het verdwijnen. Dat heeft grote gevolgen voor het vak, architecten staan voor de opgave om een synthese van oud en nieuw te maken, waarbij ook een einde moet komen aan het exorbitante energiegebruik van gebouwen.
Nij Ylostins is een bijzonder wooncentrum uit 1972 in IJlst waar ouderen zelfstandig kunnen wonen. Nu moet het wooncentrum verduurzaamd worden. Elkien, de eigenaar van Nij Ylostins, kiest voor sloop en nieuwbouw in plaats van renovatie en verduurzaming. Hier is veel weerstand tegen. Gemeente Súdwest Fryslân is aan het kijken naar een oplossing. HeemschutFryslân van Erfgoedvereniging Heemschut en de Dryltser Kring vragen een gemeentelijke monumentenstatus aan voor het centrum. Nij Ylostins maakte deel uit van het programma ‘Experimentele Woningbouw’, met als doel het verbeteren van volkshuisvesting en woonzorg.
Professionele initiatiefnemers doen steeds meer hun best om in ‘de geest van de Omgevingswet’ te werken aan initiatieven. Ze nodigen belanghebbenden uit voor individuele gesprekken over hun zorgen en wensen bij een bepaald plan. Ook organiseren ze informatiebijeenkomsten waarin ze vol passie vertellen over hun initiatief. In veel gevallen is écht goed nagedacht over die plannen. Maar is dit voldoende?
Er komt een kennis- en innovatieplatform om te helpen bij de verduurzaming van maatschappelijk vastgoed. Organisaties uit onderwijs, sport, zorg en monumenten en musea bundelen hun krachten. Zij gaan kennis over verduurzamen uitwisselen en vernieuwingen bevorderen. Zo ondersteunen zij bestuurders en gebouweigenaren in deze sectoren. Het platform komt voort uit afspraken uit het Klimaatakkoord om de CO?-uitstoot te verminderen. Het doel is in 2030 49% minder CO? ten opzichte van 1990. Voor monumenten geldt een percentage van 40%.
Weerman Gerrit Hiemstra gaf in zijn Rede van Fryslân aan dat het nog steeds in werking zijnde Yr. D.F. Woudagemaal in Lemmer vanuit het oogpunt van klimaatverandering en duurzaamheid niet meer van deze tijd is. Volgens Hiemstra moet er snel een nieuw en veel groter gemaal gebouwd worden, zodat Friesland klaar is voor de toekomst. Wel vindt Hiemstra dat het gemaal, dat sinds 1998 op de UNESCO-werelderfgoedlijst staat, moet blijven bestaan.
Bij eigenaren van monumenten die hun historische gebouw willen verduurzamen leven vaak veel vragen. Denk aan: Welke duurzaamheidsmaatregelen zijn er? En: Kan ik mijn historische woning net zo goed isoleren als een nieuwe woning? Een nieuwe videoserie van de stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (ERM) en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) biedt antwoord op deze en andere vragen en helpt monumenteigenaren bij hun verduurzamingsambitie. Dit onder de titel: ‘Monument van morgen’.
Artis krijgt de komende 5 jaar in totaal bijna 19 miljoen euro van de gemeente Amsterdam voor plannen op het gebied van dierenwelzijn en duurzaamheid. Er zijn ook restauratieplannen. Op het terrein van Artis staan 27 rijksmonumenten en 1 gemeentelijk monument. Het Aquarium, het Groote Museum en de historische vijvers en bruggen worden de komende tijd aangepakt. Om het dierenwelzijn te verbeteren, worden de verblijven van de zeeleeuwen, gorilla’s en komodovaranen groter en meer natuurlijk gemaakt. Op het gebied van duurzaamheid zijn er plannen als het weren van petflessen en het invoeren van een vegetarische menukaart.
De film ‘Jaarringen’ volgt het rijksmonumentale landgoed Middachten door de seizoenen heen en laat zien hoe de beheerders omgaan met duurzaamheid. Graaf Zu Ortenburg vertelt over de keuzes en uitdagingen die spelen in het beheer van monumentaal erfgoed. Het landgoed gereed maken voor de toekomst is soms pionieren, zoals het toepassen van duurzame bouwmaterialen. De film van Sabine Eijkholt en Mirjam Koedoot benadrukt hoe belangrijk het is om over de generaties heen te kijken, met respect voor het verleden. Dat blijkt niet alleen voor de historische gebouwen te gelden, maar ook voor de tuin en de bossen.
