Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Waar vele onderzoekers zich stukbijten op de precieze geboorteplek en de verschijningsvorm van het geboortehuis van Rembrandt, lukt het bouwhistorici en de archivaris van Erfgoed Leiden en Omstreken wel om met nieuw gecombineerd (bouw)historisch onderzoek dit ontbrekende stukje Leidse geschiedenis te ontsluiten. De minutieuze zoektocht leest als een spannend verhaal.
Een nep-kasteel, een namaak-ophaalbrug met stadspoort en een nabootsing van een 17e-eeuws paleis: tijdelijke feestgebouwen uit 1910. Ze werden ontworpen door de Leidse architecten Jesse en Fontein en dienden als opluistering van de lustrumfeesten van de Leidse universiteit. Na de feesten werden de gebouwen afgebroken. De ‘Leidse vondst van de week’ past goed bij het thema ‘Plekken van plezier’ van Open Monumentendag op 14 en 15 september.
Een bijzondere zuil in de 13e-eeuwse kelder van Breestraat 113, één van de oudste huizen in Leiden. Onderzoek door Erfgoed Leiden en Omstreken en TNO wijst uit dat de zuil bestaat uit hergebruikt Romeins bouwmateriaal dat ooit is gedolven in de Eifel en in Noordoost-Frankrijk.
Een grijs stuk papier met een sierlijk patroon in helderblauw en wit. Het is een fragment van het behang in de voormalige studentenkamer van dichter Piet Paaltjens. Het kwam tijdens de restauratie van Hogewoerd 63 in Leiden tevoorschijn. Piet Paaltjens is het pseudoniem van Francois Haverschmidt (1835-1894). Hij begon in 1852 aan zijn studie Theologie aan de Leidse universiteit. Haverschmidt schreef melancholische gedichten over het studentenleven. Deze jaren zouden, zo schreef hij in een brief aan één van zijn studievrienden, de mooiste van zijn leven zijn: “Toén was ik waarlijk gelukkig”.
‘Maskerade Leiden 1865’, deze tekst siert in goudopdruk een zogenaamd maskeradealbum uit 1865. Het bevat prachtige kleurenafbeeldingen van een historische optocht georganiseerd door de studentenvereniging Minerva ter gelegenheid van het lustrum van de Leidse universiteit. Tussen 1835 en 1910 vonden dergelijke maskerades plaats voor de Leidse bevolking. Op 29 juni a.s. zet Minerva deze traditie voort. Dit keer vanwege het lustrum van de studentenvereniging.
Een zinken plaatje met een afbeelding van een anker. Het hing tientallen jaren aan de gevel van De Waag in Leiden om aan te geven dat er een dreg, een anker aan een touw, in het gebouw aanwezig was. Wie iemand in het water zag liggen, kon met behulp van die dreg de drenkeling opvissen. Het zinken plaatje was na de restauratie van De Waag zoekgeraakt en is nu weer boven water gekomen. Op verschillende gebouwen in Leiden hangen nog vergelijkbare plaatjes.
Een doos met vreemdelingenkaarten uit Noordwijk. De kaarten zijn zo’n honderd jaar oud en leveren een schat aan informatie op over wie er in Noordwijk verbleven: kamermeisjes, kunstschilders en zelfs een prinsje. Vreemdelingen die korte of langere tijd in Noordwijk verbleven, werden geregistreerd door de politie en kregen zo’n kaart als identiteitsbewijs. Deze vreemdelingenregistratie werd na de Eerste Wereldoorlog ingevoerd om de Nederlandse arbeidsmarkt af te schermen tegen buitenlanders. In 1922 werden de identiteitskaarten afgeschaft. Het opvallende aan de kaarten uit Noordwijk is dat er een duidelijke tweedeling is te zien tussen toeristen en arbeidsmigranten.
In het 14e-eeuwse kasteel Huys te Warmont hangt al zeker een eeuw een 350 jaar oude landkaart. De kaart is uniek, weet André van Noort van Historisch Genootschap Warmelda en Erfgoed Leiden en Omstreken. “Van geen enkel dorp in de omgeving bestaat zo’n gedetailleerde kaart uit die tijd. En wij (…) gaan hem digitaliseren zodat hij voor eeuwig bewaard is en voor iedereen toegankelijk is.” De kaart is eerst stukje voor stukje gefotografeerd. Door alle stukjes aan elkaar te plakken, is een digitale kaart van ongekende precisie ontstaan. Nu wordt zoveel mogelijk informatie aan de kaart gekoppeld.
Historisch Genootschap Warmelda en Erfgoed Leiden en Omstreken gaan een unieke 350 jaar oude kaart van Warmond digitaliseren. “Het is een bijzonder exemplaar. De details zijn voor die tijd ongekend”, zegt Warmonder André van Noort, werkzaam bij beide organisaties. Op Leiden en Warmond na is van geen enkele andere stad of dorp in de regio zo’n plattegrond uit die tijd bekend. De kaart hangt in het trappenhuis in Huys te Warmont – waar onder meer oud-minister Ard van der Steur woont – en is in opdracht van een voormalig bewoner van het Warmondse kasteel, Johan van Wassenaer, in 1667 gemaakt.
