Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
De afgelopen tijd heb ik mezelf verdiept in de archeologie. Tijdens mijn zoektocht stuitte ik op een ware sensatie: de gemeenschapsarcheologie. Door bewoners te laten meehelpen bij lokale opgravingen, zou de sociale cohesie versterkt worden. Er wordt zelfs gezegd dat het maatschappelijke problemen kan oplossen… hier wilde ik meer over weten! Ik beland op het slachtveld van Waterloo, praat met archeologen en een psycholoog en ga uiteindelijk zelf maar een gat graven in mijn achtertuin.
Dat archeologie ook over mensen gaat, wordt me maar al te duidelijk in Het Groene Woud in Brabant. In dit gebied heeft zich in de zomer van 2019 het CARE-project afgespeeld. CARE, wat staat voor Community Archeology in Rural Environments, is een onderzoeksproject van vier universiteiten uit Engeland, Polen, Tsjechië en de Universiteit van Amsterdam. Het doel is om samen met bewoners onderzoek te doen naar de ontwikkeling van historische dorpen. En dit blijkt zowel waardevol te zijn voor de inwoners als de archeologen zelf.
Onderzoek doen naar het Verdrag van Faro betekent veel belletjes, overleggen en vergaderingen. Tijdens één van deze vergaderingen gingen we in op de vraag wat erfgoed eigenlijk is, of wat het kán zijn. Het gesprek sprong van beleidsmatige en conceptuele ideeën naar het rollen van een joint, Kamasutra-standjes en een camping waar al 77 gezinnen sinds 1947 kamperen. Dat is inderdaad een hele prestatie, maar is het ook erfgoed?
Een camping die immaterieel erfgoed is? Bestaat ’ie? Jazeker! Sinds 2018 staat kampeergemeenschap Aardenburg in Wijk aan Zee op het Netwerk van Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland. Om dit te begrijpen moest ik eigenlijk mijn erfgoed-wereldbeeld omdraaien. Terwijl het bij gebouwd erfgoed de experts zijn die op zoek gaan naar een bijzonder gebouw, gaat het bij immaterieel erfgoed precies andersom: de beoefenaars van een traditie geven zichzelf aan als erfgoed. De natte droom van Faro?
Het idee van het Verdrag van Faro is om erfgoed terug te geven aan de burger. Nou kom maar op met Paleis het Loo, ik kies alvast mijn slaapkamer uit. Maar zo wordt het vast niet bedoeld. Paleis het Loo heeft waarschijnlijk geen 17 miljoen slaapkamers en ik wil mijn hemelbed echt niet gaan delen met nog honderden andere ‘burgers’. Maar hoe wordt het dan wel bedoeld?…
“Iedereen praat er over, maar doen we het ook?”, vraagt Gertjan zich hardop af. Terwijl in de meeste gemeenten nog volop aan de vergadertafel (of achter de computer op het moment) vergaderd wordt over de vraag hoe burgers meer betrokken kunnen worden bij erfgoed, heeft Gertjan, beleidsmedewerker Cultuurhistorie bij gemeente De Ronde Venen, met zijn fameuze experiment een eerste stap gezet. “Ik dacht: we zien wel hoe het loopt.”
Het is week 2 en ik ben op mijn laptopje op zoek naar informatie over het Verdrag van Faro. Op YouTube kom ik een aardig filmpje tegen van de RCE waarin Michaëla Hanssen het verdrag aan ‘de leek’ uitlegt. Volgens Michaëla gaat Faro (onder andere) over de vraag: Waarom moeten we cultureel erfgoed bewaren?
Misschien hadden jullie het niet verwacht, maar zelfs erfgoed gaat met zijn tijd mee. De erfgoedwereld is namelijk al een tijdje terug begonnen aan de afdaling uit de ivoren toren. Nederlandse erfgoedorganisaties proberen hun blik te verruimen doormiddel van participatie en discussie. Zo moeten verschillende ideeën over erfgoed worden meegenomen in beslissingen. Niet alleen de mening van de professional telt, maar nu ook die van de buurtbewoner.
“We zijn de start voorbij” zei Rutte vorige week op een persconferentie. Niemand weet hoe lang de coronacrisis nog gaat duren. Voorlopig moet de reislustige Nederlander thuis blijven. Geen weekendje Parijs of dagje Amsterdam, maar binnen blijven en af en toe een frisse neus halen. Een uitgelezen kans om de eigen buurt te ontdekken. Lees hier hoe ik Elahuizen, het Friese dorpje van mijn jeugd, opnieuw ontdek en bovenal meer ga waarderen tijdens mijn dagelijkse wandeltochten.
