Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Het energiezuiniger maken van monumenten gebeurt (gelukkig) op steeds grotere schaal. Wat mij hierin opvalt is dat de plaatsing van zonnepanelen een heet hangijzer blijft, terwijl isoleren nauwelijks ter discussie staat. Dit begrijp ik niet. Zonnepanelen brengen geen blijvende schade – ze tasten alleen het uiterlijk tijdelijk aan. Isoleren kan, daarentegen, serieuze vocht- en schimmelschade opleveren. Moeten we dit niet omdraaien? Liever zonnepanelen dan isoleren?
Het valt mij op dat de regelgeving rond zonnepanelen op monumenten voor veel mensen verwarrend is. Burgers weten niet of zij een omgevingsvergunning aan moeten vragen, noch aan welke regels zij zich moeten houden. Ook is het onduidelijk welke overheidslaag de regels bepaalt. In dit korte artikel zal ik duidelijk maken hoe het zit.
Weet u waar de hoogste vuurtoren van Nederland staat? Het zal u verrassen: in de haven van Rotterdam! Met zijn 67 meter overtreft hij nipt de Lange Jaap. In 1974 werd dit licht ontstoken op de Eerste Maasvlakte. Voor duizenden schippers en loodsen was het bij nacht een onmiskenbaar baken. Met de komst van de Tweede Maasvlakte werd hij onbruikbaar. De sloop staat gepland voor 2018.
In 1906 isoleerde de Leidse architect Hendrik Jesse zijn slaapkamer met zeegras. Natuurlijke isolatiematerialen – zeegras, schelpen, weitdoppen, wol – waren eeuwenlang de enige optie. Met de opkomst van industrieel vervaardigd isolatiemateriaal kwam hier een eind aan. Al snel werden daken en gevels geïsoleerd met PUR, glaswol, steenwol en asbest. In dit artikel breek ik een lans voor natuurlijk (en historisch) isolatiemateriaal. Er zitten namelijk meerdere voordelen aan!
Bij het verduurzamen van woningen kijken wij altijd naar moderne oplossingen. Vrijwel niemand gaat te rade bij zijn grootouders. Dit is jammer, want zij waren meesters in energiezuinig wonen. Wat zij (onder andere) deden om de brandstofkosten te drukken leest u gevisualiseerd ik in dit artikel. Het mooie van deze ‘lessen’ is dat ze u ook in uw moderne huishouden nog veel energie – en geld! – kunnen besparen.
De discussie rond zonnepanelen op een monument en/of in beschermd stadsgezicht zal u niet ontgaan zijn. U heeft wellicht ook gehoord van het moderne alternatief: zonnedakpannen. Aanbieders prijzen deze dakpannen met geïntegreerde zonnepaneeltjes aan als dé oplossing voor monumenten. Maar is dit wel zo? Om een onderbouwde mening over het product te vormen ging ik ze bekijken.
Mijn eerste artikel voor de Erfgoedstem schreef ik eind 2014 over de sloop van gemaal ’t Hooft van Benthuizen in Puttershoek (link). Drie maanden na publicatie was het zover. Onder luid protest kwamen bulldozers en sloophamers samen om deze landmark van de Hoeksche Waard van de kaart te vegen. Nu, meer dan twee jaar later, ligt het puin er nog alsof dit gisteren gebeurde.
Nee, meneer, dat mag hier niet. Dit is namelijk een monument. In mijn hoofd sla ik een zucht van ergernis. Maar ik kan het haar niet aanrekenen. Dit is nou eenmaal nog vaak het imago van onze sector: ‘niks mag’. Geduldig en duidelijk leg ik haar uit dat ze wel degelijk dubbel glas kan plaatsen, maar geen gewoon dubbel glas. Dun dubbel glas, mevrouw. Dat is speciaal ontwikkeld voor monumenten. En jawel, ook zonnepanelen mag u plaatsen, maar wel alleen op uw achterste dakvlak.
Exotische namen, verre kusten en schijnbaar onneembare vestingen. Je komt van alles tegen op de VOC-kaarten. Het Nationaal Archief wil deze kaarten graag toegankelijk maken door ze ‘op hedendaagse kaarten’ te leggen. Of, zoals dat heet in vakjargon: door ze te georefereren. Door dit te doen komen de oude kaarten tot leven, en kan de geïnteresseerde zien hoe radicaal het landschap is veranderd – en wat er over is gebleven uit lang vervlogen tijden. Om deze klus te klaren roept het Nationaal Archief iedereen op om hen te helpen.
In 2019 zal hij in werking treden: de Omgevingswet. Het doel van deze wet is duidelijk: sneller en efficiënter initiatieven beoordelen. Een initiatiefnemer hoeft voor zijn vergunning alleen nog maar langs het loket omgevingsvergunning. Maar liefst zestien huidige beleidsterreinen komen in dit ene loket samen. En dit gaat haar vruchten afwerpen. De wettelijke beoordelingstijd, bijvoorbeeld, gaat van 26 naar acht weken. ‘Sneller en goedkoper dus’, aldus het slot van een introductiefilmpje.
Het is een heikel vraagstuk: mogen we iets herbouwen dat verloren is gegaan? ‘Geschiedvervalsing, disneyficatie!’, schreeuwt het nee-kamp. ‘Helemaal niet, Erfgoedbeleving! Doorgeven van oude technieken!’, aldus de voorstanders. De recente discussie rond de herbouw van de donjon van Hernen zette dit debat nog maar eens op scherp. Ik ga mijn mening hier niet verkondigen, maar wil een Oostenrijkse techniek presenteren die beide kampen wellicht kan verheugen.
Voor je zie je een straat vol Hollandse trapgevels met katrollen. Links een molen, rechts de Amsterdamse Bijenkorf. Welkom in Nederland? Nee – welkom in Shanghai! In deze stad is ‘Holland Village’ gebouwd. Een wijk totaal gebaseerd op Amsterdam. Uniek? Nee, er zijn ook Oostenrijkse, Italiaanse en Engelse wijken. Waanzin? Vind ik wel, Chinezen niet. Zij maken er graag (trouw)fotoreportages. In dit artikel een kennismaking met een aantal Europese klassiekers die we in China terug kunnen vinden.
