Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Ik zal dit nieuwe jaar beginnen met een bekentenis: ik en ‘participatie’ hebben een moeilijke geschiedenis. Dat komt voornamelijk door mijn bachelor Planologie. Maar wat kan de erfgoedsector eigenlijk leren van die planologen?
In 2005 is in de Portugese stad Faro een Europees verdrag opgesteld. Dit ‘Verdrag van Faro’ benadrukt de maatschappelijke en verbindende waarde van erfgoed en het belang van participatie. Faro is al door heel wat landen uit Europa ondertekend. Ook Nederland heeft voornemens om het verdrag te ondertekenen. Op verzoek van minister Van Engelshoven (OCW) wordt nu onderzocht wat Faro voor ons land kan betekenen. Ook De Erfgoedstem doet mee aan dit onderzoek. Kent u een erfgoedproject waarbij participatie en/of burgerinitiatief een grote rol spelen? Laat het ons weten!
De afgelopen tijd heb ik mezelf verdiept in de archeologie. Tijdens mijn zoektocht stuitte ik op een ware sensatie: de gemeenschapsarcheologie. Door bewoners te laten meehelpen bij lokale opgravingen, zou de sociale cohesie versterkt worden. Er wordt zelfs gezegd dat het maatschappelijke problemen kan oplossen… hier wilde ik meer over weten! Ik beland op het slachtveld van Waterloo, praat met archeologen en een psycholoog en ga uiteindelijk zelf maar een gat graven in mijn achtertuin.
Dat archeologie ook over mensen gaat, wordt me maar al te duidelijk in Het Groene Woud in Brabant. In dit gebied heeft zich in de zomer van 2019 het CARE-project afgespeeld. CARE, wat staat voor Community Archeology in Rural Environments, is een onderzoeksproject van vier universiteiten uit Engeland, Polen, Tsjechië en de Universiteit van Amsterdam. Het doel is om samen met bewoners onderzoek te doen naar de ontwikkeling van historische dorpen. En dit blijkt zowel waardevol te zijn voor de inwoners als de archeologen zelf.
Onderzoek doen naar het Verdrag van Faro betekent veel belletjes, overleggen en vergaderingen. Tijdens één van deze vergaderingen gingen we in op de vraag wat erfgoed eigenlijk is, of wat het kán zijn. Het gesprek sprong van beleidsmatige en conceptuele ideeën naar het rollen van een joint, Kamasutra-standjes en een camping waar al 77 gezinnen sinds 1947 kamperen. Dat is inderdaad een hele prestatie, maar is het ook erfgoed?
Een camping die immaterieel erfgoed is? Bestaat ’ie? Jazeker! Sinds 2018 staat kampeergemeenschap Aardenburg in Wijk aan Zee op het Netwerk van Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland. Om dit te begrijpen moest ik eigenlijk mijn erfgoed-wereldbeeld omdraaien. Terwijl het bij gebouwd erfgoed de experts zijn die op zoek gaan naar een bijzonder gebouw, gaat het bij immaterieel erfgoed precies andersom: de beoefenaars van een traditie geven zichzelf aan als erfgoed. De natte droom van Faro?
“Misschien hadden jullie het niet verwacht, maar zelfs erfgoed gaat met zijn tijd mee. De erfgoedwereld is namelijk al een tijdje terug begonnen aan de afdaling uit de ivoren toren. Niet meer alleen de mening van de professional telt, maar nu ook die van de buurtbewoner.” Het Verdrag van Faro komt eraan. Maar wat betekent dat voor de Nederlandse erfgoedsector? Alma gaat de komende tijd op onderzoek uit en hoopt jullie in het blog ‘Op zoek naar Faro’ mee te nemen in haar bevindingen.
