Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Onderzoek doen naar het Verdrag van Faro betekent veel belletjes, overleggen en vergaderingen. Tijdens één van deze vergaderingen gingen we in op de vraag wat erfgoed eigenlijk is, of wat het kán zijn. Het gesprek sprong van beleidsmatige en conceptuele ideeën naar het rollen van een joint, Kamasutra-standjes en een camping waar al 77 gezinnen sinds 1947 kamperen. Dat is inderdaad een hele prestatie, maar is het ook erfgoed?
Een camping die immaterieel erfgoed is? Bestaat ’ie? Jazeker! Sinds 2018 staat kampeergemeenschap Aardenburg in Wijk aan Zee op het Netwerk van Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland. Om dit te begrijpen moest ik eigenlijk mijn erfgoed-wereldbeeld omdraaien. Terwijl het bij gebouwd erfgoed de experts zijn die op zoek gaan naar een bijzonder gebouw, gaat het bij immaterieel erfgoed precies andersom: de beoefenaars van een traditie geven zichzelf aan als erfgoed. De natte droom van Faro?
“Vanaf het moment dat men een Chinees Indisch-restaurant binnenkomt gaat men min of meer op reis,” aldus het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland. De stichting Meer Dan Babi Pangang, die de Aziatische cultuur promoot, lobbyde al langer voor een plek op de lijst. “De restaurantcultuur gaat van menukaart tot aan de manier waarop het eten geconsumeerd wordt. Maar ook het afhalen. De manier van inrichten van de zaak. De vissenkom op tafel. Het zijn allemaal dingen die erbij horen”, zegt In-Soo Radstake, oprichter van de stichting. Hij is “ontzettend blij” dat de restaurantcultuur nu op de lijst staat.
Ontstaat door corona nieuw erfgoed? Onder invloed van het coronavirus verandert de wereld om ons heen. Het TijdLab (Bibliotheek LocHal en Stadsmuseum Tilburg) onderzoekt de komende tijd de invloed van een pandemie als corona op (Tilburgs) erfgoed als bijvoorbeeld taal. Nieuwe woorden ontstaan en bestaande krijgen een andere lading. Deze coronacrisis inspireerde de Tilburgse kunstenaar Hoi-Shan Mak tot het maken van een nieuw woordenboek, het Coronabeeldwoordenboek.
D66 gaat volgende week in een motie vragen om meer aandacht voor immaterieel erfgoed in de provincie Utrecht. De partij wil subsidies en meer promotie voor zaken als de viering van Sint-Maarten in de stad Utrecht, de studenten-roeiwedstrijden Varsity op het Amsterdam-Rijnkanaal en het bloemencorso in Leersum. “Immaterieel erfgoed is van belang omdat het mensen verbindt, tradities een intrinsieke waarde in zich dragen en mensen zich door regionale tradities kunnen identificeren met waar zij wonen”, betoogt D66-Statenlid Erwin Kamp. Volgens de democraten heeft de provincie in het verleden nauwelijks aandacht besteed aan immaterieel erfgoed.
“In de waardering van onroerend erfgoed wordt het verhalend vermogen en de herinneringswaarde steeds belangrijker: erfgoed als drager van gedeelde herinneringen.” Hanneke Masselink-Duits koppelt dit aan de coronacrisis: “We leven nu in bijzondere tijden waarover bijzondere verhalen te vertellen zijn en dat vormt zich tot… bijzonder erfgoed! Wij zijn actiever dan ooit bezig met het documenteren en vastleggen van het heden. Er wordt momenteel actief materiaal verzameld door erfgoedinstellingen, die samen een digitale collectie over het coronavirus vormen. Iedereen wordt opgeroepen om mee te helpen met het vastleggen en documenteren van het leven tijdens deze crisis. Wat worden de dragers van onze herinneringen aan deze tijd?”
