Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Hoe is de voormalige Sonse kerk (bijna) klimaatneutraal te maken? En wat is er nodig om er een dorpshuis in te krijgen? Het is nu wachten op het antwoord op die vragen. De komende maanden moet duidelijk worden wat nu écht de mogelijkheden zijn met de voormalige Sonse kerk. De gemeenteraad heeft donderdag 10 januari ingestemd met een aantal aanvullende onderzoeken, die onder meer moeten uitwijzen in hoeverre het pand klimaatneutraal te maken is en op welke manier er een dorpshuis in past.
Amsterdam krijgt een Luther Museum. Aan de Nieuwe Keizersgracht worden zes zalen gewijd aan het Luthers erfgoed en de geschiedenis van Maarten Luther (1483-1546), de vader van de reformatie. Wanneer het museum precies opengaat, is nog niet bekend. Het is gevestigd aan de Nieuwe Keizersgracht 570, in de regentenvleugel en de kerkzaal van het voormalige Lutherse mannen- en vrouwenhuis De Wittenberg.
In Nederland is de toekomst van religieus erfgoed inmiddels een serieus thema. En we hebben in 2018 echt stappen gezet. Verschillende partijen bewegen naar elkaar toe. Ik zag politieke partijen het onderwerp omarmen en de minister die een aftrap doet. Ik zie het provinciaal bestuur en het Bisdom met elkaar in gesprek. Op lokaal niveau pakken een paar politieke partijen een rol en de wethouder gaat aan tafel met het parochiebestuur. Ik wil er op vertrouwen dat dat ook echt iets concreets op gaat leveren in 2019. Dat zou een grote stap voorwaarts betekenen voor al dat geweldig mooi religieus erfgoed wat we rijk zijn.
Stichting Alde Fryske Tsjerken heeft de twee kerken van de Protestantse Gemeente Gaast-Ferwoude overgenomen. Het zijn de 50e en 51e kerk die de stichting in beheer heeft. De gesprekken over de overdracht begonnen al een aantal jaar geleden, vertelt Gerko Last, waarnemend directeur van de stichting. De belangrijkste gespreksonderwerpen zijn altijd de financiële en emotionele kant. “Een kerkelijke gemeente doet er een poosje over om zo’n besluit te nemen. Er is eeuwenlang gerouwd en getrouwd, er liggen veel herinneringen. Het is een moeilijk en emotioneel besluit om niet meer eigenaar van zo’n gebouw te zijn.”
In 2008 werd onder de noemer ‘Jaar van het Religieus Erfgoed’ een begin gemaakt met het onder de aandacht brengen van de zorgelijke situatie van het religieus erfgoed. Deze situatie werd beschreven in het ‘Strategisch Plan voor het Religieus Erfgoed’. Tien jaar later kijkt de auteur van dit plan, prof. dr. Nico Nelissen, terug op wat er sindsdien is veranderd. “Het slechte nieuws is, dat inderdaad nogal wat kerken aan de eredienst zijn onttrokken, dat er meerdere zijn gesloopt en dat er heel wat leegstaan (…). Maar er is ook zeer goed nieuws. Dat is in vijf punten samen te brengen.”
Sidney van den Bergh, redacteur bij Toekomst Religieus Erfgoed vraagt zich af of de kerk niet zelf een actieve rol zou moeten willen pakken in plaats van dat een kerk verkocht wordt. “Door het teruglopend kerkbezoek en de teruglopende inkomsten komen parochiebesturen steeds vaker voor een ingewikkelde keuze te staan. Gaan we de kerk handhaven of gaan we de kerk aan de eredienst onttrekken? En als we haar dan aan de eredienst gaan onttrekken, wat gaan we dan doen? Gewoon alleen de deur op slot? Of herontwikkelen? Of herbestemmen? Of verkopen? Volop keuzes waarbij ook de parochianen een stem moeten hebben.”