Voor zijn langdurige studie van en inzet voor de historie van de cultuur van de pijp en het pijproken ontvangt Don Duco de prestigieuze European Heritage Award, ofwel de Europa Nostra Prijs. Dit is de hoogste eer in Europa voor projecten en personen die zich inzetten voor het erfgoed. Don Duco verdient deze erkenning vanwege de vijftig jaar dat hij werkt aan de collectie van het Amsterdam Pipe Museum en voor alle kennis die hij openbaar maakt via de online collectiedatabase op www.pipemuseum.nl.
Meer dan honderd Brabantse prinsen en prinsessen carnaval hebben het kabinet opgeroepen om het volksfeest te nomineren voor de Internationale Immaterieel Erfgoedlijst van UNESCO. “Carnaval maakt al eeuwen deel uit van onze cultuur. Dankzij de diversiteit van dit feest voelt vrijwel iedereen zich vrolijk en gelukkig. Door deze diversiteit vast te leggen en breed uit te dragen, voelen meer Nederlanders zich welkom om van carnaval te genieten”, aldus prins Mienus XIV van Kaaiendonk (Oosterhout) bij Omroep Brabant. Vanwege de nominatie van het zomercarnaval en de corsocultuur door Minister van Engelshoven hebben de carnavalvierders goede hoop.
Volgens Hanneke Masselink-Duits, erfgoedadviseur bij The Missing Link, bracht de strijd voor het behoud van New Kids- snackbar ’t Pleintje een discussie opgang wat de verschuivende waardering van erfgoed goed illustreert. De actievoerders wilden de snackbar doorgeven aan de volgende generatie en vonden het gebouwtje duidelijk behoudenswaardig. De benaderde experts dachten hier echter heel anders over. Door naast de experts ook eigenaren, gebruikers, belanghebbenden en belangstellenden te betrekken bij de waardering van erfgoed wordt de discussie en het draagvlak verbreed. Het jeugdsentiment rondom ’t Pleintje biedt inzicht in de immateriële en dynamische kant van erfgoed.
Minister Van Engelshoven nomineert de corsocultuur in Nederland én het Zomercarnaval Rotterdam voor de Internationale Immaterieel Erfgoed-lijst van UNESCO. ‘De corsocultuur en het zomercarnaval weerspiegelen de culturele diversiteit van Nederland. Immaterieel erfgoed verbindt mensen en verleent hun een gevoel van identiteit’, aldus de minister. Met de nominatie volgt ze het advies van de Raad voor Cultuur. Het is nu aan de Corsokoepel en aan de Stichting Zomercarnaval Nederland om samen met het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland en het ministerie een goed nominatiedossier samen te stellen.
Op zaterdag 25 januari 2020 is in de Gelderlandfabriek in Culemborg het ‘Verhalen Vertellen’ bijgeschreven op de Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland van het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland. Eigenlijk heeft het Verhalen Vertellen niet zo heel veel bescherming nodig, want het betreft geen bedreigd erfgoed. De (mondelinge) traditie van verhalen vertellen is een eeuwenoude kunst die alle nieuwe uitvindingen moeiteloos heeft doorstaan en zelfs geïncorporeerd. De Federatie Nederlandse Vertelorganisaties heeft plannen om verhalen vertellen weer een plaats te geven in het onderwijs en wil tevens nieuwe jonge vertellers op gaan leiden.
Hoewel de Elfstedentocht al in 23 jaar niet is gereden, is het belangrijk de ‘Elfstedencultuur’ in stand te houden, vindt sporthistoricus Jurryt van de Vooren. 15 januari vierde hij voor het eerst de Dag van de Elfstedentocht in het Fries Scheepvaart Museum in Sneek. Dat de tocht nog steeds leeft onder Nederlanders, komt volgens Van de Vooren omdat het behalve een sportevenement ook een belangrijk onderdeel van het Nederlands cultureel erfgoed is. “Mensen die de tocht hebben gereden zien dat vaak als één van hun meest indrukwekkende prestaties,” aldus Van de Vooren.