Grote steden zoals Rotterdam, Utrecht en Amsterdam hebben woonboulevards. Almere, waar alles kan, heeft een reli-boulevard. Almere is een zogenaamde newtown: een geplande stad, opgebouwd sinds 1976, toen de eerste 25 gezinnen er naar toe verhuisden. Rond 2010 kwam de discussie op gang over de bouw van verschillende gebedshuizen. De katholieken wilden een Bonifatiuskerk, maar ook andere geloofsgroepen wilden hun eigen gebouw. De gemeenteraad was toen nog druk met de inrichting van Almere –Buiten. Dwars door dit stadsdeel was de Evenaar als centrale verbindingsweg tussen de wijken gepland. Al snel werd de boulevard bestempeld tot reli-boulevard.
Heemschut Gelderland wil dat gemeenten en parochies afspraken maken over de toekomst van tientallen kerkgebouwen in Liemers en Achterhoek. De vrees is dat het niet mogelijk is een alternatieve bestemming te vinden als veel kerkgebouwen tegelijk leeg komen te staan. In dat geval zouden veel kerkgebouwen moeten worden gesloopt. Volgens John van Duren, secretaris van Heemschut Gelderland, spelen gemeenten een belangrijke rol in de toekomst van kerkgebouwen. “Een gemeente bepaalt wat er in een kerkgebouw mag via een bestemmingsplan.” Als de reacties positief zijn wil Erfgoedvereniging Heemschut eenzelfde oproep doen aan alle Gelderse en Nederlandse gemeenten.
Aan de strijd over de synagoge aan de Golstraat in Deventer, een kwestie die tot ver over de landsgrenzen media-aandacht kreeg, komt een einde. De gemeente Deventer staat geen foodhall toe in het rijksmonument. Wethouder Liesbeth Grijsen (Gemeentebelang) meldt dat het college van B en W rationeel en inhoudelijk heeft geoordeeld en zich niet heeft laten leiden door het verhitte debat. “We hebben de aanvraag getoetst aan onder meer het horecabeleid en de uitgangspunten rond rijksmonumenten en religieus erfgoed.” Een foodhall doet afbreuk aan de “maatschappelijke en historische betekenis van het pand”, concludeert het college.
Met de Summer Photo Competition van Future for Religious Heritage (FRH) worden fotografen die met hun foto’s bijdragen aan de promotie van religieus erfgoed beloond. Dit kunnen foto’s zijn van religieuze gebouwen, voorwerpen of mensen en evenementen. Stuur voor 31 augustus 2018 maximaal drie foto’s naar info@frh-europe.org. De jury die de foto’s zal beoordelen, bestaat uit experts op het gebied van religieus erfgoed. De winnaar mag zijn of haar foto’s presenteren tijdens de FRH-conferentie op 11 oktober 2018 bij UNESCO in Parijs! Meer informatie over de competitie vindt je hier.
De Nieuwe Sint Bavo Kathedraal in Haarlem, de Munsterkerk in Roermond en de Walburgiskerk in Zutphen aluiten zich aan bij het Grootste Museum van Nederland, een samenwerking tussen Museum Catharijneconvent en zestien kerken en synagogen door heel het land. Met de drie nieuwe locaties wordt niet alleen de landelijke dekking verbeterd, maar ook de variëteit in historische periodes, architectuur en kunstwerken vergroot.
Volgens Lilian Grootswagers, secretaris van de Europese organisatie Future for Religious Heritage (FRH), bevinden we ons op een beslissend moment in de geschiedenis waar het gaat om herbestemming van religieus erfgoed. “We moeten mensen bewust maken dat religieus erfgoed kán verdwijnen.” Voor goede herbestemming is veel creativiteit nodig, ziet Grootswagers. “Er is veel mogelijk, maar daarvoor moet je soms wel out of the box denken. We staan voor een interdisciplinaire opgave: alleen als we kennis uit verschillende domeinen koppelen en innovatief nadenken, zullen er nieuwe kansen ontstaan.”
